اینکه با این همه امکانات رسانهای باز هم بشود مانند دوران گوبلز دروغ گفت و تحریف کرد و از شوربختی، عدهای هم آن دروغها و تحریفها را تکرار کنند، واقعا شگفتانگیز و در عین حال دردناک است. چرا که همزمان امکانات برای تشخیص دوغ از دوشاب هم افزایش یافته است.
چنین بیتوجهی از سوی مخاطبان و کاربران عادی، شاید در مواردی قابل چشمپوشی باشد، ولی در رسانههایی که وارثان مطبوعات به مثابه ابزار آگاهی و روشنگری هستند و یکی از وظایف آنها از یک سو پالایش زبان، و از سوی دیگر زدودن خود از «زبان قدرت» و نیرنگهای آن است، جای بسی تأسف دارد.
قدرت در هر دوره و هر رژیمی زبان ویژهی خود را تولید و آن را در افکار عمومی چنان بازسازی میکند که به زبان رایج و حتی محاوره تبدیل میشود بدون آنکه کسی به اهدافی که پشت این کلمات خوابیده است بیندیشد. از «انشاءالله» رایج شده بر زبان نسلهای جوان پس از انقلاب، که پیش از آن اصطلاح افراد مسن و مذهبی آن دوران بود، گرفته تا واژگان مهجور و زشتی چون «اجماع»، «هجمه»، «تعامل» و مشابه که از یک سو مُهر زبان آخوندی بر خود دارند و از سوی دیگر برای لاپوشانی مفاهیم واقعی به کار میروند.
این سنت و رسم احتمالا ناشی از فرهنگ «تقیه» است که برای بسیاری از پدیدهها که ناخوشایند و یا مفاهیمی هستند که ممکن است مشکلساز باشند، نام مستعار (عمدتا با ریشهی عربی) میگذارند و بعد فکر میکنند، که بقیه هم فکر میکنند، که به این ترتیب، محتوای آن مفهوم نیز تغییر کرده است! مثلا به «دست به یکی کردن» میگویند «اجماع» و یا به داد و ستد و معامله که در مناسبات سیاسی گاه به «زد و بند» هم تبدیل میشود میگویند «تعامل». هیچ کس هم نمیپرسد این دست به یکی کردن، این داد و ستد و معامله و زد و بند، خوب است؟ بد است؟ به سود است یا به زیان؟ بلکه همه فکر میکنند «اجماع» و «تعامل» است و خوب است که «وارد تعامل و اجماع شد» یا «تعامل و اجماع کرد»!
یا اغلب نمیگویند صلاحیت فلانی «رد شد» بلکه میگویند «احراز نشد»! یا به «اخراج» میگویند «کاهش نیروی انسانی» و «تعدیل»! چندی پیش خبر «اخراج» کارکنان سازمان انرژی اتمی تکذیب شد ولی در همان خبر «کاهش نیروی انسانی» و «تعدیل» کارکنان این سازمان تایید شد! و یا کارگران فلان کارخانه «تعدیل» شدند، یعنی این کارگران اخراج شدند! واقعا این زبان حیلهگر قدرت دینی و ایدیولوژیک که در تمام رژیمهای فاشیست و کمونیست سابقه دارد، فکر میکند اگر بگوید «تعدیل» یعنی دیگر «اخراج» نیست؟! آیا کارگران «تعدیل» شده جزو آمار بیکاری محسوب نمیشوند؟! و… کافیست «تعدیل کارگران» را گوگل کنید تا با دهها خبر اخراج روبرو شوید.
ما به مثابه رسانه و مطبوعات موظفیم از زبانِ قدرت فاصله بگیریم و دربارهی نقش حیلهگرانهی آن روشنگری کنیم.