برای جهان نو مدل‌های تازه‌ی دموکراسی باید

طاهره بارئی – «ماندن یا نماندن»! بحث های مربوط به رفراندوم در انگلیس، به این سوال شکسپیری محدود نمی شود بلکه فراتر از بررسی مجدد نکات مثبت و منفی خروج یا حضور در رسانه های انگلیس، موضوع مهمتری آرام آرام به بحث ها راه یافت که بازنگری به خود دموکراسی و نهاد های برقراردارنده آن بود.

سوالی که ذهن بسیاری را به خود مشغول داشته بود، لزوم همه پرسی و استناد به نتیجه آن، برای پذیرفتنی کردن ِ خروج از اتحادیه اروپا بود. اینها می‌گویند وقتی بیش از هفتاد در صد نمایندگان مردم که برای تصمیم‌گیری در مورد مسائل تخصصی از سوی آنان انتخاب و به پارلمان فرستاده شده‌اند، رای به ماندن داده‌اند، دیگر چه لزومی داشته که رفراندومی راه انداخته شده و مجددا از مردمی که همه آنها به اندازه کافی اطلاعات دریافت نکرده بودند و بازتاب های اقتصادی اجتماعی خروج را به درستی نمی شناختند، نظرخواهی شود. آن هم نظرخواهی که فقط یکی از دو جواب را می‌پذیرد، آری یا نه.

رابرت هریس نویسنده شناخته شده انگلیس که سال‌ها نیز در بی بی سی کار کرده، در گفتگوئی که از راه دور انجام  می‌گرفت، در خلال سخنانش به بحران دموکراسی اشاره کرده و گفت به نظر او رشد تکنولوژی مخابراتی که جریان تبادل اطلاعات را به نحو شگفت‌آوری نیرومند ساخته، باعث شده که دولت‌ها دیگر نمی‌توانند مثل سابق جکومت کنند و مدل فعلی دموکراسی دیگر به درد شرایط امروز نمی‌خورد.

در برنامه معروف رادیو ال بی سی که توسط نایک آبوت با هوشمندی و طنز فراوان اداره می‌شود و شنوندگان با زنگ زدن به ایستگاه رادیو به طور مستقیم نظرات خود را مطرح و از سوی مجری پاسخ دریافت می‌کنند، این موضوع مطرح شد که چگونه می‌توان مردم را به همه‌پرسی فرا خواند وقتی اطلاعات کافی یا درست به آنها داده نشده است. در خلال یکی از همین برنامه‌های شبانه مطرح شد که رفراندوم همچون هیپنوتیزم کردن مردم عادی است. کسانی که دقیقا می‌دانند چه می‌خواهند از طریق به رفراندوم راندنِ کسانی که دقیقا نمی‌دانند چه چیز از این رفراندوم برخواهد خاست، خواست‌های خود را عملی می‌کنند.

برای مردم مایه تمسخر بود که چگونه کسانی که خود بر طبل جدائی از اروپا کوفته بودند بعد از اعلام نتایج رفراندوم از صحنه کنار رفتند.

تونی بلر که در فقدان سیاستمداران حائز شرایط برای به دست گرفتن ریاست دولت، به صحنه آمده بود در مصاحبه‌ای گفت، درست است رفراندوم رای مردم است، اما رای مردم عوض می‌شود. سخنی که از آن، علاوه بر نکات دیگر، می‌توان از مورد تردید قرار گرفتن اهمیت رای مردم در یک فراندوم یاد کرد.

پانوشت:
*این مقاله بر مبنای اطلاعات به دست آمده در فاصله ۲۸ ژوئن تا ۵ ژوئیه از طریق برنامه های تلویزیونی بی بی سی چهار، اسکای نیوز، و رادیو ال بی سی، تنظیم شده است. با مردم کوچه و خیابان در این موارد بحث و گفتگو شده و همراهی آنها با این مواضع، کاملا مشهود بوده است.
برنامه رادیویی یاد شده، از طریق اینترنت در دسترس است و با مجری طنزگوی برنامه که با بی بی سی هم همکاری داشته از طریق وبلاگش می‌توان تماس گرفت.
*رابرت هریس بعد از کمبریج به بی بی سی پیوست و در بخش اخبار و امور جاری در برنامه هایی چون پانوراما و نیوز نایت مسئولیت داشت. در سال ۱۹۸۷ در سن سی سالگی سردبیر سیاسی آبزرور شد. بعدها ستون های ثابتی در ساندی تایمز و دیلی تلگراف داشته است.
*هیچ‌یک از نقل قول‌ها ترجمۀ واژه به واژه سخنان مطرح شده نبوده و نقل به مضمون هستند.