فیروزه رمضان‌زاده- وزارت آموزش و پرورش در آخرین روز خردادماه جاری، شروط لازم برای شرکت در آزمون استخدامی معلمی را اعلام کرد. با اعلام این شروط، موجی از انتفادات در شبکه‌های اجتماعی از سوی کاربران ایرانی منتشرشد.
بر اساس اعلام این وزارتخانه، معلمان نباید مشکل قد، وزن، بینایی، شنوایی و ۱۹ نوع بیماری دیگر داشته باشند و از ظاهر خوبی برخوردار باشند.
البته این برای اولین بار نیست که وزارت آموزش و پرورش شرایط اختصاصی پذیرش داوطلبان شغل معلمی را اعلام کرده است.
در۱۱ مهر ۱۳۹۵ در برنامه خبری ۳۰ :۲۰ که از صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش شد اعلام شد که «معلمان باید خوش قیاقه و خوش صدا باشند. لکنت زبان و نقص عضو نداشته باشند. خیلی چاق و لاغر نباشند و کوتاه‌تر از یک متر و ۵۶ سانتی‌متر نباشند.»
عباس قنبری، معاون دانشجویی دانشگاه فرهنگیان نیز همان زمان در گفت‌وگو با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) از فهرست ۳۰ بیماری ممنوعه از جمله دیابت، بیماری‌های سلامتی روحی و روانی و بیماری‌های واگیر برای معلمان خبر داده و گفته بود که داوطلبان قدکوتاه یا افرادی که افزایش نامتعارف وزن دارند از ورود به آموزش و پرورش باز خواهند ماند.
م – ف یک کارشناس آموزشی و معلم بازنشسته ساکن ایران در مورد شیوه و سهمیه‌بندی استخدام و نیز سطحی‌نگری در ساختار استخدامی وزارت آموزش و پرورش از بدو تاسیس تا کنون به کیهان لندن می‌گوید: «سیاست کلی آموزش و پرورش در استخدام ها بیشتر حول پذیرش دانشجویان تربیت دبیر و دانشگاه فرهنگیان و جذب نیرو از این طریق بوده، البته همچنان سهم بیشتر از طریق برگزاری آزمون استخدامی است، امسال طبق چیزی که اعلام شده ۱۴۵۰۰ نفر جذب می کنند که ۱۰ هزار نفراز طریق آزمون استخدامی و ۴۵۰۰ نفر از طریق دانشجویان تربیت دبیر و دانشگاه فرهنگیان است، از طرف دیگر چون پولی کردن آموزش و پرورش سال به سال با شدت بیشتری ادامه پیدا کرده تمام سیاست‌های استخدامی هم به این سمت متمایل شده مثلاً به بهانه وضعیت اسفناک سازماندهی نیروی انسانی و معلم مازاد، سیاست اخراج را که نام‌اش را «تعدیل» گذاشته‌اند با تمام قوا پیگیری می‌کنند و از آن طرف، سرباز معلم و دانشجویان دانشگاه فرهنگیان را روانه کلاس‌ها می‌کنند و وضعیت استخدامی نیروهای آزاد و حق‌التدریس را معلق نگه می‌دارند.»
وی در ادامه توضیح می دهد: «در تمامی ادوار، ظرفیت استخدامی‌ها چه از بین پذیرفته شدگان در آزمون و چه از میان دانشجویان دانشگاه فرهنگیان چندین برابرظرفیت بوده، در مرحله مصاحبه که شامل گزینش و بررسی شرایط جسمی و روحی متقضیان است استخدامی‌های نهایی انتخاب می شوند. تا اینجا کاملاً عادلانه و منطبق بر معیارهای قانونی عمل می‌شود، اما هر کدام از مولفه‌های مصاحبه می‌تواند شرایط جدیدی را موجب شود که تمامی پروسه استخدام را به سمتی پیش ببرد که نه منافع آموزش را تامین می‌کند و نه شرایطی انسانی برای داوطلبین شکل می‌گیرد».
این کارشناس آموزشی، بررسی پزشکی و ارزیابی داوطلب معلمی به لحاظ مهارت‌های کلامی و بررسی وضعیت روحی آنها را امری بدیهی در استخدام داوطلبین معلمی می‌داند که از بدو تاسیس آموزش و پرورش استخدام افراد منوط به احراز شایستگی‌های علمی و سلامت جسمی و روانی افراد بوده است.
در بخشی از آخرین گزارش منتشرشده از سوی آموزش و پرورش در مورد شرایط اختصاصی پذیرش داوطلبان شغل معلمی آمده است که معلمان مدارس نباید دید کمتر از ۱۰ به ۱۰ در یک چشم و پس از اصلاح با عینک و نداشتن دید کمتر از ۱۰+ ۱۰/۱۶ در دو چشم، پس از اصلاح با عینک داشته باشند. متقاضیان همچنین نباید دارای نقص میدان بینایی در یک یا هر دو چشم باشند. دوربینی غیرقابل درمان و نیستاگموس شدید در هر دو چشم و ضایعات وسیع، شدید و غیرقابل درمان در هر دو قرنیه هم از خطوط قرمز استخدام در آموزش و پرورش اعلام شده است.
کوررنگی (برای رشته‌های آموزش ابتدایی و رشته‌های هنر) و نابینایی در یک چشم نیز از عیوبی است که مانع از استخدام می شود.
همچنین معلمان متقاضی باید فاقد هرگونه بیماری پوست و مو، سر و صورت از قبیل گوش، گلو، بینی، فک و دندان، بیماری ریه و قفسه سینه باشند.
وقتی سال گذشته موضوع بررسی ظاهری معلمان از صدا و سیمای جمهوری اسلامی مطرح شد برخی از رسانه‌های داخلی، افت تحصیلی و افزایش آمار بالای مردودی ها در مقاطع دبستانی را ناشی از پایین بودن کیفیت آموزشی و در پی آن توجه به ساختار استخدامی معلمان دانستند.
براساس آمارهای منتشرشده بیشترین میزان مردودی در اولین مرحله آموزش همگانی یعنی پایه اول دبستان اعلام شده است.
در سال تحصیلی ۱۳۹۳- ۱۳۹۴ از مجموع یک میلیون و سیصدهزار دانش‌آموز کلاس اولی ۴۷ هزار دانش‌آموز کارنامه مردودی دریافت کردند.
کارشناس آموزشی ساکن ایران، با اشاره به تاکید آموزش و پرورش بر روی مولفه جذابیت ظاهری به عنوان فاکتور اصلی در استخدام معلمان و این موضوع که در استخدام‌های جدید، چاقی و لاغری و کوتاهی قد و ویژگی ظاهری ملاک قرار می‌گیرد تاکید می‌کند که این مقوله‌های ظاهری در بین ده‌ها عامل موثر در تنزل کیفیت آموزشی کمترین تاثیر را دارند.
م – ف تمرکز بر روی فیزیک ظاهری داوطلبان معلمی و جایگزین کردن آن به جای آراستگی مورد نیاز شغل معلمان را بدعتی می‌داند که به نوعی توهین به تمام متقاضیان استخدام در آموزش و پرورش است که با وجود شایستگی ایده‌ال در امر آموزش به صرف چیدمان ترکیب صورت از ورود به عرصه آموزش منع می‌شوند.
از قرائت قرآن تا شلوار لی و رنگ‌های شاد
علیرضا معلم ساکن در ورامین نیز شرایط جدید آموزش و پرورش برای استخدام معلمان را یک قانون سطحی ارزیابی می‌کند و به کیهان لندن می‌گوید: « برادر من با داشتن رتبه خیلی خوب در کنکور، علاقه شدیدی به معلمی داشت، به خاطر این که در زمان بچگی یک انگشتش را از دست داده بود در آزمون مصاحبه او را قبول نکردند، البته پارتی بازی هم می‌کنند کسانی که در آموزش و پرورش فامیل داشته باشند این مسائل حل شدنی هستند.»
این آموزگار در ادامه توضیح می دهد: «یادم هست یک دانشجوی تربیت معلم را بعد از چهار سال می‌خواستند اخراج کنند، می‌دانید چرا؟ این خانم که دوست برادر همسرم بود در جایی گفته بود به بازیگری علاقه دارم و می‌خواهم بازیگر شوم. به همین دلیل می خواستند او را اخراج کنند!»
وی با اشاره به معیارهای آموزش و پرورش برای انتخاب معلمان می گوید: «این سخت‌گیری‌ها از اول انقلاب هم بوده و زیاد هست، حتی کسی را که نماز نخواند یا چادری نباشد در تربیت معلم قبول نمی‌کنند، کسانی که لباس تنگ و شلوار لی بپوشند در استخدام رد می‌شوند، دخترانی که مانتو رنگی و شاد بپوشند رد می‌شوند، اگر داوطلبان نتوانند هنگام استخدام قرآن را به خوبی بخوانند رد می‌شوند، حتی دختران خیلی زیبا استخدام نمی‌شوند استدلال‌شان این است که حواس بچه با قیافه معلم پرت می‌شود.»
او به یکی از سخت‌گیری اعمال شده از سوی وزارت آموزش و پرورش برای دانشجویان تربیت معلم اشاره می‌کند و می گوید: «مثلا در چهار سالی که دانشجوها در تربیت معلم درس می‌خوانند برای خروج از خوابگاه در هفته، شش ساعت حق خروج دارند آن هم با یک دفترچه به نام دفترچه مرخصی و در این دفترچه باید بنویسد به چه منظوری از خوابگاه خارج می‌شوند.»
طبق اعلام وزارت آموزش و پرورش، متقاضیان شغل معلمی همچنین نباید بیماری‌های قلب و عروق، بیماری‌های مجاری ادرار، کلیه و تناسلی، بیماری‌های مغز و اعصاب، اعصاب و روان، بیماری‌های اﻧﺪامﻫﺎ و اﺳﺘﺨﻮانﻫﺎ و ﻣﻔﺎﺻﻞ داشته باشند.
همچنین افراد دارای بیماری‌های ﻏﺪد و ﻫﻮرﻣﻮنﻫﺎ و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿک، ﺑﯿﻤﺎری‌های ﺧﻮن و ﻏﺪد ﻟﻨﻔﺎوی و ﺑﺪﺧﯿﻤﯽﻫﺎی آﻧﻬﺎ، ﺑﯿﻤﺎری‌های دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش و ﺟﺮاﺣﯽ ﻋﻤﻮمی، ﺑﯿﻤﺎری‌های ﺧﻮداﯾﻤﻨﯽ و روﻣﺎﺗﻮﻟﻮژی، ﺑﯿﻤﺎری‌های ﻋﻔﻮﻧﯽ و ﺑﯿﻤﺎری‌های زﻧﺎن مانع استخدام در این شغل می‌شود.
امین یکی از ایرانیان مقیم سوئد با ابراز تاسف از معیارهای انتخاب ظاهری برای معلمان به کیهان لندن می‌گوید: «ـسوئد یکی از موفق‌ترین کشورهای دنیا از نظر نظام آموزشی است. معلم پسر من خانمی است که با صندلی چرخدار به مدرسه می‌آید و تدریس می‌کند در حالی که او فاقد زیبایی ظاهری است اما یکی از محبوب‌ترین معلم‌ها در این مدرسه است. یکی دیگر از معلمان این مدرسه یک مرد چینی با قد زیر ۱۵۵ سانتی‌متر است. آموزش و پرورش به جای خودداری از روش‌های عقب مانده برای آموزش و یا جلوگیری از تنبیه بدنی دانش‌آموزان، معلوم نیست چرا تا این اندازه به ظاهر معلمان توجه دارد!»
