یا رومی روم یا زنگی زنگ: ترامپ در صید رهبران ۱+۵

دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا پس از آنکه تا حدود زیادی توانست در مورد آینده توافق اتمی با جمهوری اسلامی امانوئل ماکرون رییس جمهوری فرانسه را در سفر اخیرش به واشنگتن با خود همسو کند، یک روز بعد با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در واشنگتن دیدار و گفتگو کرد.

ترامپ همچنان که انتخاب بر سر قرارگرفتن پشت تهران یا ماندن کنار آمریکا را پیش روی ماکرون گذاشت در دیدار با مرکل هم با همین طرح به مذاکره نشست. ترامپ دیپلمات نیست و هیچ وقت ادعا نکرده که هست اما برای خود روش منحصر به فردی دارد: «یا رومی روم یا زنگی زنگ». او صراحتاَ می‎گوید اگر با آمریکایید ما هم رفیق شماییم، اگر نیستید هرچه اتفاق افتاد پای خودتان.

شاید روش ترامپ برای رهبران اروپایی با آن محافظه‎کاری‌های سنتی که در اصول دپیلماسی‎شان دارند خوشایند نباشد اما ترامپ ظاهرا حوصله‌ی دیالوگ‌های بی‌انتها را ندارد و می‎خواهد تکلیف‌اش روشن باشد و سریع تصمیم بگیرد.

استراتژی ترامپ در مذاکره با رهبران اروپایی برای همراه کردن آنان در مسئله برجام دو سرفصل مشترک دارد: اول ابراز شراکت و رفاقت عمیق و طولانی با آنها، دوم گره زدن علت عدم تمدید برجام با موشک‎بازی‎های رژیم ایران و حمایت از تروریسم در خاورمیانه و دامن زدن به آشوب‎های منطقه. روشی که هم در مورد ماکرون پیاده کرد و هم در مورد مرکل و هیچ‌ کدام از این دو نمی‌توانند نقش حکومت ایران را در مسائل بالا انکار کنند اگرچه مایل به حفظ برجام هستند.

ترامپ در شروع کنفرانس مطبوعاتی مشترک با آنگلا مرکل تاکید کرد روابط نزدیک مردم آلمان و آمریکا زندگی بسیاری از مردم ما را بهبود می‎بخشد و همچنین گفت اتحاد ما در حال قویتر شدن است.

او با بیان اینکه برجام نتوانسته جلوی افزایش فعالیت‎های موشکی رژیم را بگیرد رهبران اروپا را زیر فشار می‎گذارد و با تاکید روی اینکه با پول‌های آزاد شده ناشی از برجام حتی توان جاه‌‏طلبی‌های رژیم در منطقه افزایش یافته دست و پای اروپایی‌ها را برای مماشات به نفع جمهوری اسلامی می‌بندد.

در منطقه هر جا خونریزی است پای رژیم ایران در میان است

رییس جمهوری آمریکا در سخنان خود در باره‎ی توافق اتمی عنوان کرد که در خاورمیانه هر جا که خونریزی وجود دارد، رژیم ایران نیز در آنجا حضور دارد. او صریح و کوتاه توضیح داد «ما باید مطئمن شویم که این رژیم خونریز به سلاح اتمی حتی نزدیک هم نشود و گسترش برنامه موشکی خطرناک و حمایتش از تروریسم را پایان دهد.»

ترامپ روی این مسئله نیز تاکید کرد که همزمان با از بین رفتن داعش در سوریه و عراق «ما باید مطمئن شویم که ایران از موفقیت‌های ما منتفع نشود» و سپس تأکید کرد که «این امری اساسی است که ائتلاف ما و شرکای منطقه‌ای ما مشارکت مالی و نظامی خود را افزایش دهند… برخی کشورها شدیدا ثروتمند هستند.»

ترامپ در پاسخ به پرسشی درباره امکان اقدام نظامی علیه ایران در صورت خروج از توافق نیز گفت: «من درباره اینکه از نیروی نظامی استفاده بکنم یا خیر صحبتی نمی‌کنم. اما آنها به سلاح هسته‌ای دست نخواهند یافت، شما می‌توانید روی این حرف حساب کنید.»

مرکل: منتظر خواهیم بود تا شرکای آمریکایی تصمیم بگیرند

صدراعظم آلمان زودتر از آنچه پیش‏‌بینی می‎شد با ترامپ همصدا شد و در پاسخ به پرسشی در مورد توافق اتمی با ایران خیلی سربسته و کوتاه به خبرنگاران گفت که «این توافق هرچه باشد، کامل نیست. این توافق مشکلات با ایران را حل نخواهد کرد. این توافق یک قطعه از موزاییک است، این یک سنگ بناست که روی آن می‌توانیم ساختاری را ایجاد کنیم. ما منتظر خواهیم بود که شرکای آمریکایی‌مان تصمیم خود را بگیرند و به گفتگوهای خود در این باره ادامه می‌دهیم.»

به این ترتیب در حالی که ۱۲ ماه مه آخرین فرصت برای ترامپ است که درباره ماندن یا ترک برجام تصمیم بگیرد ظاهرا توانسته دو متحد اصلی خود در اروپا را همصدا کرد و حالا بریتانیاست که می‌بایست متقاعد شود.

همزمان با موفقیت ترامپ در جلب نظر متحدان خود، در تهران آشفتگی بیشتر می‌‏شود. از داخل ایران سه صدا به گوش می‌‏رسد:

اول: جناح نزدیک به علی خامنه‌‏ای و سپاه که از همان ابتدا مخالف برجام بودند و حالا یقه ظریف را گرفته‎اند و از او طلبکارند و اصرار دارند باید آرایش مقاومتی گرفت و از NPT (معاهده منع گسترش سلاح‎های اتمی) خارج شد و غنی‏‌سازی اورانیوم را از سر گرفت. این جناح معتقد است کوتاه آمدن در برابر آمریکا و اسراییل یعنی گستاخ‎تر کردن استکبار. این گروه روی موشک‎ها و «محور مقاومت» (حزب‎الله، حشدالشعبی و حوثی‌ها) تهدید اسراییل و عربستان حساب ویژه باز کردند. استدلال‎شان هم این است که آنچه آمریکا را پای میز مذاکره با کره شمالی کشاند «معجزه قدرت اتمی و موشک»‎ است در حالی که آنکه کوتاه آمده است و حاضر شده با کره جنوبی و آمریکا وارد مذاکره شود، رهبر کره شمالی است! دار و دسته قاسم سلیمانی و سپاهی‎ها و حسین شریعتمداری چهره‌های بی‌‏بدیل این گروه‌ «ضدبرجام» هستند که از یک طرف ظاهرا با آن مخالف هستند ولی از طرف دیگر از اینکه آمریکا می‌خواهد از آن خارج شود، نگرانند و از دولت حسن روحانی طلبکارند.

دوم: آنها که هیچ علاجی برای این زخم عمیق سراغ ندارند اما می‌دانند که تهدید نه تنها دردی را دوا نمی‎کند بلکه اوضاع را از این هم که هست بیشتر خراب می‎کند و بوی جنگ به مشام‌شان رسیده است. یکی از آنان علی خرّم سفیر و نماینده پیشین جمهوری اسلامی در مقرّ اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو است که گفته «حرف تند زدن و به استقبال جنگ رفتن پاسداری از منافع ملی نیست و کسی پاسدار منافع ملی است که کشتی کشور را در شرایط بحرانی نجات داده و از توفان‌ها به سمت و سوی بحران رهنمون سازد.»

سوم: بلاتکلیف‎ها و ابن‎الوقت‎ها که نه به اندازه‎ گروه اول یعنی حزب‎اللهی‎ها حماقت رفتن در میان آتش را دارند و نه به اندازه گروه دوم آنقدر صراحت دارند که بگویند اگر جنگ بشود دودمان‎مان به هواست. یکی از آنان حمیدرضا آصفی سخنگوی پیشین وزارت خارجه جمهوری اسلامی است که در سرمقاله روزنامه آرمان نوشته «با کمال تاسف اروپا برای حذف برجام روز به‌ روز در صدد همراهی با آمریکا در سایر حوزه‌ها است.»

او راهکار مشخصی برای راضی کردن ترامپ به منظور حفظ برجام نداده و فقط گفته «باید با یک دیپلماسی مذاکراتی بسیار فشرده عواقب فروپاشی برجام به طرف‌های اروپایی گوشزد شود و گفته شود که بازنده اصلی دولت آمریکا و کشورهای اروپایی خواهند بود» اما نگفته به چه دلیل آنها باید طرف شکست‌خورده باشند؟!  آیا افرادی مانند حمیدرضا آصفی احتمالات «شکست» اروپا و آمریکا را بهتر از خود آنها تشخیص می‌دهند؟! چرا رهبران اروپایی تلاش می‌کنند آمریکا را متقاعد کنند در برجام بماند و هیچ‌کدام اعلام نمی‎کنند که اگر آمریکا از برجام خارج شود ما می‌مانیم و توافق با ایران را ادامه می‎دهیم؟!

آصفی مدعی شده ایران «گزینه‌‌های مختلفی در زمینه هسته‌ای دارد» و اگر اروپا از برجام خارج شود از امکانات و توانمندی‌ها  و ظرفیت‎های جمهوری اسلامی در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی محروم می‎ماند. او ولی توضیح نداد این «توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها» کدام هستند.

آصفی همچنین گفته «باید برای طرف مقابل به روشنی تبیین شود که جمهوری اسلامی ایران از فروپاشی برجام نه متضرر می‌شود و نه نگران است و  حاضر به هیچ‌گونه مصالحه، امتیاز دادن و مماشات با منافع ملی کشور وجود نخواهد داشت.»

این ادعاها را باید به حساب اظهار نظرهایی گذاشت که بدون هرگونه پشتوانه‌ای بیان می‌شوند.  مصطفی کواکبیان نیز توصیه کرده خروج از NPT یک گزینه است تاکید کرده از نظر خامنه‏‌ای تولید سلاح اتمی «حرام» است.

نمی‎شود از مردم انتظار حمایت از نظام را داشت!

این روزها نمی‎شود وارد موضوع توافق اتمی شد، اما به پیوند خوردن آن با فروپاشی نظام اشاره نکرد. هرچه مسیر حیات برجام بیشتر مسدود می‏‌شود کشمکش‌های داخلی شعله‎ورتر می‎شود. روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله روز شنبه، هفتم اردیبهشت، شرح داده که وقتی نظام در بحران گیر می‎کند تنها پشتوانه آن مردم هستند و «هیچ حکومتی بدون پشتوانه مردمی قدرت ادامه حیات ندارد و در چنین شرایطی، وظیفه فعالان سیاسی بسیار سنگین است و وظیفه حاکمیت، سنگین‎تر.»

این روزنامه با تاکید بر بحران‎های پیش روی رژیم می‎نویسد: «فعالان سیاسی به جای تلاش برای کسب قدرت به هر قیمت و زمین زدن رقیب حتی به قیمت ضربه زدن به باورهای مردم، باید راهی را که به ترغیب مردم به ماندن در صحنه، بیانجامد برگزینند حتی اگر در موارد و مقاطعی منافع خود را قربانی کنند.»

همچنین «وظیفه مسئولان حکومتی نیز جذب حداکثری به جای دفع و طرد این و آن به بهانه‌های واهی و ایرادهای جزیی است.»

روزنامه جمهوری اسلامی درپایان تاکید کرده «متاسفانه، درحال حاضر با اینکه در شرایط حساسی قرار داریم، نه فعالان سیاسی به وظیفه خود عمل می‌کنند و نه مسئولان حکومتی درصدد جذب حداکثری هستند. با مردم نمی‌شود به صورت دستوری رفتار کرد و در عین حال از آنها حمایت از نظام را انتظار داشت.»