در رویای یک اسکار دیگر

فیلم «فروشنده» ساخته‌ی اصغر فرهادی یکی از فیلم‌هایی است که به عنوان یکی از نامزدهای جایزه اسکار امسال به عنوان بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان معرفی شده است.

ولی چنانچه این فیلم برنده شود، فرهادی برای شرکت درمراسم اعطای جایزه به آمریکا نخواهد رفت.

وی اعلام کرده است در مراسمی که ۲۶ فوریه در آمریکا برگزار خواهد شد، شرکت نخواهد کرد. یادداشت فرهادی را در این زمینه، نیویورک تایمز منتشر کرده است. دلیل او برای عدم شرکت در این مراسم، دستور ممنوعیت  صدور روادید ورود به آمریکا برای ایرانیان است.

نیویورک تایمز از قول این فیلمساز ایرانی نوشت است: «متأسفم که به وسیلۀ این بیانیه، اعلام کنم که برای شرکت در مراسم اعطای جوائز اسکار، همراه مدیر فیلم‌برداری خود به آمریکا نخواهم رفت.»

فرهادی در این زمینه اضافه کرد: «چنین به‌ نظر می‌رسد در شرایط کنونی امکان شرکت من در این مراسم با اگر و مگر همراه است که به هیچ عنوان برایم قابل قبول نیست حتی اگر در این زمینه برای من استثنایی قائل شوند.»

چهار فیلم دیگر خارجی که برای بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان انتخاب شده‌اند عبارتند از: Land of mine از دانمارک، «مردی به نام Ove» از سوئد، «تانا» از استرالیا و Toni Erdman از آلمان.

سال گذشته فیلم «فروشنده» فرهادی در فستیوال کن برنده جایزه بهترین سناریو که خود فرهادی نوشته بود و بهترین هنرپیشه‌ی مرد (شهاب حسینی) شد.

درباره  نحوه‌ی کار جایزه‌ی اسکار باید گفت که هر سال آکادمی اسکار جوایزی به بهترین فیلم داستانی، مستند و تصویری که در آمریکا ساخته شده می‌دهد. در عین حال برای بهترین فیلم داستانی غیرانگلیسی‌زبان که در خارج از آمریکا ساخته شده نیز یک جایزه‌ی اسکار در نظر گرفته شده است. البته این گونه فیلم‌ها باید زیرنویس به زبان انگلیسی داشته باشند. سپس اعضای کمیته‌ی جایزه، تمام فیلم‌های خارجی معرفی شده را تماشا می‌کنند و از بین آنها پنج فیلم را با رأی مخفی به عنوان نامزد انتخاب می‌کنند. برنده از طرف اعضای انتخاب‌شده و گروه اعضای دائمی برگزیده می‌شود که هر پنج فیلم را قبلا تماشا کرده‌اند.

تا کنون ایران ۲۲ فیلم برای جایزه‌ی اسکار پیشنهاد کرده است که فقط دو فیلم ایرانی برنده‌ی  جایزه‌ی اسکار فیلم‌های خارجی شده‌اند. فیلم «فرزندان آسمان» مجید مجیدی در سال ۱۹۹۹ و فیلم «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی در سال ۲۰۱۲٫

فرهادی عضو هیأت تشخیص هالیوود نیز هست. فیلم «درباره الی» وی در سال ۲۰۰۹ به اسکار معرفی شد.  فیلم «گذشته» فرهادی نیز در سال ۲۰۱۳ برای شرکت در جایزه‌ی اسکار  معرفی شده بود.

نخستین فیلمی که از ایران در جایزه‌ی اسکار شرکت کرد فیلم داریوش مهرجویی «دایره‌ی مینا» در سال ۱۹۷۷ بود. از آن به ‌بعد یعنی مدت ۱۷ سال ایران فیلمی برای این جایزه، معرفی نکرد.

در سال ۱۹۹۴ فیلم «زیر درختان زیتون» عباس کیارستمی به ‌عنوان نخستین فیلم ایرانی پس از انقلاب  برای اسکار معرفی شد. سال بعد فیلم جعفر پناهی «بادکنک سفید» و در سال ۱۹۹۷ فیلم محسن مخملباف به نام «گبه» به کمیتۀ فیلم‌های خارجی اسکار تسلیم شد.

سینمای ایران به‌ وسیله‌ی اشخاص زیر به دنیا معرفی شده است:
مجید مجیدی با فیلم «رنگ خدا» در ۱۹۹۹ و «باران» در سال ۲۰۰۱،  «آواز گنجشک‌ها» در ۲۰۰۸ و «محمد رسول‌الله» در ۲۰۱۵٫
بهمن قبادی با  «زمانی برای مستی اسب‌ها» در سال ۲۰۰۰ و «لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند» در ۲۰۰۴٫
رسول صدر عاملی با فیلم «من، ترانه پانزده سال دارم» در سال ۲۰۰۲٫
پرویز شهبازی با فیلم «نفس عمیق» در ۲۰۰۳٫
رضا میرکریمی با فیلم «خیلی دور، خیلی نزدیک» در سال ۲۰۰۵٫
کامبوزیا پرتوی با «کافه‌ای ترانزیت» در ۲۰۰۵٫
رسول ملاقلی با فیلم «میم مثل مادر» در ۲۰۰۷٫
مهدی نادری با فیلم «خداحافظ بغداد» در ۲۰۱۰٫
رضا میرکریمی با فیلم «امروز» در ۲۰۱۴

سال گذشته از عباس کیارستمی و آنا لیلی امین‌پور دعوت شدند که به‌عنوان اعضای رأی‌دهنده در آکادمی اسکار شرکت کنند. دیگر اعضای آکادمی عبارتند از رامین بهرامی کارگردان و سناریست، مرجان ساتراپی داستان‌نویس، کارگردان و گرافیست.

جایزۀ آکادمی یا اسکار، قدیمی‌ترین مراسم اعطای جایزه‌ی فیلم است. این مراسم برای نخستین بار در سال ۱۹۲۹ برگزار شد. در سال ۱۹۳۰ از رادیو و از سال ۱۹۵۳ از تلویزیون پخش شد.

ریشۀ کلمه و نام «اسکار» به‌ درستی  روشن نیست. گفته می‌شود هنگامی که «بت‌ دیویس» هنرپیشه‌ی معروف هالیوود ریاست آکادمی را برعهده داشت جایزه را به اسم نخستین همسرش «هارمون اُسکار نلسون» نام گذاشت . حکایت دیگر آن است که «مارگارت هریک» که زمانی دبیر اجرایی آکادمی بوده گفته است که این جایزه او را به‌ یاد عمویش اسکار می‌اندازد. به‌ هر حال این جایزه در سال ۱۹۳۹، ده سال پس از نخستین مراسم افتتاح‌اش نام‌گذاری شد.

گفتنی است که این مجسمه‌ی کوچک باارزش به هیچ عنوان قابل خرید و فروش نیست. با این احوال، برندگان اسکار می‌توانند در صورتی که مایل باشند آن را بفروشند مشروط بر آن که قبلا آن را برای فروش به مبلغ یک دلار به مقامات آکادمی عرضه کرده باشند.

دانستن این نکته هم جالب است که یک فیلم به زبان انگلیسی در صورتی می‌تواند در جایزه‌ی اسکار شرکت کند که دست کم هفت روز پشت هم در یکی از سینماهای لس‌آنجلس به نمایش گذاشته شده باشد.  بالغ بر شش هزار نفر از اعضای رأی دهنده آکادمی که فهرست فیلم‌های قابل بررسی را دریافت کرده‌اند باید پنج فیلم را در هر رشته از پنج بخش آکادمی انتخاب کنند.  تنها مدیران می‌توانند برای مدیران، بازیگران برای بازیگران و سناریونویسان برای سناریونویسان رأی بدهند. برای انتخاب بهترین فیلم، تمام دارندگان حق رأی در انتخاب آن شرکت می‌کنند.