احمد رأفت – آثار پانزده هنرمند از سه نسل زیر یک سقف برای روایت بخشی از تاریخ ایران با دیدها و روش‌های متفاوت.
«صدای ایرانی» کارهای بهمن محصص، پرویز تناولی، میترا تبریزیان، پرستو فروهر، ناهید حقیقت، افسون، محسن احمدوند، فریدون آو، علی اکبر صادقی، شیده تامی، بهمن جلالی، علی بنی‌صدر، ترلان رفیعی و یاشار صمیمی مفخم را در بر می‌گیرد، اگرچه این چنین به‌نظر می‌رسد که بهمن محصص، هنرمند بین‌المللی ایرانی که ۷ سال پیش در رم درگذشت، میهمان ویژه و یا صدای اصلی این نمایشگاه در موزه بریتانیا باشد.
در معرفی این نمایشگاه اشاره شده است که این هنرمندان «داستان‌های متفاوتی را روایت می‌کنند. هنرمندانی از نسل‌های مختلف و با شیوه‌های کاری متفاوت»، از پرتره تا آبستراکت، از عکس تا نقاشی، از کاریکاتور تا کُلاژ. کارهایی که می‌خواهند صدای ایران و ایرانی در دوران‌های تاریخی متفاوتی باشند. از شاهنامه تا جنگ ایران و عراق، از رستم تا گوگوش و بهروز وثوقی، بسیارند شخصیت‌ها و دوره‌هایی که این هنرمندان تلاش کردند در آثاری که خلق کردند به آنها اشاره کنند. کارهایی که بدون شک بیانگر دغدغه‌های این هنرمندان است.
از بهمن محصص آغاز می‌کنیم. این هنرمند که شهرتی جهانی دارد و کارهایش در نمایشگاه‌ها و دوسالانه‌های معتبری چون بینال ونیز در سال ۱۹۶۲ و دوسالانه پاریس کمی قبل از آن در سال ۱۹۵۵ به نمایش در‌آمدند. محصص در سال ۲۰۱۰ میلادی، در انزوای کامل در شهر رم در پی یک بیماری نسبتا طولانی درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد. بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی در دهه‌های ۵۰ تا ۷۰ میلادی کاریکاتور‌ها و طرح‌های او را منتشر می‌کردند. یکی از معروف‌ترین طرح‌هایش که با الهام از «جیغ» ادوارد مونش (مونک) آفریده شده بود را می‌توان در این نمایشگاه در کنار «کوسه»، یکی از آخرین کارهای او که با الهام از شخصیت اکبر هاشمی رفسنجانی کشیده شده است، دید.
پرویز تناولی تنها با یکی از «هیچ» های معروفش در این نمایشگاه حضور ندارد. در «صدای ایرانی» یکی از نادر نقاشی‌های این هنرمند روی صفحه یک کتاب قدیمی که تناولی می‌گوید در بازاری یافته بود نیز به نمایش در آمده است.
از ناهید حقیقت دو کار در موزه بریتانیا به نمایش گذاشته شده که هر دو متعلق به سال‌های قبل از انقلاب هستند. یکی از این دو نقاشی که «فرار» نام دارد و قدمت آن گویا به سال ۱۹۷۵ میلادی باز می‌گردد، حکایت از فرار زن از جامعه مرد‌سالار دارد.
علی‌اکبر صادقی نامی آشنا به ویژه برای کودکان است. بسیاری با داستان‌هایی که او برای آنها تصویر کشیده است بزرگ شدند. این نمایشگاه میزبان دو فریم از فیلم کارتون یا انیمیشن معروف «ملک خورشید» است، که یکی از معروف‌ترین کارهای صادقی در زمینه فیلم‌سازی است.
محسن احمدوند هم با «رستم» میهمان موزه بریتانیا است. رستمی که شباهتی به شخصیت شاهنامه ندارد، بلکه مردی است از دوران ما و با دغدغه‌های امروزی. البته شیوه کار احمدوند آنچنان هم دور از تصاویری که در شاهنامه‌ها می‌بینیم نیست.
داستان مصاف رستم و دیو سفید از «هفت خوان» شاهنامه هم مضمون دو تابلو از شاپور پویان است. شاپور پویان سال گذشته میلادی یکی از فینالیست‌های جایزه «جمیل» بود که همه ساله توسط موزه ویکتوریا و آلبرت هال لندن داده می‌شود.
کاری که از علی بنی‌صدر، متولد تهران ولی بزرگ‌شده کالیفرنیا، در این نمایشگاه می‌بینیم هم سر و کارش با اسطوره‌هاست. اسطوره‌ای کهن که به شیوه سوررئالیست یا فراواقعیت خلق شده است.
فریدون آوه که در هر زمینه‌ای که بتوان به آن نام هنر داد فعالیت داشته و دارد، یکی از پهلوان‌هایش را به لندن فرستاده است. همان پهلوانی که در بسیاری از کارهای دیگر او نیز دیده می‌شود.
افسون، هنرمند پرکار ساکن بریتانیا که همزمان در یک نمایشگاه دیگر در لندن و نمایشگاه سومی در لس‌آنجلس می‌توان کارهایش را دید، با چهار کُلاژ از یک سری که او نام «نوستالژی» بر آنها گذاشته است در «صدای ایرانی» حضور دارد. کلاژهایی که با الهام از عکس‌های خانوادگی تهیه شده‌اند.
هنرمند پرکار دیگری که در «صدای ایرانی» حضور دارد، پرستو فروهر است. در این روز‌ها می‌توان کارهای پرستو را در شهر بلژیکی گنت، در کبک و تورنتو در کانادا و در موزه بریتانیا دید. چهار کار از سری نقاشی‌هایی که با نام «اسم من قرمز، اسم من سبز» شهرت دارند در این نمایشگاه حضور دارند. کارهایی که اگر از نزدیک و با دقت تماشا شوند، پیکرهایی بدون چهره هستند. پیکر‌های قربانیان سرکوب، از قتل‌های زنجیره‌ای تا اعتراض‌های بعد از انتخابات سال ۱۳۸۸ و جنبش موسوم به سبز.
شیده تامی با شعرهایش که صحبت از سیاهی می‌کنند و با چند حرکت قلم‌مو همراهی شده‌اند صدای ایرانی دیگری است که در موزه بریتانیا شنیده می‌شود. صدایی امروزی، چون کارهای یاشار صمیمی مفخم و ترلان رفیعی که بیننده را به دوران جنگ ۸ ساله به عراق و یا سال‌های قبل از انقلاب در ایران و خاورمیانه می‌برند.
در کار ترلان رفیعی پرتره‌هایی از گوگوش و بهروز وثوقی را در کنار عمر شریف و ام کلثوم خواننده‌ی مشهور مصر می‌بینیم. نام‌هایی که یادآور گذشته خاورمیانه‌ای هستند که امروز سرنوشت‌اش با داعش و القاعده گره خورده است.
بهمن جلالی بدون شک یکی از مهم‌ترین عکاسان معاصر ایران است. بسیاری بهمن جلالی را با کارهای خبری‌اش می‌شناسند. در «صدای ایرانی» اما شاهد بازی این عکاس باذوق و هنرمند با نگاتیو‌های دوران قاجار و اوایل ورود عکاسی به ایران هستیم.
«نظارت» میترا تبریزیان، عکاس ایرانی- بریتانیایی، مروری تصویری بر تاریخ معاصر ایران است، از ۲۸ مرداد تا پایان جنگ ایران و عراق، با نگاهی به انقلابی که «خمینی را با پشتیبانی غرب» بر ایران حاکم و «زن» را قربانی کرد.
