در المپیک ۲۰۱۶ ریو ۴۷۰۰ ورزشکار زن شرکت کرده‌اند که حدود ۴۵ درصد از ۱۰جمعیت هزار و ۴۴۴ ورزشکار حاضر در این رقابت‌ها را شامل می‌شوند. حضور این درصد از ورزشکاران زن در مهمترین و بزرگترین رقابت‌های ورزشی جهان بدون شک نقطه امیدی در جهت برابری جنسیتی زنان و مردان و استفاده از فرصت‌های مساوی ارزیابی می‌شود؛ در این میان اما تبعیض علیه زنان در المپیک از ابعاد دیگری قابل بررسی است.
زنان بیشتر کشورهای مسلمان‌نشین که قوانین فقهی بر جامعه‌شان حاکم است، از سوی دولت‌ها اجازه حضور در بسیاری از رشته‌های ورزشی را پیدا نمی‌کنند و این مردان هستند که اجازه ورود ورزشکاران زن کشورشان را به رقابت‌های بین‌المللی از جمله المپیک صادر می‌کنند.
نخستین زن مسلمانی که با پوشش اسلامی در بازی‌های المپیک مسابقه داد، یک زن بحرینی به نام «رقیه القصارا» بود که در المپیک ۲۰۰۴ آتن و در رشته دوی ۱۰۰ متر شرکت کرد و پس از آن زنان محجبه‌ای از دیگر کشورها در دوره‌های بعدی المپیک شرکت کردند.
زنان مسلمان که باید با پوشش کامل اسلامی در مسابقات حاضر شوند، مسلما نمی‌توانند در برخی رشته‌ها به رقابت با زنان ورزشکار دیگر کشورها بپردازند.
برای نمونه ورزشکاران زن ایرانی از سال ۱۳۵۷ تا سال‌ها تنها در رشته شمشیربازی اجازه حضور در رقابت‌های جهانی را داشتند چون لباس این ورزش به طور طبیعی لباسی پوشیده است و با قوانین اسلامی مغایرتی ندارد. در سال‌های گذشته زنان ایرانی در برخی رشته‌های دیگر همچون ووشو، تکواندو، کاراته، تنیس روی میز، گلف، شطرنج، قایقرانی، بولینگ، دو و میدانی و تیر و کمان نیز وارد رقابت‌های بین‌المللی شدند. در المپیک ۲۰۱۶ ریو ۹ ورزشکار زن ایرانی در رشته‌های تیراندازی، دو و میدانی، پینگ‌پنگ، قایقرانی و تکواندوبه رقابت با حریفان خود پرداختند.
حضورنمایشی زنان در کاروان عربستان
در این میان، حضور ۴ زن با پوشش اسلامی در کاروان ورزشی عربستان در مراسم رژه المپیک مورد توجه قرار گرفت که گفته می شود هیچ‌کدام از آنان ورزشکار حرفه‌ای نیستند. برخی معتقدند این حضور فقط نمایشی بوده است به ویژه آنکه عربستان از جمله بدترین کشورها در مورد رعایت حقوق زنان است. طبیعی‌ترین حقوق و امکانات برای زنان این کشور از سوی شیوخ آل سعود نادیده گرفته می‌شود که ورزش نیز از جمله آنهاست.
دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی پیرامون ممنوعیت ورزش زنان در عربستان که فوریه ۲۰۱۲ منتشر شد اعلام کرد در عربستان ۱۵۰ باشگاه ورزشی وجود دارد که هیچ‌کدام متعلق به بانوان نیست. مدارس دخترانه و پسرانه از یکدیگر جدا هستند و زنگ ورزش فقط برای دانش‌آموزان پسر وجود دارد. در هیچ مدرسه دخترانه‌ای سالن ورزشی وجود ندارد و آن دسته افرادی که مایل هستند به صورت آزاد و مستقل باشگاه ورزشی زنانه راه‌اندازی کنند با موانع متعدد دولتی مواجه می‌شوند. قطعا به همین دلیل است که در میان ۳۸ کشور مسلمان جهان، عربستان رتبه نخست بی‌تحرکی زنان را به خود اختصاص داده است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد ۷۳٫۱ درصد از زنان عربستانی هیچ‌گونه فعالیت بدنی ندارند.
بر اثر فشارهای بین‌المللی و در کنار سیاست‌های آل سعود برای بالا بردن قدرت نفوذ خود در سطح بین‌الملل، سال ۲۰۱۲ برای نخستین بار دو ورزشکار زن از سوی این کشور وارد رقابت‌های المپیک شدند. سارا عطار و وجدان شاهرکانی دو دونده زن عربستانی بودند که در المپیک لندن حضور پیدا کردند و سارا عطار که آن زمان ۱۹ سال داشت در مسابقات دوی ۸۰۰ متر شرکت کرد. وقتی سارا به خط پایان رسید تمام ۸۰ هزار تماشاچی حاضر در ورزشگاه به احترام او ایستادند و این ورزشکار جوان را تشویق کردند. تشویق تماشاچیان به دلیل پیروزی سارا نبود، زیرا وی با اختلاف حدود نیم دقیقه از نفر اول از خط پایان گذشت. دلیل اصلی تشویق تماشاچیان به خاطر این بود که سارا از جمله نخستین زنان ورزشکار عربستان به شمار می‌آمد که توانسته بود در رقابت‌های المپیک حاضر شود. ورزشکاری که در کشورش اجازه تمرین ورزشی نداشت و با علاقه و پشتکار شخصی به سطحی رسید که جواز حضور در المپیک لندن ۲۰۱۲ را به دست آورد.
یکی از ورزشکاران زن محجبه‌ای که در المپیک ریو توجه بسیاری را به خود جلب کرد، ابتهاج محمد شمشیرباز امریکایی بود که با حجاب کامل اسلامی وارد صحنه رقابت‌های ورزشی شد. او اولین ورزشکار زن امریکایی محجبه و مسلمان است که در مسابقات المپیک شرکت کرده است.
این ورزشکار آمریکایی گفته است در رای‌گیری برای حمل پرچم کشورش در مراسم افتتاحیه بازی‌های المپیک ۲۰۱۶ ریو فقط چند رای کم آورده است. گفتنی است وی در سال ۲۰۱۲ در آستانه صعود به بازی‌های المپیک لندن بود ولی با یک اختلاف از رسیدن به این رقابت‌ها بازماند.
او در مورد حضورخود با حجاب اسلامی در مسابقات المپیک ریو گفته است: «حضور من در بازی‌های المپیک از آن نظر اهمیت دارد که عده‌ای معتقد هستند زنان مسلمان با حجاب اسلامی نمی‌توانند به دستاورهایی که دیگران می‌رسند، برسند. برای خودم، خانواده و دوستان و جامعه اسلامی خوشحالم که توانستم با این شرایط جواز حضور در بازی های المپیک را به دست آورم».
این ورزشکار مسلمان در حالی این دستاوردهای ورزشکاران زن با پوشش اسلامی را با دیگر زنان برابر دانسته که گفته می‌شود خانواده او دوست داشتند دخترشان در ورزشی باشد که قوانین آن با قوانین اسلام همخوانی داشته باشد تا دخترشان بتواند با پوشش اسلامی در آن شرکت کند. به این ترتیب فعالیت در رشته‌های ورزشی مانند شنا و ژیمناستیک برای این دختر و خانواده‌اش که به حجابش می‌بالند، تصورناپذیر است.
پوشش اسلامی و کاهش توانمندی
یکی از مواردی که منتقدین به پوشش اسلامی زنان ورزشکار مطرح می‌کنند و رقابت آنان با حریفانی که از پوشش‌های استاندارد در رشته‌های مختلف ورزشی بهره می‌گیرند را ناعادلانه توصیف می‌کنند، اثر منفی این پوشش در کاهش توان بدنی و تسلط بر حریف و مسابقه است.
پوشش اسلامی که به معنای پوشاندن سر و بدن ورزشکار زن است، باعث بالا رفتن دمای بدن ورزشکار در زمان مسابقه می‌شود که شاید در مورد برخی رشته‌ها که تحرک کمتری دارند مشکلات حاد ایجاد نکند اما در رشته‌هایی مثل دو و میدانی، فوتبال، فوتسال، بسکتبال و سنگ نوردی و غیره برای ورزشکاران به شدت مشکل‌آفرین است. همچنین پوشاندن سر و گوش‌ها می‌تواند برای ورزشکاران برخی رشته‌ها مانند تیراندازی سبب عدم تمرکز شود.
در واقع تحمیل پوشش اسلامی به ورزشکاران زن باعث می‌شود آنها در فضایی ناعادلانه به رقابت بپردازند و این تبعیضی است که از سوی دولت‌های اسلامی به این زنان تحمیل می‌شود.
در همین حال وجود پوشش گاهی برای زنان دردسرساز هم شده. نمونه‌ای از این دردسرها حذف تیم کاتای بانوان ایران از دیدار نهایی سومین دوره بازی‌های همبستگی کشورهای اسلامی بود. در مرحله نیمه نهایی این مسابقات، تیم کاتای ایران با تیم مصر بازی داشت و موفق شد این تیم را شکست داده و به فینال راه پیدا کند اما پس از گذشت دقایقی نتیجه این مسابقه به دلیل اعتراض مصری‌ها تغییر کرد و تیم ایران حذف شد. مسئولان تیم کاتای مصر به استفاده پارچه بین یقه و کلاه ورزشکاران ایرانی اعتراض کرده و این اعتراض پذیرفته شده بود.
ورزشکاران رشته قایقرانی نیز بارها از لباس تحمیلی مسئولان ورزشی ایران گلایه کرده‌اند. آنها معتقدند این لباس بلند باعث می‌شود در زمان مسابقه لباس مزاحم آنها در ورزش باشد که سبب عقب افتادن و باختن آنان می‌شود.
همچنین تیم ملی بسکتبال زنان قطر در اولین دیدار خود در مسابقات آسیایی کره جنوبی به خاطر حجاب اسلامی بازیکنانش اجازه نیافت در این مسابقه به میدان برود و نتیجه این بازی با نتیجه ۲۰ بر صفر به سود مغولستان رقم خورد.
تبعیض مضاعف علیه زنان ایرانی
در ایران تنها مشکلات پوشش اسلامی ورزشکاران زن نیست که مورد توجه فعالان حقوق زنان قرار گرفته است. محرومیت زنان ایرانی از حضور در ورزشگاه‌های ورزشی به عنوان تماشاگر مسابقات نیز از دیگر تبعیض‌ها علیه زنان در حوزه ورزش به شمار می‌رود که با تکیه به نظر علمای دینی به صورت قانون درآمده است.
زنان ایرانی که سال‌های سال است از تماشای مسابقات میان تیم‌های مردان محروم شده اند، چند سالی است کمپین‌هایی برای ورود به ورزشگاه‌ها راه اندازی کردند. یکی از کمپین‌ها در ایران که به کمپین «روسری سفیدها» معروف شد متشکل از زنانی است که برای حق زنان در ورود به ورزشگاه‌ها مبارزه می‌کند. فعالیت اعضای این کمپین در مسابقات جهانی والیبال در سال ۲۰۱۵ به اوج خود رسید و فعالانش در مقابل دروازه ورزشگاه‌ها با در دست داشتن پلاکاردهایی برای احقاق حقوق زنان حضور یافتند. این تجمع ها کم‌کم مانند بسیاری از دیگر مطالبات مدنی ایرانیان، به مساله‌ای امنیتی برای جمهوری اسلامی تبدیل شد و برخورد نظامی و قضایی با فعالان این کمپین را به دنبال داشت.
هم‌زمان در خارج از ایران نیز دریا صفایی، فعال حقوق زنان، کمپینی با عنوان «پیش به سوی ورزشگاه‌ها» راه انداخت و در جریان مسابقات جهانی والیبال، این شعار را به استادیوم‌های محل برگزاری رقابت‌ها در کشورهای مختلف اروپایی برد: «بگذارید زنان ایرانی وارد ورزشگاه‌ها شوند». این اقدام توانست نظر فدراسیون‌های بین‌المللی، ورزشکاران و تماشاچیان در دیگر کشورها را به ممنوعیت حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌ها جلب کند. این فعال حقوق زنان در المپیک ۲۰۱۶ ریو نیز به عنوان تماشاچی حاضر شد و به تبلیغ این کمپین پرداخت. او در جریان بازی تیم ملی والیبال ایران و مصر در ۱۳ آگوست، با پلاکارد و تی‌شرتی با شعار «بگذارید زنان ایرانی وارد ورزشگاه شوند» به ورزشگاه رفت. نیروهای امنیتی در استادیوم به این بهانه که فعالیت و شعار سیاسی در المپیک ممنوع است، تلاش کردند تا دریا صفایی را از استادیوم خارج کنند اما به گفته‌ی خودش وی از جای خود تکان نخورد و توانست پیام خود را تا پایان بازی و در هر سه مسابقه به مخاطبان برساند. دریا صفایی معتقد است، پافشارى و ماندن حداقل کاریست که یک فعال مدنى براى پیشبرد اهدافش باید انجام دهد و این پیام مثبتى است که ایرانیان از این پافشارى دریافت مى‌کنند.
هر چند برخی زنان، تلاش‌هایی برای رفع تبعیض‌های جنسیتی در کشورهای مسلمان در حوزه ورزش انجام می‌دهند اما در آن سوی ماجرا دولت‌های اسلامی کوچکترین انعطافی در برابر این تبعیض‌ها نشان نمی‌دهند و در این میان زنان ورزشکار در این کشورها به عنوان بازنده‌های اصلی ماجرا، مجبورند برای ورود به مسابقات بین‌المللی در رشته‌های مجاز، با پوشش اسلامی وارد رقابت شوند یا به کشورهای دیگری مهاجرت کنند که فضای رقابت برابر و آزادانه برای آنان وجود دارد.
با این همه مدال برنز کیمیا علیزاده، ورزشکار ۱۸ ساله‌ی ۵۷ کیلویی در رشته‌ی تکواندو در المپیک ریو ۲۰۱۶، به عنوان نخستین زن ایرانی برنده‌ی مدال در المپیک، یک بار دیگر نشان داد که زنان با همه‌ی تبعیض‌ها و محدودیت‌ها و فشارهایی که علیه آنها صورت می‌گیرد، با تمام وجود تلاش می‌کنند و می‌توانند در جایگاه برندگان قرار گیرند.
