احمد رأفت (+عکس) بان کی مون، دبیرکل کنونی سازمان ملل متحد که ۳۱ دسامبر سال جاری میلادی دوره دوم حضورش در این مقام به پایان می‌رسد، در سخنرانی‌ای که به‌مناسبت آغاز کار مجمع عالی سازمان ملل ایراد کرد گفت «دبیرکل آینده باید زن باشد». بان کی مون ابراز امیدواری کرد که «هفت دهه بعد از تشکیل سازمان ملل متحد و هشت دبیرکل که همگی مرد بودند زمان انتخاب یک زن فرا رسیده باشد».
مکانیسم انتخاب دبیرکل این نهاد، مانند دیگر مکانیسم‌هایی که عملا هرگونه ابتکار اجرایی را از سازمان ملل گرفته‌اند غیر شفاف است. مجمع عالی که بالاترین ارگان سازمان ملل است، در عمل وظیفه‌اش رای دادن به کاندیدای پیشنهادی شورای امنیت است. در شورای امنیت نمایندگان ۱۵ کشور حضور دارند که ۵ عضو آن ثابت و با حق وتو هستند و ده عضو دیگر که از میان تمام کشورهای عضو و برای دوران محدودی انتخاب می‌شوند. در حقیقت حرف آخر را روسیه، چین، آمریکا، فرانسه و بریتانیا، که پنج عضو ثابت و با حق وتو هستند می‌زنند.
دبیرکل سازمان ملل متحد، که روی کاغذ مهم‌ترین مقام دیپلماتیک دنیا است، هربار از یک قاره یا منطقه دنیا انتخاب می‌شود. دبیرکلی فعلی آسیایی است، قبلی آفریقایی بود و قبل از او نیز عرب بود و قبل‌تر هم یکی از آمریکای لاتین این مسئولیت را عهده‌دار بود. بر اساس این سنت نانوشته، حدس زده می‌شود دبیرکل آینده باید اروپایی باشد. ولی این‌بار کشورهای اروپای شرقی خواهان گزینش یکی از کاندیدا‌های خود برای این مقام هستند.
کاندیدایی که تا کنون بیشترین حمایت‌ها را به دست آورده است آنتونیو گوتیرش رهبر سوسیالیست‌های پرتغال است. آنتونیو گوتیرش از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۲ ریاست دولت کشورش را بر عهده داشت و بعد از آن هم در مقام کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان خدمت کرده است.
گوتیرش سیاستمداری عملگرا است و به همین دلیل در صورت انتخاب شدن به دبیرکلی سازمان ملل متحد می‌تواند در این نهاد که کارش در سال‌های اخیر به صدور اعلامیه و اجرای تصمیمات شورای امنیت خلاصه می‌شد تحول ایجاد کند.
پنج زن کاندیدای دبیرکلی
البته انتخاب یک زن به دبیرکلی سازمان ملل متحد نیز تحولی بسیار مهم است. در فهرست کاندیداها برای احراز این مقام نام پنج زن به‌چشم می‌خورد.
ایرینا بوکووا
این زن ۶۴ ساله بلغاری برای دو دوره ریاست یونسکو یا صندوق فرهنگی سازمان ملل را که مقر آن در پاریس است عهده‌دار بوده و عملکرد او همیشه مثبت ارزیابی شده است. ایرینا بوکووا از حمایت نماینده روسیه در شورای امنیت برخوردار است. شعار انتخاباتی بووکوا «سازمان مللی تاثیرگذار» است.
هلن کلارک
هلن کلارک، ۶۶ ساله، اهل نیوزلاند است و در حال حاضر مسئولیت «برنامه پیشرفت و توسعه» سازمان ملل را عهده‌دار است. در گذشته خانم کلارک سه بار در بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۸، نخست وزیر نیوزلند بوده است. شعار کلارک «سازمان مللی انعطاف‌پذیر و عملگرا» است.
کریستینا فیگرس
این دیپلمات ۶۰ ساله کوستاریکایی در حال حاضر دبیر اجرایی «کنوانسیون سازمان ملل در مورد تغییرات اقلیمی» است. بسیاری معتقدند که توافق در مورد مسائل محیط زیستی سال گذشته در پاریس، بعد از شکست نشست جهانی کپنهاگ، حاصل تلاش‌های دیپلماتیک کریستینا فیگرس است. فیگرس با شعار انتخاباتی «دیپلماسی همگرایانه» وارد این کارزار انتخاباتی شده است. البته به گزارش برخی رسانه‌‌های غربی، گویا وی به دلیل نداشتن پشتیبانی، از نامزدی خود برای مقام دبیرکلی سازمان ملل چشم پوشیده است.
ناتالیا گرمان
ناتالیا گرمان، وزیر خارجه مولداوی و معاون نخست‌وزیر این کشور، با ۴۲ سال سن، جوان‌ترین کاندیدای احراز مقام دبیرکلی سازمان ملل متحد است. مذاکرات برای ورود مولداوی به اتحادیه اروپا، مهم‌ترین نقشی است که ناتالیا گرمان در صحنه بین‌المللی داشته است. شعار انتخاباتی گرمان «با هم برای تغییر» است.
سوزانا ملکورا
وزیرخارجه کنونی آرژانتین ۶۱ سال دارد و در گذشته ریاست «دفتر اجرایی» دبیرکل کنونی، بان کی مون، را عهده‌دار بوده است. قبل از ورود به جهان دیپلماسی، ملکورا ریاست مهم‌ترین شرکت مخابراتی آرژانتین را بر عهده داشت. ملکورا با شعار «عمل به جای حرف» قدم به این کارزار انتخاباتی گذاشته است.
بر مبنای آنچه در راهروهای قصر شیشه‌ای سازمان ملل در نیویورک گفته می‌شود، سوزانا ملکورا و ایرینا بوکوا بیش از دیگران از شانس انتخاب شدن برخوردارند زیرا هر دو تجربه همکاری با سازمان ملل و نهاد‌های وابسته بدان را دارند. البته اگر قرار باشد بنا بر سنت‌های نانوشته، دبیرکل آینده اروپایی و آن هم از یک کشور اروپای شرقی باشد، شانس دبیرکل کنونی یونسکو، ایرینا بوکوا، بیش از سوزانا ملکورا است.
