رضا تقی‌زاده – به موجب رای اخیر «شورای داوری فدرال سوییس»، در ادامه یک دعوای حقوقی ۳۷ ساله بین تل‌آویو و تهران که جمهوری اسلامی از ابتدا به علت انکار وجود اسرائیل به عنوان یک واقعیت سیاسی و جغرافیایی حتی مایل به داخل شدن در آن نیز نبود، دولت اسرائیل مکلف به پرداخت ۱٫۲ میلیارد دلار غرامت، علاوه بر هزینه‌های دادرسی، به ایران شده است.
موضوع اختلاف مربوط به سرمایه‌گذاری مشترک و ۵۰ – ۵۰ ایران و اسرائیل در سال ۱۹۶۸ و زمان حکومت پادشاهی است که به منظور ایجاد یک خط لوله از بندر ایلات در دریای سرخ به بندر اشکلون در مدیترانه و انتقال نفت ایران از خاک اسرائیل به بازارهای اروپا بدون نیاز عبور نفتکش‌ها از کانال سوئز صورت گرفت.
خط لوله ۴۲ اینچی ایلات– اشکلون، به طول ۲۴۰ کیلومتر دارای ظرفیت انتقال ۴۰۰ هزار بشکه نفت در روز است.
در سال‌های پیش از انقلاب، انتقال نفت ایران به بازارهای اروپا از خاک اسرائیل ضمن تنوع بخشیدن به مسیرهای حمل نفت کشور، از نظر هزینه و همچنین دارا بودن ضریب امنیت بیشتر در مقایسه با مسیر کانال سوئز، از وضعیت بهتری برخوردار بود.
از این لحاظ، استفاده از خط لوله ایلات – اشکلون نه تنها مصالح راهبردی ایران را به عنوان یک فروشنده و منبع قابل اعتماد صادرات نفت به اروپا تامین می‌کرد که تکیه بر کشورهای عربی و مسیر آفریقا برای صدور نفت را نیز کاهش می‌داد.
همسو با سیاست قطع همکاری‌های نظامی با آمریکا، اشغال سفارت آن کشور در تهران و گروگان گرفتن دیپلمات‌های آمریکایی، عوامل حکومت اسلامی ایران بعد از به قدرت رسیدن ساختمان دفتر نمایندگی خالی از سکنه اسرائیل در تهران را نیز اشغال و آن را به عنوان «سفارت فلسطین» در اختیار دولت خودگردان یاسر عرفات قرار دادند.
قطع انتقال و فروش نفت از طریق خط لوله ایلات- اشکلون توسط حکومت تازه تهران در حالی صورت گرفت که میلیون‌ها تن نفت متعلق به ایران همچنان در خط لوله یاد شده و همچنین مخزن‌های نفتی در بندر ایلات و بندر اشکلون باقی بود، و میلیون‌ها دلار وجوه دریافتی بابت فروش محموله‌های نفتی نیز به حساب شرکت مشترک واریز شده بود.
در ایران دارایی‌های شرکت ملی نفت که در آن زمان بزرگترین شرکت تجاری جهان به شمار می‌رفت، به وزارت نفت منتقل شد و به علت تغییر ماهیت شرکت «خط لوله ایلات اشکلون» موسسه یادشده در اسرائیل ملی شد و در اختیار دولت قرار گرفت.
طرح دعوا از سوی اسرائیل و موضع تل‌آویو
دولت اسرائیل با استناد به تصمیم حکومت اسلامی ایران مبنی بر قطع تحویل نفت به آن کشور خواستار ادامه اجرای قرار داد مشارکت ۵۰- ۵۰ تا سال ۲۰۱۷ میلادی شد و همزمان با طرح دعوای مالی در همین رابطه، موضوع را به دیوان داوری فدرال سوئیس برد.
جمهوری اسلامی در این مرحله خود را ناگزیر از پاسخگویی و طرح دعوی مالی متقابل از اسرائیل دید در حالی که حتی از اشاره به نام اسرائیل نیز به عنوان یک کشور پرهیز داشت.
به منظور طرح دعوا و حضور در داوری دیوان فدرال سوییس، ایران مکلف به پرداخت سهم خود قبل از آغاز رسیدگی به پرونده مورد اختلاف شد. در سال ۲۰۱۵ دیوان داوری به نفع ایران رای داد و اسرائیل از رای صادره استیناف خواست. در پایان ماه ژوئن سال جاری، دیوان داوری فدرال سوئیس رای قبلی را به نفع ایران تنفیذ و به دو طرف دعوا ابلاغ کرد.
اسرائیل که خط لوله ایلات– اشکلون را سرّی و در ردیف امور نظامی معرفی کرده و حتی از انتشار درآمد شرکت یاد شده خودداری میکند، در واکنش به رای اخیر صادره از سوی دیوان داوری سوئیس اعلام کرد که از پرداخت غرامت به ایران خودداری میکند.
علاوه بر ۱٫۲ میلیارد دلار غرامت، دیوان فدرال سوئیس اسرائیل را محکوم به پرداخت ۴۶۱ هزار و هفتصد دلار سهم و پیش پرداخت ایران برای انجام دادرسی ساخته است.
بعد از صدور رای اولیه دیوان فدرال به نفع ایران در سال گذشته، وزارت دارایی اسرائیل با استناد به قانون داخلی آن کشور پیرامون «منع تجارت با کشورهای دشمن» اعلام داشت از انتقال مبلغ محکومیت به حساب دولت جمهوری اسلامی خودداری خواهد کرد.
پرداخت جنجال برانگیز مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار نقد به علاوه ۱٫۳ میلیارد دلار بهره معوقه در ماه ژانویه سال جاری از سوی دولت اوباما به جمهوری اسلامی در اسرائیل مورد انتقاد قرار گرفت. از این لحاظ تصمیم اسرائیل نسبت به خودداری از پرداخت غرامت به حکومت اسلامی دور از انتظار نبود.
رفتار شگفت‌انگیز، سکوت جمهوری اسلامی در این زمینه است که با وجود برنده شدن ایران در دعوای حقوقی علیه اسرائیل، ظاهرا به دلیل پرهیز از تماس با نمایندگان دولت تل‌آویو، ترجیح می‌دهد مطالبه یاد شده را که دارایی و حق ملی ایران است به فراموشی بسپارد.
فرصت‌طلبی روسیه و رقابت با ایران
یکی از حاشیه‌های بسیار قابل ملاحظه مربوط به خط لوله ایلات– اشکلون، حضور فرصت‌طلبانه روسیه است که جمهوری اسلامی از آن به عنوان دوست و شریک استراتژیک خود یاد میکند.
روسیه به عنوان صادر کننده نفت خام و گاز طبیعی، ضمن تلاش مستمر برای سرد نگاه داشتن مناسبات ایران با قاره اروپا، بخصوص ممانعت از رقابت ایران در بازار گاز انحصاری آن کشور در قاره قدیم، همواره هدف اشغال بازارهای نفت خام ایران در آسیا را تعقیب می‌کرده.
تلاش اخیر روسیه برای فعال کردن مسیر موسوم به «کریدور شمال جنوب» که در مذاکرات اخیر حسن روحانی با پوتین در باکو نیز مطرح شد و مورد توافق قرار گرفت، در راستای سیاست یادشده و به بهانه «همکاری‌های نفتی دو کشور» و به منظور کوتاه‌تر ساختن مسیر دسترسی روسیه از طریق خاک ایران به آب‌های خلیج فارس و بازارهای آسیایی صورت گرفته است.
در اجرای این سیاست فرصت‌طلبانه، روسیه در سال ۲۰۰۳ با اسرائیل قراردادی برای حضور در بازارهای نفت آسیا که ایران از جمله صادرکنندگان عمده آن به شمار می‌رفت، امضاء کرد.
به موجب قرارداد یادشده، تانکرهای نفتکش، محموله‌های نفت خام روسیه را از بندر ناواروسییسک به اشکلون در آب‌های مدیترانه حمل می‌کنند، و از این بندر، در مسیری معکوس با مسیر تعیین شده قبلی خط لوله، نفت روسیه به بندر ایلات حمل و از ایلات با تانکرهای نفتکش به مقصد بازارهای آسیایی فرستاده می‌شود.
مسیر حمل نفت روسیه از راه اسرائیل به آسیا کوتاه‌تر و ارزان‌تر از مسیر حمل نفت از کانال سوئز است؛ محاسبه‌ای که پیش از انقلاب دولت ایران را به سرمایه‌گذاری و کشیدن خط لوله ایلات– اشکلون تشویق کرده بود و امروز با بی تفاوتی حکومت کنونی ایران مورد استفاده روسیه قرار می‌گیرد.
ارزش واقعی مطالبه ایران از اسرائیل بابت ۵۰ محموله نفت به فروش رفته پیش از انقلاب که وجوه آن به حساب شرکت خط لوله ایلات– اشکلون ریخته شده، بعلاوه بهره وجوه یاد شده در حدود ۷ میلیارد دلار است که پرداخت حدود یک و نیم میلیارد دلار آن به موجب رای دیوان داوری فدرال سوییس قطعیت حقوقی یافته است. با این وجود جمهوری اسلامی به منظور پرهیز از روبرو شدن با اسرائیل ترجیح می‌دهد با سکوت در این زمینه، موضوع را به فراموشی بسپارد.
وقتی خاوری ۳ ملیارد دلار میدزد و به کانادا فرار میکند ، شاگرد شوفر بابک زنجانی ۳ ملیارد یورو . یک ملیارد دلار طلب از اسرائیل و ۱۰۰ ملیارد دلار طلب خسارت جنگ از عراق و چندین ملیارد دلار وام ایران به فرانسه و انگلیس ، نخود کیشمش جیب بی انتهای اخوندهای توده ای بی بی سی نشان هم نمیشود . سرنگون باد حکومت مارکسیست اسلامی التقاطی اخوندی متعفن . برقرار باد حکومت مشروطه شاهنشاهی سکولار ایرانساز پهلوی . رضا شاه روحت شاد .