بهمن جلدی- امروز مقالهای درمورد وضعیت آینده حقوق بشر در ایران در بخش گزیده وبسایت صدای آمریکا خواندم که سبب تعجب من و سایر فعالین حقوق بشر شد. به خصوص که نویسنده این مقاله تجربه شخصی دستگیری و بازجویی در آبان ۱۳۸۸ را نیز در سابقه حرفهای خود دارد. وی در این مقاله به درستی به نگرانی و توجه فعالین حقوق بشر اشاره میکند اما به ناگهان به یک نتیجهگیری میرسد که به هیچ عنوان مورد تایید و قبول اکثر فعالین با سابقه حقوق بشر نمیتواند باشد.
نویسنده مقاله اظهار میدارد که فعالان حقوق بشر توجه خود را بر وضعیت حقوق بشر در ایران، پس از تحقق توافق اتمی ایران با ۱+۵ متمرکز کردهاند و بسیاری از آنها بر این باورند که حل مساله اتمی ایران نتایج مثبتی بر بهبود روند وضعیت حقوق بشر در ایران خواهد گذاشت چرا که راههای مبادله اطلاعات و ارتباطات ایران با غرب بیشتر باز میشود و این راههای ارتباطی کمک میکند که مسائل و خبرهای مربوط به ایران بیشتر در غرب منعکس شود.
در اینجا لازم میدانم به شما و همکاران و همفکران گرامیتان یادآوری کنم که راههای مبادله اطلاعات و ارتباطات با سازمانها و دولتها و افکارعمومی در کشورهای غربی بیش از ۱۵ سال است که گشوده شده است. با گسترش اینترنت و تلفنهای دستی هوشمند، جدیدترین اطلاعات به راحتی و در عرض چند ثانیه در دسترس تمام مردم جهان قرار میگیرد. و این همان کاری است که بسیاری از فعالین مدنی و حقوق بشر در ایران آن را دنبال کرده و مستمرا انجام میدهند. من میتوانم با اطمینان کامل به شما بگویم که روابط نزدیک با کشورهای غربی هیچ گونه نقش و یا تاثیری در سیاستهای داخلی جمهوری اسلامی به خصوص در زمینه حقوق بشر نداشته و ندارد و نخواهد داشت.
اکثر فعالین با سابقه حقوق بشر نتیجه این گونه روابط نزدیک با غربیها را چه در زمان رفسنجانی و چه در زمان خاتمی به خوبی به یاد دارند. هنوز از یاد نبردیم که در زمان رفسنجانی و پس از پایان جنگ خانمانسوز، چگونه وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی به کشور آلمان دعوت شد و شرکتهای آلمانی، کامپیوترها و نرمافزارهای اطلاعاتی و جاسوسی را به جمهوری اسلامی فروختند. همچنین سفارتخانههای جمهوری اسلامی تبدیل به مراکز ترور وزارت اطلاعات در خارج از کشور شدند و ترور سران اپوزیسیون خارج از کشور توسط آنان برنامهریزی و اجرا شد. و یا در دوران خاتمی آدمرباییها و قتلهای زنجیرهای و سرکوب وحشیانه دانشجویان اتفاق افتاد.
تمامی این مسائل زمانی رخ داد که جمهوری اسلامی در بهترین و نزدیکترین روابط خود با کشورهای غربی بود. اصولا هر زمانی که جمهوری اسلامی روابط خارجی خود را با کشورهای غربی افزایش داده، متاسفانه شاهد افزایش شدید قلع و قم اپوزیسیون خارج از کشور و مخالفین داخلی به صورت سیستماتیک بودهایم. حقوق بشر یک موضوع حقوقی است و نه انتزاعی یا فلسفی. اکثریت قریب به اتفاق فعالین با سابقه حقوق بشرمعتقدند که تنها با تغییر بنیادین نظلم حقوقی اسلامی به یک نظام حقوقی مدنی میتوانیم شاهد سامان یافتن حقوق بشر و بهبود وضعیت حقوق شهروندی مردم در ایران باشیم.
از خودتان بپرسید که چگونه جمهوری اسلامی میتواند فقط اصل۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر را مطابق با سیاستها و قوانین داخلی خود رعایت کند. مطابق اصل ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر: هر انسان حق آزادی عقیده، بیان و ابراز نظر دارد، و این حق شامل داشتن و نگه داشتن عقاید، بدون هر گونه مداخله (از سوی دیگران) و نیز جستجو کردن، دریافت، بهرهگیری و بهرهرسانی (انتشار) اطلاعات و عقاید از طریق رسانهها، صرف نظر از مرزهای جغرافیایی است.
برخلاف دولت قبلی، دولت روحانی نه تنها منکر وجود مشکلات اجتماعی و اقتصادی نمیشود، بلکه با تغییر تاکتیکی سیاستهای خود سعی و کوشش در انتشار این اخبار از طریق رسانههای تحت کنترل خود و هدایت کردن فعالیتهای مدنی و مردمی، به درون سازمانهای تحت کنترل نظام و مدیریت این فعالیتها دارد تا بدین ترتیب هزینههای نظام برای برخورد خشونتآمیز با مردم را کاهش دهد.
اجازه بدهید در اینجا نگاهی کوتاه به کارنامه حقوق بشر دوماه گذشته دولت روحانی بیندازیم و بیاندیشیم که آیا به دلیل تحقق توافق اتمی این گونه رفتارهای مخالف با حقوق بشر در جمهوری اسلامی متوقف و یا کند خواهد شد یا خیر؟
دستگیری فعالین مستقل کارگری
در آستانه فرا رسیدن اول ماه مه برابر با ۱۱ اردیبهشت، هشت نفر از فعالان مستقل کارگری در ایران دستگیر شدهاند. اصولا فعالان کارگری، خانه کارگر را تشکلی دولتی و در مقابل منافع واقعی کارگران میدانند. همچنین در جمهوری اسلامی برای مدت هشت سال گذشته تظاهرات رسمی کارگران در خیابانها ممنوع بود. اما امسال این مراسم از سوی تشکل خانه کارگر و با حضور چند هزار کارگر بسیجی در تهران انجام گرفت. این کارگران توسط ۷۲۰ اتوبوس از شهرهای مختلف اطراف تهران به طور رایگان به این گردهمایی آورده شدند. در پلاکاردها و اعلامیههای توزیع شده و در قطعنامه پایانی این تظاهرات این موضوع آشکار بود که برگزارکنندگان این راهپیمایی از حامیان حسن روحانی و علی ربیعی هستند. همین طور در قطعنامه پایانی از وزیر کار و هیأت مذاکره کننده هستهای ایران حمایت شده بود.
در همین زمان بر طبق گزارش منابع مستقل، محمود صالحی و عثمان اسماعیلی که از فعالین مستقل کارگری شناخته شده در شهر سقز هستند در ۹ اردیبهشت بازداشت شدهاند. در تهران نیز ابراهیم مددی، نایب رئیس سندیکای مستقل کارگران شرکت واحد و داوود رضوی، عضو هیات مدیره این سندیکا، توسط ماموران امنیتی لباس شخصی بازداشت شدند. این دستگیریها که در آستانه روز جهانی کارگر صورت گرفت نشان از بر خورد جدی دولت و نظام با فعالان کارگری مستقل دارد.
اعمال خشونت و تبعیض و پیگرد علیه پیروان سایر مذاهب
به گزارش فعالین حقوق بشر، روز جمعه ۲۱ فروردین ماه ۹۴، یک کلیسای خانگی در شهرستان کرج مورد هجوم و تفتیش ماموران امنیتی قرار گرفت. آقایان واهیک، عباس سیف زاده، مهدی عبدالهی، سعید حیدری، یاشار قلندری، م. اسحاقی، هنگامه تقوی، محمد قدیمی و یک تن دیگر بازداشت شدند. همچنین چندی پیش اداره اماکن نیروی انتظامی در شهرستان اورمیه، در نامهای که به کلیساهای سطح شهر اورمیه ارسال کرد، آنها را از برگزاری مراسم معروف به جشن پاک یا جشن قیام در داخل کلیساها برحذر داشته بودند.
دستگیری فعالان مدنی
در ادامه موج بازداشت فعالان مدنی در استان خوزستان، دو فعال به نامهای نعمتالله یوسفی و محمد سازنده، روز چهارشنبه نهم اردیبهشت ماه ۹۴ در شهر اندیمشک واقع در استان خوزستان بازداشت شدند. این دو فعال مدنی در حوزه سایبری و شبکههای اجتماعی، فعال و از فعالان مخالفت با اجرای احکام اعدام بودهاند. در این ارتباط صادق جعفری چگنی، دادستان دادگاه انقلاب شهر اندیمشک اعلام کرد که دو نفر عامل اصلی نشر اخبار کذب در فضای مجازی با تلاش دستگاههای امنیتی دستگیر شدهاند. طبق قوانین جمهوری اسلامی ، افرادی که به قصد تشویش اذهان عمومی اقدام به نشر اخبار کذب در فضای مجازی کنند، به عنوان متخلف تحت تعقیب قرار می گیرند.
ایجاد رعب و وحشت
پلیس تهران برای نخستین بار درهشتم آبان ماه سال ۱۳۸۹آغاز طرح امنیت محلهمحور در ۸۰۰ نقطه تهران را آغاز کرد. در این طرح که به طور متناوب از آن سال به اجرا گذاشته شده، هدف، مقابله با بزهکاران و بدحجابها در سطح تهران عنوان شده است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سردار قادر کریمی، جانشین رئیس پلیس تهران روز چهارشنبه ۳۰ اردیبهشت اعلام میدارد که طی عملیاتی در سطح سرکلانتریهای پنج، شش و هفت پایتخت، ۱۰۴ تن از اراذل و اوباش و مزاحمین نوامیس دستگیر شدهاند. قادر کریمی این دستگیریها را دومین مرحله از اجرای طرح برخورد با اراذل و اوباش در سال ۹۴ دانسته و میگوید اجرای طرحهای محلهمحور همچنان ادامه خواهد داشت.
همچنین فشارهای اجتماعی برای کنترل پوشش زنان مدتهاست که در صدر اخبار مربوط به زنان ایران قرار گرفته و به بهانههای مختلف این فشارها بیشتر هم میشود. در۲۰ سال گذشته مدافعان حقوق بشر بارها برخوردهایی این چنین خشونتآمیز را از یک سو با بزهکاران و از سوی دیگر با زنان ایران مورد انتقاد قرار داده و آن را تحقیرآمیز و ضدانسانی و بر خلاف اصل نخست اعلامیه جهانی حقوق بشر مبنی بر «کرامت انسانی» خواندهاند.
—————————————————————————————–
*دکتر بهمن جلدی، حقوقدان، مشاور و پژوهشگر مبانی و آموزش حقوق بشر است.