محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی می‌گوید هیچ اجباری برای بازگشت اتباع ایرانی به کشور نیست اما این امکان برای آنها فراهم می‌شود که به صورت داوطلبانه به کشور بازگردند.
به گزارش خبرگزاری ایرنا او سه شنبه در یک نشست خبری مشترک با جولی بیشاپ همتای استرالیایی‌اش در خصوص اخراج مهاجران غیرقانونی ایرانی گفت: «تصمیم‌گیری در این زمینه به عهده دولت استرالیا است ولی ما کسی را مجبور به بازگشت به ایران نمی‌کنیم».
محمدجواد ظریف در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به ۶ کشور جنوب شرق آسیا و اقیانوسیه دوشنبه شب وارد کانبرا پایتخت استرالیا شد.
وزیر خارجه ایران گفت: «ما نمی‌توانیم هیچ کس را مجبور به بازگشت به ایران کنیم اما اگر کسی تمایل دارد که به صورت داوطلبانه به کشور بازگردد با افتخار او را خواهیم پذیرفت».
کانبرا پیشتر به تهران پیشنهاد داده بود که در توافقی بین طرفین، پناهجوهای ایرانی که درخواست پناهندگی‌شان رد شده است به اجبار به کشور باز گردند و در مقابل تهران ضمانت بدهد که آنها با آزار، اذیت و شکنجه روبرو نخواهند شد.
روزنامه گاردین در گزارشی نگاهی کرده است به شرایط پناهجوهای ایرانی در استرالیا و همچنین در گفت‌وگو با چند ایرانی که به کشور بازگشته‌اند مسائل و مشکلات آنها را منعکس کرده است.
این روزنامه با استناد به اطلاعات ارائه شده از سوی مقام‌های استرالیا نوشته است که درخواست پناهندگی بیشتر ایرانیان به دلیل «ترس موجه» از شکنجه شدن در کشورشان پذیرفته شده است.
این گزارش می‌گوید که ۸۷ درصد ایرانی‌های پناهجو از طریق پرواز خود را به استرالیا رسانده‌اند و ۶۷.۲ درصد کسانی هستند که از طریق قایق و راه‌های آبی خود را به این کشور رسانده و تحت تامین قرار گرفته‌اند. اما چند صد نفری که درخواست پناهندگی آنها پذیرفته نشده است در برزخ استرالیا گیر کرده‌اند؛ کسانی که نه امیدی به پذیرفته شدن درخواست پناهندگی‌شان دارند و نه راه بازگشت.
گاردین نوشته است چندین پناهجو نیز به صورت داوطلبانه به کشور بازگشته‌اند اما تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که بازگشت همچنان برای آنها مشکل‌ساز است.
این گزارش می‌گوید پناهجوها در بازگشت به ایران به محض رسیدن به فرودگاه برای چندین ساعت مورد بازجویی قرار می‌گیرند.
روزنامه گاردین به نقل از منابعی در ایران نوشته است که بیشتر این افراد تحت نظارت طولانی‌مدت قرار می‌گیرند و یا با آزار مداوم از سوی حکومت روبرو می‌شوند.
به گزارش این روزنامه، دو ایرانی پناهجو که در بازداشتگاه جزیره مانوس نگهداری می‌شدند پس از آنکه با بازگشت به ایران موافقت کردند به پورت مورسبی پاپوآ گینه نو منتقل شدند و حدود ۸ ماه است که در آنجا بسر می‌برند و ایران تا کنون از پذیرش آنها خودداری کرده است.
دو نفر دیگر نیز گفته‌اند که با بازگشت به ایران موافقت کرده‌اند اما پس از آن در بازداشتگاه پاپوآ گینه نو به حال خود رها شده‌اند.
گاردین نوشته است که به این دو نفر گفته شده که مشکلاتی در خصوص مدارک قانونی آنها وجود دارد و هنوز سفارت جمهوری اسلامی مدارک تازه‌ای برای آنها صادر نکرده است.
این روزنامه به نقل از منابعی در تهران نوشته است کسانی که بازگشته‌اند نیز در وضعیت نامناسب جسمی و روحی بسر می‌برند و نیاز به درمان‌های طولانی‌مدت و گران دارند.
گاردین به نقل از یکی از اعضای سازمان غیرانتفاعی «ائتلاف اقدام برای پناهندگان» نوشته واقعیت این است که استرالیا نمی‌تواند بازگشت پناهجوها را به ایران سامان بدهد چرا که نمی‌تواند ایران را مجبور به پذیرش پناهجوها برخلاف میلشان کند.
اما استرالیا در حالی بر بازگشت ایرانیانی که درخواست پناهندگی‌شان رد شده اصرار می‌ورزد که نگرانی‌هایی جدی از نقض حقوق بشر در ایران وجود دارد.
چند روز پیش احمد شهید گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشرایران گفت که در سال گذشته میلادی حداقل ۹۶۶ نفر در این کشور اعدام شده‌اند.
به گزارش گاردین مدیر دیده‌بان حقوق بشر استرالیا به دولت این کشور هشدار داده است که در انعقاد هر گونه قراردادی با ایران در این زمینه بسیار محتاط باشد.
به گفته او به پناهجوها در جزیره مانوس پیشنهاد شده است که در صورت موافقت با بازگشت به ایران ده هزار دلار دریافت خواهند کرد.
مدیر دیده‌بان حقوق بشر استرالیا اضافه می‌کند که باید توجه کرد «داوطلبان بازگشت کسانی هستند که سال‌هاست در مانوس بسر می‌برند و ده هزار دلار هم مبلغ زیادی است».
ماجرای درخواست استرالیا از ایران برای پذیرش پناهجوهای ایرانی از بیش از یک سال پیش مطرح شده و مقامات استرالیا بارها از تهران خواسته‌اند تا با این درخواست موافقت کند.
