حذف نام بلوچستان، اشتباهی سهوی یا سیاستی عمدی

بار دیگر حذف نام بلوچستان از استان سیستان و بلوچستان خبر‌ساز شد. بار دیگر چند نهاد خصوصی و همچنین وابسته به ‌دولت نام بلوچستان را حذف کرده و این استان را فقط «سیستان» خواندند در حالی که در تقسیمات رسمی استانی باید از نام سیستان و بلوچستان استفاده کرد. حذف نام بلوچستان که در این روزها بار دیگر در مجلس و رسانه‌ها مطرح شد و اعتراض‌ها را برانگیخت، این بار از کتاب درسی آغاز شد.

در صفحات ۹۵ و ۹۷ کتاب مطالعات اجتماعی پایه هشتم، نقشه‌ای ترسیم شده که این منطقه در آن تنها با نام سیستان مشخص شده است. مسئولان می‌گویند این دو نقشه متعلق به دوران ایلخانیان و تیموریان است و ربطی به جغرافیای کنونی کشور ندارد. ولی نگاهی به دیگر کتب تاریخی نشان می‌دهد که در زمان تیموریان نیز آن منطقه با نام بلوچستان شهرت داشت و نامی از سیستان برده نمی‌شد.

ایالتی به نام بلوچستان

تا سال ۱۳۳۶ استانی به نام سیستان و بلوچستان در تقسیمات کشوری ایران وجود نداشت. برای اولین بار در این سال نام سیستان اضافه شد و این استان به بلوچستان و سیستان تغییر نام داد. در سال ۱۳۵۸، یعنی یک سال پس از تأسیس جمهوری اسلامی، نام کنونی این استان را به سیستان و بلوچستان تغییر دادند. اگر به دوران قاجار بازگردیم از استان کنونی سیستان و بلوچستان بعلاوه برخی دیگر از مناطق بلوچ‌نشین استان‌های کنونی خراسان جنوبی، هرمزگان و کرمان هم در تقسیم‌بندی‌های دولتی با نام «ایالت بلوچستان» شهرت داشتند.

داستان حذف نام بلوچستان از سربرگ برخی نهاد‌ها و شرکت‌ها از سال ۱۳۹۱ آغاز شد. از آن زمان تا کنون بارها این مساله اتفاق افتاده و هربار مسئولین جمهوری اسلامی صحبت از «اشتباهات سهوی» و یا حتی تایپی می‌کنند. از کمیته امداد امام تا بانک ملت، از دانشگاه اسلامی شهر خاش تا اولین اپراتور همراه، همه این «اشتباه سهوی» را مرتکب می‌شوند. امری که در کشوری که بدون اطلاع مرکز، آب از آب تکان نمی‌خورد، زیاد عادی به نظر نمی‌رسد.

اشتباه یا سیاست؟

در اشاره به نقشه‌هائی با «اشتباه سهوی» در کتب درسی، محمد نعیم امینی فر، رئیس مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرگزاری خانه ملت می‌گوید: «این حذف از هر کانالی که صورت گرفته باشد، اعم از آنکه عمدی یا سهوی باشد، امری ناپسند است». همین نماینده مجلس در ادامه به واقعیتی انکارناپذیر نیز اشاره می‌کند و می‌گوید : «اینگونه اشتباهات باعت نگرانی و تنش می‌شود.»

واکنش بلوچ‌ها به این «اشتباهات سهوی» تا کنون در حدی بوده است که هر بار نهادهای خصوصی و دولتی مجبور به عقب‌نشینی شده‌اند. تبریک اوپراتور اول به مناسبت عید مبعث به مشترکین در این استان که تنها با نام سیستان به آن اشاره شد، سوزاندن سیم‌کارت‌های این اپراتور  در خیابان‌ها را به دنبال داشت. حذف نام بلوچستان توسط بانک ملت در شهرستان سیب و سوران از مکاتبات اداری، تحریم گستره این بانک را به دنبال آورد.

بسیار مشکل است که بتوان پذیرفت در هفته وحدت که ظاهرا قرار است وحدت میان شیعیان و اهل سنت را تحکیم کند بتوان از اینگونه «اشتباهات سهوی» مرتکب شد. در بنرهائی که به مناسبت این هفته و «جشن بزرگ وحدت» در شهر زاهدان نصب شد، محل برگزاری این مراسم را دانشگاه سیستان اعلام کردند، در حالی که نام رسمی آن «دانشگاه سیستان و بلوچستان» است. این «اشتباه» نیز با اعتراض گسترده مقامات مذهبی، فعالین بلوچ و بسیاری از دانشجویان و مردم عادی روبرو شد. اینگونه تبلیغات  واضح برای جدائی، در هفته وحدت، اگر «سهوی» هم باشد بسیار خطرناک و بودار است.

عبدالستار دوشوکی، مدیر مرکز مطالعات بلوچ در لندن البته اعتقادی به «سهوی» بودن این «اشتباهات» ندارد. دوشوکی معتقد است «برخی از ادارات استان که مدیریت آنها در اختیار سیستانی‌ها قرار گرفته به ‌صورت عامدانه در سربرگ ادارات به جای استان سیستان و بلوچستان به اختصار از واژه سیستان استفاده می‌کنند». از جمله اداراتی که این «اشتباه سهوی» را مرتکب شده‌اند می‌توان به بیمه سلامت ایرانیان، بیمه تامین اجتماعی، صندوق بانک قرض‌الحسنه، اداره آب و فاضلات و اداره کل شیلات اشاره کرد.

تهدیدی برای تمامیت ارضی

مولانا عبدالحمید، رهبر معنوی اهل سنت در بلوچستان در واکنش به حذف نام بلوچستان در کتاب مطالعات اجتماعی پایه هشتم می‌گوید: «زیبائی ایران با اقوام است که همه مایه افتخار و شرف ایران هستند و اگر یکی نباشد، ایران عضوی را از دست خواهد داد. حذف نام بلوچستان از کتاب‌های درسی، کار جاهلانه برخی از دوستان نادان است که می‌خواهند با حذف نام بلوچستان قوم بلوچ را کمرنگ کنند». البته واکنش دیگر روحانیون سنی در بلوچستان به نرمی سخنان مولانا عبدالحمید نبوده است و بسیاری به «دشمنی واضح با مردم بلوچ و اهل سنت» اشاره و مردم را به مقابله «با این توظئه‌ها» دعوت می‌کنند.

حزب مردم بلوچستان نیز در بیانیه‌ای به این مناسبت می‌نویسد: «تکه تکه و پاره کردن سرزمین مادری و تاریخی بلوچستان و حذف نام بلوچستان از اسناد و مدارک اداری، ادامه سیاست‌های قبیحانه و مخرب همیشگی حکومتی و به‌ مثابه قتل عام ملی مردم بلوچ توسط رژیم جمهوری اسلامی به‌ شمار می‌آید و ما با شدت آن را محکوم می‌کنیم.»

عبدالستار دوشوکی طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان به چند استان را نیز توطئه‌ای علیه مردم بلوچ می‌داند. این طرح چندین سال است که گاهی در سطح دولت و مجلس مطرح می‌شود. مدیر مرکز مطالعات بلوچ در این رابطه می‌نویسد: «طرح حذف نام بلوچستان و سپس تقسیم استان به استان‌های کوچک‌تر، نقشه هدفمند جمهوری اسلامی است». پروژه‌ای که در درازمدت، به گفته دوشوکی «به ضرر وحدت ملی و حتی حفظ تمامیت ارضی ایران خواهد بود.»

زندگی با امکانات ۱۰۰ سال قبل

در مخالفت با طرح تقسیم استان، مدتی پیش به همت حبیب‌الله سربازی، کارزاری با عنوان «کمپین نه به طرح تقسیم بلوچستان» راه‌اندازی شده است. حبیب‌الله سربازی معتقد است: «طرح تقسیم استان سبب نگرانی مردم شده است، چون این مساله باعث از دست دادن هویت بلوچی می‌شود و ادامه همین داستان نام بردن از استان تنها با نام سیستان است».

تنش‌آفرینی در استانی که به گفته عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور دولت حسن روحانی، «۲۵۰ هزار نفر از اهالی آن با امکانات و شرایط ۱۰۰ سال قبل زندگی می‌کنند»، می‌تواند مانند جرقه‌ای این انبار باروت را به ‌آتش بکشد. رحمانی فضلی در ادامه صحبت‌هایش در چهارمین همایش پیشرفت و توسعه علمی کشور اضافه کرد» «ما در این استان (سیستان و بلوچستان) برای ایجاد امنیت و جبران نبود توازن دو لشکر مستقر کرده‌ایم که هزینه نگهداری از آنها دو برابر نیاز سرمایه‌گذاری برای توسعه این استان است».

در مورد وضعیت نامناسب اقتصادی و اجتماعی سیستان و بلوچستان آمار زیادی تا کنون منتشر شده است. ناصر کاشانی، نماینده زاهدان در مجلس پیشین گفته بود «این استان در تمامی شاخص‌های توسعه در مقام آخر قرار دارد». مهدی طباطبائی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکس زاهدان می‌گوید در این استان «شرایط نا‌امن غذائی باعت شده است که یک پنجم کودکان زیر پنج سال دچار مشکلات لاغری، کم‌وزنی و کوتاهی قد باشند». مرتضی رئیسی، معاون آموزش و پرورش در سخنانی به‌ مناسبت آغاز سال تحصیلی گفت: «سیستان و بلوچستان در سال گذشته بیشترین کلاس‌های خشت و گلی را داشتند». بر اساس آخرین سرشماری در جمهوری اسلامی ۶۴۰ هزار نفر از جمعیت دو میلیون و ۳۵۰ هزار نفری سیستان و بلوچستان بی‌سواد هستند.

اشتباهات سهوی و یا سیاست عمدی در زمینه تخریب اوضاع بیشتر چنین استانی، قطعا هیچ دستاوردی نه برای جمهوری اسلامی و نه برای مردم منطقه نخواهد داشت.

[کیهان لندن شماره ۸۳]