ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه سال ٢٠١۵ را به عنوان سال «دربند» قدیمیترین شهر روسیه که توسط قباد ایرانی ساخته شده، نامگذاری کرد. این در حالیست کهساکنان این شهر پس از سالها جدایى هنوز خود را ایرانى مىدانند.
دربند در حاشیه دریای خزر دومین شهر بزرگ جمهوری داغستان به شمار میرود. به گزارش ایسنا، مرتضی رضوانفر، زبانشناس و عضو هیأت علمى پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: سنگ بنای این شهر در زمان قباد توسط پسرش خسرو انوشیروان گذاشته شد و او ۳ هزار خانوار را با خودش به این منطقه برد که در آن زمان مرز تمدن ساسانی بود، در واقع او این شهر را به دلیل مقابله با هجوم قبایل وحشی و به منظور بومی ساختن منطقه توسط ایرانیان ساخت.
این زبانشناس با اشاره به اینکه خسرو انوشیروان در این منطقه ۴۰ کیلومتر دیوار با ارتفاع حدود ۲۰ متر و قطر ۴ تا ۵٫۲ متر شبیه دیوار گرگان ساخت بیان کرد: در حال حاضر نزدیک به ۵٫۱۲ متر از این دیوار باقی مانده است. این شهر شامل یک قلعه به نام «نارین قلعه» است که به ۷ محله تقسیم میشود و همه مردم شهر داخل یک حصار که از نارین قلعه شروع شده و تا دریا ادامه دارد زندگی میکنند، به گونهای که انتهای هر دو دیوار در دریا قرار گرفته و یک حالت تدافعی به شهر داده است. به همین دلیل علاوه بر کشتیها، مردم نیز باید برای عبور به داخل شهر کسب اجازه میکردند.
کتیبههای خوانده نشده
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، «دربند» روسیه را شهری با هویتی کاملا ایرانی دانست و گفت: از جمله جذابیتهای این شهر وجود ۳۲ کتیبه پهلوی روی دیوارهای نارین قلعه است که تاریخ ساخت قلعه را نشان میدهند و از ارزشی تاریخی بهرهمند هستند.
وی با ابراز تأسف از خوانده نشدن این کتیبهها در ایران اظهار کرد: چندین نفر از کشورهای دیگر برای خوانش این کتیبهها اقدام کردهاند.
رضوانفر از دیگر جذابیتهای این شهر را که تنها شهر شیعهنشین روسیه است وجود دو روستای «جالقان» و «میتاقی» در ۱۸ و ۴۰ کیلومتری این شهر دانست که اهالی آنها هنوز به زبان پهلوی صحبت میکنند، البته تغییراتی در اثر تأثیر زبان روسی و آذری بر آنها تحمیل شده است.
او وجود کتیبههای فارسی دری را که در دوره صفویه و قاجار روی بناهای این شهر کار شده از دیگر جاذبههای گردشگری «دربند» عنوان کرد و افزود: هر محله این شهر یک مسجد تاریخی مانند مسجد «جمعه»، «ایرانیان»، «همشهری»، «مناره»، «شیرو خورشید» و «توبه» دارد که تقریبا همهی آنها دارای کتیبههای فارسی هستند.
مزارهایی به زبان فارسی
او با اشاره به سنگ قبرهای فراوانی که با کتیبههای فارسی در قبرستان «مومنین» وجود دارند، افزود: مقبره «قمری دربندی» شاعر فارسی و ترکیزبان نیز در این قبرستان قرار دارد، همچنین نامهای فارسی فراوانی در این شهر وجود دارد که نشان از هویت ایرانی مردم این منطقه است.
این زبانشناس با بیان اینکه بافت تاریخی شهر و «نارین قلعه» در سال ۲۰۰۶ در آثار جهانی ثبت شدهاند، بیان کرد: یونسکو برای ثبت دربند دو معیار را عنوان کرد، یکی اینکه این شهر نمادی از تمدن ساسانی است و دیگری اینکه این شهر و حصار آن به مدت ۱۵۰۰ سال کارکرد دفاعی داشتهاند که کمتر قلعهای در دنیا این ویژگی را داراست.
او با اشاره به اینکه شهر هم اکنون به دلیل نبود امنیت خالی از گردشگر است، گفت: در طول تاریخ به دلیل موقعیت سوقالجیشی دربند همیشه مورد توجه اقوام مختلف بوده است، به طوری که اقوام زیادی از گذشته به این شهر مهاجرت کردهاند و در آنجا ماندگار شدهاند.
او تاکید کرد: با وجود علائم و نشانههای ایرانی در این شهر، از ایران برای شرکت درجشن ٢٠٠٠ سالگى آن دعوت نشده است، که البته رایزن فرهنگی ما در روسیه در تلاش است که بتواند زمینههای حضورایران را در این جشن فراهم آورد .