علی افشاری: اکثریت ایرانیان خارج از کشور رأی نمی‌دهند؛ هر وقت نیمی از آنها مشارکت کنند آن‌وقت تأثیرگذار خواهد بود

وفا آذربهاری ـ در حالی که دولت دوم حسن روحانی به زودی معرفی خواهد شد،علی افشاری تحلیل گر سیاسی، نگاه خود را به «سیاست در دوران پسا انتخابات» طی یک سخنرانی تحلیلی در منطقه واشنگتن دی سی ارائه کرد. وی از رویکرد سیاسی جدید روحانی سخن گفت.

کانون دوستداران فرهنگ ایران در واشنگتن دی سی، با ۳۵ سال سابقه فعالیت، روز دوشنبه ۱۷ ژوئیه، میزبان علی افشاری بود و در معرفی او گفته شد که فعال سابق دانشجویی و عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت در دانشگاه امیر کبیر بود، و در آنجا در انجمن اسلامی در دوران اصلاحات فعالیت می‌کرده است. علی افشاری ۳ سال سابقه زندانی سیاسی را در کارنامه خود دارد و در رشته کارشناسی ارشد در رشته مهندسی صنایع تحصیل کرده و اخیرا از دانشگاه جرج واشنگتن درجه دکترای مهندسی سیستم را گرفته است. وی در حال حاضر در سازمان غذا و داروی آمریکا FDA مشغول به کار است و در عرصه رسانه‌ای نیز فعال است.

در انتخابات ۹۶، جمعیت تخمینی بالای ۱۸ سال ایرانیان خارج از کشور، بین ۳ تا ۴ میلیون نفر بوده است

علی افشاری تحلیل خود را از بحث جمعیت آغاز کرد. به گفته وی، جمعیت بالای ۱۸ سال در داخل ایران در زمان انتخابات ۵۶ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر، و جمعیت تخمینی بالای ۱۸ سال ایرانیان خارج از کشور، بین ۳ تا ۴ میلیون نفر بوده است.

وی در ادامه، به تفکیک جغرافیایی جمعیت واجد حق رای در داخل کشور پرداخت و در قسمتی از سخنان خود گفت: «تقرییا وزن جمعیت روستایی کشور با کلان‌شهرهای ما یکسان است. بر خلاف آنچه بحث سیاسی در این شهرها همیشه داغ‌تر است و همه توجه‌ها به آنجاست. اما در آنجا که رای به معنای اکثریت عددی مهم می‌شود، می‌بینید که روستاها وزنشان برابر است و بیشتر از شهرها هم رای می‌دهند. سرنوشت هم انتخابات و هم در آینده حرکت‌ها و جنبش‌های سیاسی در شهرهای متوسط و کوچک تعیین می‌شود. در نهایت جنبش زمانی می‌تواند موفق باشد، که بتواند پیام خود را منتقل کند و شهرهای متوسط و کوچک را همراه کند با خودش، وگرنه نمی‌تواند در سطح ملی به موفقیت برسد.»

افشاری بخش مربوط به «مشارکت» را به ۴ عنصر «شرکت کنندگان»، «مردد‌ها»،«تحریم کنندگان» و« بی تفاوت‌ها» تقسیم کرد. وی همچنین نرخ مشارکت در ادوار انتخابات ریاست جمهوری در ایران را، در ۱۲ دوره بررسی کرد و دوره ششم در سال ۱۳۷۲ را که اکبر‌ هاشمی‌رفسنجانی را در قدرت حفظ کرد، با ۵۱ درصد کم‌ترین نرخ مشارکت، و دوره دهم را در سال ۱۳۸۸ که نام محمود احمدی نژاد از صندوق بیرون آمد، با ۸۵ درصد بیشترین نرخ مشارکت عنوان کرد.

علی افشاری هم به دسته‌بندی رای‌ها در قالب «مدافعان روحانی»، « مدافعان رئیسی» و« آرای شناور» پرداخت و هم درباره سناریویی که می‌توانست برد سید ابراهیم رئیسی را به همراه داشته باشد سخن گفت. به گفته وی اگر آرای کل می‌رفت زیر ۳۷ میلیون، و رئیسی موفق می‌شد ۷۰ درصد آرای شناور را کسب کند، و یا اگر مردم وعده‌های اقتصادی وی را باور می‌کردند، قضیه بر می‌گشت.

انتخابات و «تقاضای فراگیر برای تغییر سیاسی»

علی افشاری اثر برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اسلامی در ایران را، افزایش مطالبات جامعه در ۳ ساختار «سیاسی»، «اقتصادی» و «روابط بین‌المللی» عنوان کرد. بر اساس تحلیل افشاری، برگزاری انتخابات در ۹ مورد از جمله «تشدید شکاف در داخل بلوک قدرت»، «تاثیر رسانه‌های آنلاین و مناظره‌های تلویزیونی»، و «تقاضای فراگیر برای تغییر سیاسی» و… برشمرد.

انتخابات و « دفاع از سرمایه گذاری خارجی»

وی اثر انتخابات در بخش مطالبات اقتصادی را، در ۶ مورد از جمله « بی اعتمادی به ادعاهای مبارزه با فساد»، «عدم اقبال به رویکردهای پوپولیستی»، و «دفاع از سرمایه‌گذاری خارجی» عنوان کرد.

انتخابات و «مخالفت با ماجراجویی و تحریک سیاست خارجی»

علی افشاری در ادامه، مطالبات انتخابات در عرصه روابط بین‌الملل را ۴ مورد شامل «دفاع از تداوم برجام، تنش‌زدایی در سیاست خارجی، اهمیت به ثبات و امنیت کشور و مخالفت با ماجراجویی و تحریک سیاست خارجی» دانست.

روحانی ۹۶، از ایستادگی در برابر خامنه‌ای و سپاه تا نگاه انتقادی ملایم به دهه ۶۰

افشاری در قسمتی دیگر از تحلیل خود، عملکرد حسن روحانی در دوران مبارزات انتخاباتی را رویکرد جدیدی ارزیابی کرد، که به گفته وی شامل ۱۲ مورد می‌شود: «عبور از اعتدال به رفرم یا اصلاح‌طلبی سیاسی»، «فرا رفتن از اختلافات جناحی و سلیقه‌ای»، «پاسخگویی به مداخلات رهبری و ایستادگی»، «تاکید بر تجدیدنظرطلبی هدایت شده»، «توجه به مطالبات اقلیت‌های قومی‌ و مذهبی»، «حمایت از حقوق زنان»، «دفاع از آزادی‌های سیاسی و مخالفت با حصر و زندان»، «هراس‌افکنی نسبت به ارتجاع فرهنگی»، «ایستادگی در برابر تحریم‌ها»، « نگاه انتقادی ملایم به دهه ۶۰»، « مقابله با توسعه‌طلبی سپاه»، «آمادگی برای تغییر در سیاست منطقه‌ای».

گفتگوی علی افشاری با خبرنگار کیهان لندن در واشنگتن دی سی

علی افشاری بعد از اتمام سخنرانی، تقرییا ۵۰ دقیقه به پرسش‌های حاضرین پاسخ داد. وی چند روز بعد از سخنرانی خود، به ۴ پرسش خبرنگار کیهان لندن در منطقه واشنگتن دی سی نیز پاسخ داد.

در انتخابات ۹۶، اکثریت ایرانیان خارج از کشور رای ندادند

ـ آقای افشاری، شما در سخنرانی خود، از جمعیت تخمینی ایرانیان خارج از کشور صحبت کردید، و جمعیت بالای ۱۸ سال در زمان انتخابات در اردیبهشت ۹۶ را، بین ۳ تا ۴ میلیون عنوان کردید و گفتید، حدود ۱۷۰ هزار نفر در انتخابات شرکت کردند، که در قیاس با جمعیت موجود در خارج از کشور جمعیت ناچیزی است، اما همان طور که شاهد بودید، تبلیغات فراوانی در این باب بخصوص در شبکه‌های اجتماعی انجام شد، و عده‌ای بر سر این موضوع مانور دادند، و این جمعیت کوچک را به نوعی اکثریت قریب به اتفاق خارج از کشور نشان داد؛ لطفا کمی بیشتر این موضوع را باز کنید. منظور میزان مشارکت در انتخابات ۹۶ در خارج از کشور است.

-البته اختلاف نظر در مورد شمار پناهجویان و مهاجران ایرانی وجود دارد، چرا که آمار دقیق و روشنی موجود نیست، ولی تخمین‌ها صحبت از ۵ تا ۶ میلیون نفر می‌کند. جمعیت مهاجر ایران در ۴۰ سال گذشته رشد خیلی چشمگیری داشته و کماکان هم سیر صعودی بالایی دارد، طبیعتا در این جمعیت کسانی هستند که بالقوه اگر ۱۸ سال به بالا را در نظر بگیریم، با ضریب‌های بالا، با ضریب‌های سنی جمعیتی، هم در داخل ایران و هم در خارج ایران، بین ۳ تا ۴ میلیون ایرانی بالای ۱۸ سال در خارج از کشور سکونت دارند، و بالقوه می‌توانند بروند پاسپورت بگیرند و رای بدهند. چون طبق قانون اساسی موجود تبعه ایران می‌توانند پاسپورت ایرانی بگیرند و تا الان هم جمهوری اسلامی پاسپورت به مخالفانش هم داده،حداقل تا الان این طور بوده، خارج از اینکه در گذشته چه بوده است.

آمار را من از این منظر گفتم که یادمان باشد در سال‌های گذشته آمار دقیقی در مورد تعداد شرکت کنندگان در انتخابات منتشر نمی‌شد، این موضوع از سال ۸۸ به اصطلاح داغ شد و پیرامون آن بحث صورت گرفت. اگرچه عدد ۴ میلیون بالای سن ۱۸ سال برای خارج از کشور رقم بسیار بالایی است، و اساسا ممکن است بخش زیادی از این افراد اصلا پاسپورت نداشته باشند و در انتخابات هم شرکت نکنند، اما حالا فرض کنیم جمعیت واجد شرایط رای در خارج از کشور،۱ میلیون نفر است که اینها در ۲ دهه اخیر از ایران خارج شده‌اند، با این حال می‌بینیم میزان مشارکت در انتخابات در خارج از کشور، درصد پایینی است. میزان آرای داده شده، در آن حدی نیست که به هر صورت عنوان شد، و به قول شما بر روی آن مانور داده شد. و یا به واسطه یک سری کمپین‌ها تلاش شد که جمعیت رای‌دهنده در خارج کشور را بیشتر نشان بدهند.

کل رای دهندگان در خارج از کشور در انتخابات ۹۶ در حدود ۱۷۰ هزار نفر بود، که این آمار در دوره قبل ۱۱۶ هزار نفر بوده، حدود ۴۶ در صد رشد رای بوده در این دوره، اما باز نسبت به کل جمعیت ایرانیان خارج از کشور، جمعیت رای‌دهنده بین ۴ تا ۶ درصد است. به عبارتی اکثریت ایرانیان خارج از کشور رای ندادند، این به اصطلاح از نظر عینی یک واقعیت است.

جمعیتی که در خارج از کشور همواره انتخابات را تحریم می‌کنند، در اکثریت هستند

ـ شما در بخش دیگری از سخنرانی خود، در مورد مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری اسلامی در ایران، این بخش را به ۴ بخش «شرکت کنندگان»، «مردد‌ها»، «تحریم کنندگان» و « بی تفاوت‌ها» قسمت کردید؛ آیا خارج از کشورهم شامل همین تقسیم‌بندی است؟ کدام بخش در خارج کشور بیشتر است؟

– این تقسیم بندی بر اساس فاکتورهای اثرگذار و نرخ مشارکت بود. به هر حال این ۴ دسته با رفتارهای خود تعیین کننده هستند در هر انتخاباتی. در خارج از کشور هم کم و بیش همین است. بالاخره عده‌ای هستند که تحت هر شرایطی می‌خواهند رای دهند، اشخاصی هم هستند که تحت هر شرایطی اهل تحریم هستند و رای نمی‌دهند، مردد‌ها و بی تفاوت‌ها هم هستند. البته من درصد دقیق آن را نمی‌توانم آمار بدهم، ولی به نظرم در جمعیت خارج از کشور، دسته مردد‌ها و کسانی که همیشه تحریم می‌کنند، نسبت به افرادی که تحت هر شرایطی بخواهند رای بدهند، به مراتب بیشتر است. حداقل تا به حال این طور بوده است.

ایرانیان خارج از کشور از افزایش گشایش سیاسی در ایران استقبال می‌کنند

ـ شما در قسمتی دیگر از سخنرانی خود، نتیجه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اسلامی در ایران را، در ۳ ساختار «سیاسی»، «اقتصادی» و «روابط بین‌المللی» مورد تجزیه و تحلیل قرار دادید؛ لطفا به ما بگویید، برای به گفته شما، ۳ تا ۴ میلیون ایرانی بالای ۱۸ سال در خارج از کشور، کدام یک از این بخش‌ها دارای اهمیت بیشتر است؟

– بالطبع برای ایرانیان خارج از کشور، جنبه‌های روابط بین‌الملل، و هم چنین سیاست مهم‌تر می‌شود. اقتصاد چون در ایران زندگی نمی‌کنند و در شرایط و موقعیت دیگری هستند، طبیعتا برایشان مهم نیست. البته صحبت من در مورد میانگین مردم ایران در خارج از کشور است، نه آنانی که به صورت خاص روابط اقتصادی با ایران دارند. اگر ما بخواهیم میانگین جمعیت خارج از کشور را در نظر بگیریم، مسئله روابط بین‌الملل مهم است، ایرانیان خارج از کشور هم کم و بیش نشان داده‌اند که از روابط خوب ایران با جهان خارج استقبال می‌کنند، و نمی‌خواهند چهره منفی و چهره‌ای که به هر صورت بخواهد به اعتبار ملی ایرانیان ضربه بزند، در داخل کشور ساخته شود.

همچنین گروه‌های سیاسی شناخته شده در خارج از کشور بخصوص بخشی از جمهوری خواهان، استقبال کردند از افزایش گشایش سیاسی در ایران، و هم چنین تنش‌زدایی با غرب از طریق مذاکره و گفتگو برای اینکه درگیری‌های منطقه‌ای کم شود، و سیاست‌های مخرب جمهوری اسلامی در خاورمیانه متوقف شود یا حداقل آهنگ نزولی پیدا کند.

رای ایرانیان خارج از کشور بر انتخابات در ایران تاثیر‌گذار نیست

ـ اصولا شرکت ایرانیان خارج از کشور در انتخابات ریاست جمهوری اسلامی در ایران، تا چه اندازه مهم و تاثیرگذار است؟

– در این سطح فعلی تاثیرگذار نیست. اگر روزی ۲ میلیون نفر بیایند در خارج از کشور در انتخاب شرکت کنند و رای بدهند، آن وقت می‌تواند عامل تعیین‌کننده باشد، بخصوص اگر رقابت هم دو قطبی باشد و رقابت خیلی نزدیک و میلی‌متری. بنا بر این بستگی دارد به میزان شرکت در انتخابات در خارج از کشور، همان طور که گفتم اگر نیمی ‌از این جمعیت ۳ تا ۴ میلیونی کنونی، بیایند رای بدهند، آن وقت یک وزنه اثرگذار خواهد بود.

البته این را هم باید اضافه کنم ، جمعیت خارج از کشور در تعیین نرخ مشارکت در انتخابات ایران در نظر گرفته نمی‌شود و اگر این اتفاق بیفتد در شرایط کنونی، آن وقت نرخ مشارکت‌ها پایین می‌آید. مثلا هفتاد درصد می‌تواند بشود ۶۵ در صد. شاید هم به همین دلیل رای خارج کشور را ملاحظه نمی‌کنند. طبق قانون اگر در خارج حق رای دادن وجود دارد، منطقا این جمعیت در نرخ مشارکت در انتخابات نیز باید در نظر گرفته شوند.