کامیار بهرنگ- دوم فوریه ۱۹۷۱ (۱۳ بهمن ۱۳۴۹) سالن هتل قدیم رامسر در ایران میزبان نمایندگانی بود که برای حفظ تالاب‌های جهانی در کنار هم جمع شده بودند. ابتکار برگزاری این جلسه با اسکندر فیروز، بنیانگذار سازمان حفاظت از محیط زیست ایران بود. با اینکه این کنوانسیون در ۲۱ دسامبر ۱۹۷۵ جنبه‌ی قانونی پیدا کرد اما بنا به اهمیت آنچه در رامسر اتفاق افتاد، روز دوم فوریه به عنوان «روز جهانی تالاب‌ها» نام‌گذاری شد و مجموعه‌ای به نام «کنوانسیون رامسر»* نیز برای حفظ تالاب‌های جهانی مشغول به کار است.
ایده اولیه برگزاری این معاهده بین‌المللی از سال ۱۹۶۲ مطرح شد و در طی سال‌های منتهی به ۱۹۷۱ چندین سمینار و نشست در مورد آن برگزار گشت تا سرانجام به همت ایران و شخص اسکندر فیروز نشست نهایی در رامسر برگزار شد. در این نشست فهرستی از تالاب‌های جهانی تهیه شد که بریتانیا با ۱۶۴ مورد ثبت شده بیشترین تعداد تالاب در بالاترین ردیف این لیست قرار دارد.
در نشست رامسر نمایندگان ۱۸ کشور جهان و نمایندگان نهادهای غیردولتی بین‌المللی همچون سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو)، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست (IUCN) و بنیاد جهانی طبیعت (WWF) حضور داشتند.
تصویب این کنوانسیون البته بدون حاشیه نبود؛ مخالفت اتحاد جماهیر شوروی (سابق) با ۱۷ نماینده کشورهای حاضر در نشست رامسر در طول پیش‌مذاکرات این نشست احتمال عدم امضای متن نهایی از سوی این کشور را به همراه داشت. در شب آخر اسکندر فیروز میزبان ویتالی دنیسوف، نماینده اتحاد جماهیر شوروی می‌شود و در یک ضیافت شام با او مذاکره می‌کند. اسکندر فیروز در خاطرات خود با اشاره به فضای موجود در کنفرانس نوشته است: «فضای ناامیدی در تمام سالن احساس می‌شد. همه فکر می‌کردند که بار دیگر توافقی حاصل نخواهد شد». اما مذاکرات شب پیش از آن و موافقت این کشور با متن نهایی نشان داد که مذاکرات اسکندر فیروز تا چه حد در تصویب این کنوانسیون موثر بوده است.
وضعیت خیلی قرمز است!
امسال «کنوانسیون رامسر» با انتخاب شعار «تالاب‌ها برای آینده ما، معیشت پایدار» با توجه به سیاست‌های عمومی سازمان ملل متحد برای توسعه پایدار و همچنین سیاست‌های جهانی زیست محیطی در رابطه با برقراری تفاهم میان محیط زیست و پیشرفت‌های اقتصادی، در تلاش است تا تالاب‌ها، این زیست بوم‌های فراموش شده را مورد توجه قرار دهند.
ایران نیز با داشتن تنوع اقلیمی وسیع خود دارای نزدیک به هزار تالاب است که از این تعداد ۸۴ عدد به عنوان تالاب‌های با ارزش بین‌المللی ثبت شده است. ۳۵ تالاب ایران تحت ۲۴ عنوان در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده و در همین حال ۶ تالاب ایرانی در لیست «در خطر نابودی» (مونترو) قرار دارند.
تالاب‌های «شورگل، یادگارلو و درگه سنگی»، «مجموعه تالاب انزلی»، «شادگان، خورالامیه و خورموسی»، «نیریز و کمیجان»، «انتهای جنوبی هامون پوزک» و «هامون صابری و هامون هیرمند» سایت‌های تالابی هستند که در لیست مونترو (در خطر نابودی) کنوانسیون رامسر قرار گرفته‌اند.
اصغر محمدی فاضل، رئیس دانشکده محیط زیست در آستانه روز جهانی تالاب‌ها و وضعیت آنها در ایران گفته بود: «تجربه تالاب‌های هامون، دریاچه اورمیه، پریشان، گاوخونی و شادگان نشان داده که با خشک شدن این تالاب‌ها، کوچک‌ترین وزش باد موجب برخاستن گرد و خاک و تحت‌الشعاع قرار گرفتن زندگی ساکنان مردم اطراف تالاب‌ها می‌شود؛ امری که زندگی عادی و سلامت مردم، تحصیل کودکان و… را تحت تاثیر قرار داده و سهم عمده‌ای از منابع مالی، خدماتی و درمانی را صرف رفع مشکلات ناشی از این موضوع می‌کند».
زندگی ما و زندگی تالاب‌ها
زیست بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان به طور مستقیم با تالاب‌ها در ارتباط است. از ماهیگیری و کشاورزی تا صنایع دستی حاشیه‌های این تالاب‌ها و جاذبه‌های توریستی این سایت‌ها همگی اهمیت آنها را جدا از ارزش‌های زیست‌محیطی نیز بالا می‌برد. این در حالیست که ۶۴ درصد از تالاب‌های جهانی از سال ۱۹۰۰ بر اساس سیاست‌های توسعه شهری و یا کشاورزی از بین رفته است.
آنیا گروبیکی، دبیرکل کنوانسیون رامسر در پیامی که به مناسبت روز جهانی تالاب‌ها منتشر کرده است با اشاره به اهمیت اقتصادی تلاب‌ها نوشته است: «تمام این هشدارها نشان می‌دهد حفظ و نگهداری تالاب‌ها هیچ تضادی با رشد اقتصادی و یا محرومیت مردم از معیشت ندارد، بلکه واقعیت کاملا خلاف آن را نشان می‌دهد».
در بخشی از پیام «سازمان‌های مردم نهاد تالابی ایران» نیز که به همین مناسبت صادر شده، آمده است: «معیشت میلیون‌ها انسان در گرو همزیستی و بهره برداری خردمندانه از تالاب ها است. ادامه حیات زیست بوم‌ها، سرزمین‌ها را به سوی پایداری رهنمون می سازد و بدون شک تالاب‌ها ارزشمندترین زیست بوم‌های کره زمین هستند».
امانیام مورالی، نماینده موقت مقیم سازمان ملل در ایران نیز در حاشیه «همایش روز جهانی تالاب‌ها» نیز با اشاره به تهیه و اجرایی شدن پروژه‌هایی در اورمیه، پریشان و چادگان از گسترش این نمونه پروژه‌های حمایتی به ۷ حوزه خبر داده است.
عکاسی کنید و جایزه بگیرید
دبیرخانه «کنوانسیون رامسر» برای آگاهی‌سازی بیشتر و همچنین درگیر نمودن بیشتر جوانان با موضوعات زیست محیطی اقدام به برگزاری یک مسابقه عکاسی کرده است.
تمام جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله می‌توانند عکس‌های خود را به سایت این مسابقه ارسال کنند. برنده‌ی این مسابقه، سفری به یکی از تالاب‌های جهانی را از آن خود خواهد کرد. زمان ارسال عکس‌ها تا ۱ مارس ۲۰۱۶ (۱۲ اسفند ۹۴) است. شرایط ارسال عکس‌ها را می‌توانید در اینجا مشاهده کنید.
شما همچنین می‌توانید به همین سایت مراجعه کرده و به عکس‌ها نیز امتیاز دهید.
دنیای خودمان را زنده و سالم نگه داریم:
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=gvYj6MM5qtM&w=560&h=315]
متن انگلیسی کنوانسیون رامسر
* THE RAMSAR CONVENTION ON WETLANDS
