با انتشار برخی خبرها از سوی سوئیفت مبنی بر جریمه برخی شرکتهایی که با ایران وارد معامله شدهاند، بانکهای بزرگ اروپایی مذاکرات خود را با ایران را قطع کردهاند.
به گفته یکی از اعضای هیات سرمایهگذاری خارجی «سازمان سرمایهگذاری و کمکهای فنی و اقتصادی ایران» اکنون بانکهای بزرگ اروپایی از بازگشت دوباره تحریمهای بانکی علیه ایران و اعمال محدودیت و جریمه از جانب آمریکا احساس نگرانی دارند.
این در حالیست که حسن روحانی و تیم مذاکرهکننده هستهای چه در زمان مذاکرات و چه در هفتههای بعد از آن گفته بودند همه تحریمها علیه ایران برداشته خواهد شد و افکار عمومی را با درِ باغ سبز درباره رونق اقتصادی و تبادلات مالی و تجاری بینالمللی مشغول کرده بودند. درِ باغ سبزی که با گذشت دو سال هنوز باز نشده و طرفین ایرانی و اروپایی همچنان اندر خم یک کوچهاند.
اکنون حسین سلیمی، عضو هیات سرمایهگذاری خارجی «سازمان سرمایهگذاری و کمکهای فنی و اقتصادی ایران»، در گفتگو با خبرگزاری مهر پیرامون این موضوع گفته است: «روابط بانکی نسبت به دوره تحریمها بهتر شده است؛ اما هنوز رابطه بانکی با بانکهای بزرگ، وجود ندارد؛ بهخصوص اینکه برخی اظهارنظرها و اعمال جریمهها از سوی سوئیفت، آنها را دچار ترس و نگرانی کرده است؛ به نحوی که اکنون مذاکرات بانکی ایران با بانکهای بزرگ دنیا تقریبا متوقف شده است.»
گفتنی است تا پیش از تحریم ایران از سوی سوئیفت، نظام بانکی ایران نه تنها برای ارتباط با بانکهای خارجی و به منظور معاملات بینالمللی، بلکه برای ارتباط بین بانکهای داخلی نیز از سیستم سوئیفت استفاده میکرد. این مسئله موجب شد قطع ارتباط ایران به شبکه پیامرسان سوئیفت هزینههای زیادی را بر نظام بانکی ایران تحمیل کند.
در آن زمان بعد از مدتی بانک مرکزی جمهوری اسلامی توانست با راهاندازی «سامانه پیامرسانی مالی الکترونیکی (سپام)» که در عمل نمونه داخلی سامانه سوئیفت بود، پیامرسانی نقل و انتقال پول بین بانکهای داخلی را ساماندهی کند اما مبادلات بینالمللی ایران با دیگر کشورها، حتی برای دریافت پول فروش نفت، با مشکلات زیادی روبرو و در عمل ناممکن شد.
با امضای برجام و با تصویری که حسن روحانی و تیم مذاکرهکننده هستهای از اقتصادِ پسابرجام در اذهان عمومی ساختند، گمان میرفت تحریمهای سوئیفت که برداشته شود دیگر ایران میتواند از انزوای معاملات بینالمللی درآمده به راحتی وارد بازارهای جهانی شده و شرکتهای بزرگ خارجی نیز به ایران وارد شوند، اما نه تنها اکنون مقامات جمهوری اسلامی اعتراف میکنند که این اتفاق نیفتاده بلکه دو سه شرکتی که مانند توتال با گرفتن امتیازهای ویژه از دولت روحانی قراردادهایی را با ایران امضا کردهاند تاکید دارند با تصویب حتی یک تحریم از ایران خواهند رفت و این اختیار را دارند که قرارداد را یکطرفه لغو کنند.
هفته نخست شهریورماه جاری نیز کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گزارشی درباره برجام و آنچه طرفین انجام داده و آنچه هنوز انجام شده است به نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه کرد که بر اساس آن بخش زیادی از تحریمهای مالی و بانکی بر سر جای خود باقی است و خسارتهای زیادی به افراد حقیقی و حقوقی در ایران وارد کرده است.
در بخشی از این گزارش آمده است: «با گذشت بیش از یک سال از اجرای برجام- با تداوم مشکلات بانکی و مالی هزینهها و خسارتهای هنگفتی به اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی در داخل و خارج از کشور و شریکهای تجاری و متعامل با ایران، تحمیل و وارد میگردد برخلاف متن صریح برجام که فعالیتهای مرتبط با رفع تحریمها که منجر به تحقق آثار اقتصادی و مالی میشود را مجاز و لازم الاجرا میداند متاسفانه ۱+۵ انگیزه جدی برای تحقق این بند از برجام نشان ندادهاند.»