رضا تقی‌زاده – طی یکی از شگفت‌انگیزترین مبادلات تجاری در جهان، ایران از صدور ۱۰ تن اورانیوم غنی شده با غلظت ۳٫۵ در صد به روسیه و ۳۲ تن آب سنگین به آمریکا خبر داد و همزمان اجازه یافت، علاوه بر دریافت ۲۰۰ تن کیک زرد، بعد از چهار سال تعلیق تنبیهی ناشی از تحمیل تحریم‌های اتمی، مجدد در بازار اروپا نفت خام بفروشد!
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی که گزارش مبادلات تجاری اجباری را روز چهارشنبه ۱۹ اسفند طی یک کنفرانس خبری در تهران مورد تائید قرار می‌داد، مدعی شد «ایران اینک به یک صادر کننده مواد اتمی تبدیل شده است»!
آن طور که انتظار می‌رفت، عراقچی از اشاره به هزینه‌های تولید و ارزش اسمی مواد اتمی (صادر) شده به روسیه و بهای ۳۲ آب سنگین تحول داده شده به آمریکا که انجام آن با وساطت کشور یمن و در نتیجه مذاکرات سیاسی محرمانه صورت گرفت، خودداری ورزید.
صادرات اجباری
مواد (صادر) شده اتمی ایران در حقیقت اقلامی است که جمهوری اسلامی با تحمیل هزینه‌های نجومی به اقتصاد کشور به منظور ساختن بمب اتمی تهیه دیده و پس از تسلیم برنامه اتمی ناگزیر به دست شستن از آنها شده بود.
برای ساخت بمب اتمی دو راه اصلی موجود است:
۱- غنی‌سازی اورانیوم به میزان ۹۰ در صد یا بیشتر، قرار دادن حدود ۵۰ تا ۶۰ کیلو گرم از آن مواد در شکم یک محفظه فولادی ( بمب خام و ابتدایی) و انجام واکنش زنجیره‌ای زمان‌بندی شده (انفجار اتمی) از راه شلیک نوترونی (ماشه اتمی)
۲- تهیه پلوتونیوم فرایند شده ( تبدیل پلوتونیوم ۲۳۹ به ۲۳۸ ) بعد از سوزاندن اورانیوم خام در کوره راکتور آب سنگین و تولید بمب پلوتونیومی از پس‌مانده سوختی فرایند شده.
جمهوری اسلامی بنا بر شواهد غیر قابل انکار که ارسال پرونده اتمی ایران به شورای امنیت سازمان ملل و صدور ۶ قطعنامه تنبیهی و توبیخی از جمله آنهاست، بیش از ۲۰ در تلاش پیمودن هر دو راه برای دست یافتن به بمب اتمی بوده است.
کارخانه تولید آب سنگین اراک که ساخت آن از اواخر دولت دوم هاشمی رفسنجانی آغاز و در انتهای دولت دوم محمد خاتمی تقریبا تکمیل و در زمان دولت احمدی نژاد ( سال ۲۰۰۶ میلادی ) رسما افتتاح شد، بعلاوه راکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک (در کویر خنداب نزدیک شهر اراک)، و همچنین دو واحد غنی‌سازی نطنز و فوردو، قرار بود راه‌های جداگانه دست یافتن به بمب اتمی را فراهم سازند.
بعد از شکست تلاش‌های جمهوری اسلامی برای دست یافتن به بمب اتمی که انهدام بازارهای صادرات نفت خام ایران و تحمل صد ها میلیارد دلار زیان مالی بخشی از هزینه آن بود، حکومت اسلامی ناگزیر شد در چار چوب مذاکرات سیاسی دو ساله با آمریکا به تسلیم برنامه نا فرجام اتمی خود (نرمش قهرمانانه) و بازگشت از نیمه راه تن دهد.
Reuters©
در اجرای توافق اتمی ۱۵ ژوئیه و به عنوان یکی از پیش شرط‌های آغاز لغو تدریجی پاره‌ای از تحریم‌ها، ایران متعهد شد ذخیره اورانیوم غنی‌سازی شده خود را پیش از اجرایی شدن «برجام» از کشور خارج و موجودی آن را به ۳۰۰ کیلو گرم تقلیل دهد. در زمان قبول تعهد یاد شده که اقدامی پیشگیرانه برای سد کردن راه بازگشت ایران به مسیر بمب‌سازی محسوب می‌شد، ذخیره اورانیوم غنی‌سازی شده ایران بنا بر گزارش‌های آژانس انرژی اتمی حدود ۱۳ تن بود.
کارخانه آب سنگین اراک که محصول آن قرار بود به عنوان عامل خنک کننده کوره راکتور آب سنگین مورد استفاده قرار بگیرد، با راه اندازی خط دوم تولید به ۱۶ تن آب سنگین در سال می‌رسید. راه اندازی اولیه راکتور آب سنگین اراک ۸۰ تن آب سنگین و بعد از آن برای ادامه کار سالانه تا ۸ آب سنگین (دوتوریوم) نیاز داشت.
تجارت عاقلانه!
بهای هر تن «سوخت اورانیوم» که محصول مرحله بعد از تبدیل اورانیوم غنی‌سازی شده با غلظت ۳٫۵ در صد است، در وضعیت کنونی بازارهای بین‌المللی ۱ میلیون دلار برآورد می‌شود؛ حدود بهایی که روسیه بابت فروش سوخت راکتور بوشهر از ایران دریافت می‌کند.
بهای کیک زرد که ایران ۱۴۰ تن از روسیه و ۶۰ تن از قزاقستان (به عنوان مبادله پایا پای و نه صادرات و واردات) دریافت خواهد کرد حد اکثر ۸۰ دلار آمریکا برای هر یک کیلو است.
بهای هر کیلو آب سنگین نیز که ایران قرار است ۴۰ تن از موجودی خود را به آمریکا تحویل دهد، در صورت داشتن خلوص کافی حد اکثر ۷۰۰ دلار است.
به این ترتیب در مقابل تحویل ۱۰ تن اورانیوم غنی‌سازی شده ایران اسما از روسیه حدود ۷ میلیون دلار بستانکار و در مقابل دریافت مجموعا ۲۰۰ تن کیک زرد ( سنگ اورانیوم پالایش شده) حدود ۲۰ میلیون دلار به روسیه و قزاقستان بدهکار می‌شود.
بابت تحویل ۴۰ تن آب سنگین به آمریکا نیز که به احتمال قوی به دلیل نا خالصی قابل استفاده مستقیم در کشور اخیر نیست، ایران جایزه‌ای معادل حد اکثر ۲۸ میلیون دلار دریافت خواهد کرد.
به این ترتیب با محاسبه پول فرضی دریافتی از آمریکا بابت تحول آب سنگین، و پول پرداختی به قزاقستان و روسیه بابت دریافت ۲۰۰ تن کیک زرد، و تحویل ۱۰ تن اورانیوم غنی‌سازی شده به روسیه، ایران در نتیجه تهاتر کالا معادل ۵ میلیون دلار عایدی خواهد داشت.
برای دست یافتن به کالاهایی که بنا بر قول آقای عراقچی ( صادر شده اند) و دولت متبوع ایشان ۵ میلیون دلار از بابت صادرات مجموع آنها دریافت می‌کند، ایران طی ۲۰ سال گذشته، علاوه بر قرار گرفتن در خطر جنگ خارجی و تهدید امنیت ملی ، بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار زیان مستقیم تحمل کرده است.
عدم توسعه فازهای گاز پارس جنوبی، به سود کشور همسایه قطر، کاهش صادرات نفت خام و از دست رفتن بازارهای سنتی، افزایش هزینه تجارت خارجی، توسعه فساد اداری به بهانه دور زدن تحریم‌های اتمی (که پدیده بابک زنجانی یکی از نماد های آن به شمار می‌رود)، انزوای بین‌المللی، کاهش رشد اقتصادی از جمله تبعات بی شمار پیگیری برنامه‌ای است که جمهوری اسلامی مدعی است آن را به صادر کننده مواد اتمی تبدیل کرده است.
ساخت و راه‌اندازی کارخانجات تولید کننده محصولات «صادرات» مورد اشاره عباس عراقچی در قم و نطنز و اراک و اصفهان نیز، به نوبه خود و بیشتر به دلیل خرید قاچاق قطعات مورد نیاز آنها از بازار های سیاه، صدها میلیون دلار هزینه جداگانه بر داشته‌اند.
به این ترتیب چنانچه کارشناسان اقتصادی کشورهای دیگر بخواهند از تجارب توسعه صادرات موفق یک کشور درسی بگیرند، به جای راهی شدن به ژاپن، و چین و کره جنوبی می‌باید راهی تهران شده و از کتاب تجارت و صادرات مواد اتمی جمهوری اسلامی و اندیشه‌ها و تجارب «دولت تدبیر و امید» در این زمینه برگی بگیرند.
