نرگس محمدی نایب رئیس کانون مدافعان حقوق بشر در جریان سومین دوره تجلیل از فعالان حقوق بشر ایران از سوی نهاد «سودویند» به عنوان یکی از برگزیدگان جایزه حقوق بشری «رها» انتخاب شد.
نرگس محمدی که عضو کارزار «لغو گام به گام اعدام/ لگام» و رئیس هیات اجرایی شورای صلح ایران است اردیبهشت ماه سال جاری برای چندمین بار بازداشت شد. وضعیت جسمانی او از دهم مرداد ماه نامساعد شد و با وجود تشخیص پزشکان مبنی بر اینکه او باید تحت مراقبت‌های ویژه قرار بگیرد مسوولان قضائی از بستری شدن او در بیمارستان جلوگیری کرده‌اند.
شیرین عبادی برنده جایزه صلح نوبل، حقوقدان و وکیل حقوق بشر، آرون رودز از بنیان‌گذاران و محقق اصلی پروژه حقوق آزادی و مدیر اجرایی سابق فدراسیون بین‌المللی هلسینکی برای حقوق بشرو کارولینا یانورفسکی وکیل حقوق بشر و عضو هیات مدیره سازمان غیر دولتی «سودویند» اعضای هیات داوران این جایزه را تشکیل می‌دهند.
جایزه «رها» پیش از این به افرادی همچون مجید توکلی، پروین ذبیحی، رضا شهابی، فرامرز محمدی، خسرو و مسعود کردپور و کیوان صمیمی اهدا شده است.
کیهان لندن برای بررسی چند و چون بیشتر و نحوه معرفی برگزیدگان این جایزه گفت‌وگویی انجام داده است با حسن نایب هاشم فعال حقوق بشر و یکی از نمایندگان سودویند در شورای حقوق بشر سازمان ملل.
-ابتدا لطفا توضیح دهید معیارهای انتخاب برای اهدای این جایزه چیست؟
-به طور کلی این جایزه به مدافعان حقوق بشر تعلق می‌گیرد. تلاش ما در ابتدا معرفی کسانی است که کمتر شناخته شده‌اند اما با توجه به شناختی که هیات داوران از کاندیداها دارند معیارهای دیگری هم در نظر گرفته می‌شود. معیارهایی همچون فعالیت‌های این افراد و هزینه‌هایی که برای فعالیت‌های بشردوستانه پرداخته‌اند. معیار دیگری که همواره به آن توجه می‌شود این است که آیا دریافت این جایزه می‌تواند تغییری مثبت در موقعیت آنها ایجاد کند یا خیر.
-این جایزه ممکن است چه تغییری در موقعیت افراد مثلا در شرایط خانم محمدی ایجاد کند؟
-یکی از معیارهای انتخاب، شرایط فعلی افراد است. همان طور که می‌دانید خانم محمدی با وجود بیماری در زندان به سر می‌برد. انتخاب این افراد و به تبع آن طرح بیشتر مسائل آنها در رسانه‌ها می‌تواند فشار بیشتر بر جمهوری اسلامی ایران از منظر حقوق بشری وارد کند.
– این سومین دوره اهدای جایزه «رها» است. این جایزه در هر دوره به چند نفر اهدا می‌شود؟
-البته باید بگویم این سومین و آخرین دوره اهدای جایزه «رها» است. بر اساس پروژه‌ای که در چارچوب حقوق بشر ایران تعریف شده قرار بر این بود این جایزه به مدت سه سال و هر سال به ۶ نفر اهدا شود. سال نخست و در جریان فرایند انتخاب نهایی کاندیداها یکی از نامزدها به نام منوچهر محمدی فوت کرد و بنا بر این به جای اهدای ۶ جایزه در نهایت ۷ جایزه اهدا شد.
در سال دوم با توجه به شرایط اجتماعی و شاید هم برخی ملاحظاتی که افراد داشتند جایزه رها به ۴ نفر اهدا شد و امسال نیز ۷ جایزه اهدا می‌شود.
– اشاره کردید در سال دوم شرایطی وجود داشت؛ ممکن است بیشتر توضیح دهید اشاره به چه شرایطی دارید؟
-گاهی با برخی کاندیداها تماس گرفته می‌شود و آنها به دلایلی همچون نگرانی از فشارهای احتمالی و یا تغییر وضعیت‌شان از دریافت جایزه صرف نظر می‌کنند. برخی به خصوص فعالانی که در زندان هستند نگران هستند اگر درباره وضعیت آنها اطلاع‌رسانی شود و بیشتر در رسانه‌ها به آنها پرداخته شود وضعیت‌شان پیچیده‌تر شود؛ به همین دلیل است که ترجیح می‌دهند از دریافت جایزه صرف نظر کنند.
– با توجه به این توضیح، آیا فرایند انتخاب به این صورت است که هیات داوران کاندیداها را انتخاب می‌کند و پس از اعلام رضایت آنها معرفی می‌شوند؟
-در حد امکان بله. ما سعی می‌کنیم اگر امکان داشته باشد با خود فرد و یا با نزدیکان او تماس بگیریم. البته شرایطی هم وجود داشته که امکان هماهنگی و کسب اجازه از نامزدها وجود نداشته است.
– در صحبت‌هایتان اشاره کردید که این دوره آخرین دوره اهدا جایزه رها است. آیا فقط به خاطر اینکه یک پروژه سه ساله بوده این جایزه دیگر اهدا نمی‌شود؟
-از همان ابتدا این پروژه در قالب برنامه‌ای سه ساله تعریف شده بود. البته از این پس هم فعالیت‌ها برای بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران ادامه خواهد داشت اما باید ببینیم در آینده تمایل و یا امکانی برای ادامه اهدای جایزه رها وجود دارد یا خیر.
-علاوه بر نرگس محمدی چه کسانی در آخرین دوره برای دریافت این جایزه معرفی شده‌اند؟
-هنوز اسامی دیگر اعلام نشده‌اند. البته طی چند روز آینده و پیش از ۱۸ سپتامبر دیگر کاندیداها هم به مرور معرفی خواهند شد و در آن روز همگی آنها مورد تجلیل قرار خواهند گرفت.
-…همزمان با نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل؟
-بله، طبق روال دو سال گذشته در سال جاری نیز در جلسه شورا و یا در مراسمی در حاشیه آن جایزه‌ها اهدا می‌شود.
-از طرف خانم محمدی قرار است چه کسی جایزه را دریافت کند؟
-فعلا هماهنگی‌هایی صورت گرفته اما هنوز قطعی نیست؛ بنا بر این اجازه بدهید نامی از کسی برده نشود.
-لطفا کمی هم درباره چگونگی شکل گرفتن این جایزه توضیح بدهید.
-در فوریه سال ۲۰۱۰ که زمان بررسی ادواری وضعیت حقوق بشر ایران در شورای حقوق بشر سازمان ملل بود جمعی از مدافعان و فعالان حقوق بشر از نقاط مختلف اروپا به ژنو رفتیم و تظاهرات بزرگی را مقابل مقر سازمان ملل برگزار کردیم. پس از آن از اجلاس ۱۴ شورای حقوق بشر سازمان ملل نمایندگانی از ما در آن شورا حضور داشتیم. در اجلاس ۲۱ پیشنهاد انجام پروژه‌ای با همکاری «سودویند» که یک سازمان غیردولتی اتریشی است مطرح شد و کار کلید خورد. تندیس‌های «رها» نیز توسط بهروز حشمت مجسمه‌ساز ایرانی ساخته شده‌اند.
-با سپاس از شما برای گفتگو با کیهان لندن.
