کمیته زبان تاجیکستان واژههای پیشنهادی فرهنگستان زبان را که برای استفاده به جای واژههای غیر فارسی در اختیار این کمیته قرار گرفته بود، رد کرده است.
«فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران» دو سال پیش تعداد ۱۶ هزار واژه یا اصطلاح علمی جدید را جهت استفاده در اختیار کمیته زبان و اصطلاحات تاجیکستان قرار داد.
غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مرداد ۹۴ در همایش بین‌المللی «مسائل واژه‌گزینی و اصطلاحات زبان فارسی- تاجیکی» در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان این خبر را چنین اعلام کره بود: «در دیداری که با خانم گوهر شراف‌زاده، رئیس کمیته زبان و اصطلاحات تاجیکستان، داشتیم ۱۶ هزار واژه در رشته‌های مختلف را برای استفاده در کمیته اصطلاحات تقدیم ایشان کردیم.»
گروه واژه‌گزینی یکی از بخش‌های فرهنگستان زبان فارسی است که در سال‌های گذشته اقدام به معادل‌سازی برای واژههای غیر فارسی وارد شده به زبان فارسی کرده است. البته این گروه به معادل‌سازی برای مشتقات واژههای عربی و عبارت‌های عربی ساخته شده در دوران جمهوری اسلامی که عمدتا ریشه‌های مذهبی دارند و از سوی مسئولان و رسانه‌های وابسته وارد ادبیات فارسی شده است نپرداخته و نه تنها پیشنهادی برای آنها ندارد بلکه در استفاده از آنها اصرار نیز می‌کند، برای نمونه کلماتی مانند «تعامل» به جای «معامله» و «بده و بستان»، «تعدیل» به جای «اخراج»، «اجماع» به جای «توافق و تفاهم»، «متولی» به جای «مسئول». «فرهنگستان» جمهوری اسلامی عمدتا به واژههای غربی پرداخته و اصرار دارد حتی برای ابزار و وسایلی که ساخته‌ی کشورهای غربی است، مانند فکس و تلفن و هلی‌کوپتر و کامپیوتر و حتی پیتزا، معادل «فارسی» اختراع کند. این در حالیست که واژههای اختراع‌شده توسط گروه واژه‌گزینی در بسیاری موارد نتوانسته وارد ادبیات روزمره مردم ایران شود و در برخی موارد نیز فقط سبب تمسخر و مزاح شده. وقتی این کمیته برای «پیتزا» کلمه‌ی «کِش لقمه» را انتخاب کرد، نیروی خلاقه و ابتکار مسئولان مربوطه بیشتر آشکار شد!
برخی از این واژه‌ها مانند «پیامک» یا «یارانه» که به ترتیب جایگزین «اس‌ام‌اس» و «سوبسید» شدند در ادبیات رسانه‌ای و کتاب‌های درسی نیز استفاده شده و تا حدی توانسته‌اند مورد استفاده عموم قرار بگیرند.
کمیته زبان و اصطلاحات تاجیکستان اما واژههای ساخته شده توسط فرهنگستان زبان فارسی ایران را نپذیرفته است. مقامات این کمیته گفته‌اند بخش زیادی از واژه‌هایی که فرهنگستان ایران پیشنهاد کرده، در زبان فارسیِ تاجیکستان به کار نمی‌رود و برای بخش دیگری از واژه‌ها، معادل تاجیکی وجود دارد.
گفتنی است برخی از رسانه‌های تاجیکستان نیز اعلام کرده‌اند کمیته زبان تاجیکستان پیشنهاد فرهنگستان ایران را رد نکرده، بلکه همچنان در حال بررسی این واژگان است و تعداد آنها هم ۱۶ هزار واژه نیست، بلکه تنها دو هزار واژه طبی است.
کمیته زبان و اصلاحات زبان تاجیکستان در سال ۲۰۰۹ فعالیت‌اش را آغاز کرده و در این مدت چندان توفیقی پیدا نکرده است. زبان فارسی تاجیکی در دوران هفتاد ساله‌ی حکومت اتحاد شوروی به شدت آسیب دید و از پویایی خلاقیت باز ماند.
پیش از این گزارش شده بود که کمیته زبان تاجیکستان در حال تهیه واژه‌نامه‌ای از واژههای پزشکی رایج در ایران است که تا حال بخش اول آن آماده شده است. در حال حاضر بسیاری از واژه‌ها و اصطلاحات رشته پزشکی در تاجیکستان، به زبان روسی است. بسیاری از واژههای سیاسی و اقتصادی بین تاجیک‌ها نیز همچنان با معادل‌های روسی خود به کار می‌رود.
