مشکلات اقتصادی در ایران بیشترین فشار را بر قشرهای کم‌درآمد وارد کرده و در این میان سبد معیشت بسیاری از خانوارها طی ماه‌های گذشته با تغییرات اساسی روبرو شده است.
قیمت بسیاری از مواد غذایی از سال گذشته تا کنون چند برابر شده است؛ این در حالیست که درآمد کارگران، کارمندان و بازنشستگان که با اندکی افزایش روبرو شده هنوز فاصله زیادی برای جبران تورم مواد غذایی دارد. همچنین مواردی چون تفریح، آموزش و بهداشت نیز از سبد معیشت برخی خانوارها بطور کامل حذف شده است.
از سوی دیگر کاهش تقاضای بسیاری از مردم برای برخی اقلام مانند لوازم خانگی، این بازارها را نیز دستخوش رکود کرده بطوری که حجم مبادلات تجاری در این بخش‌ها به شدت کاهش یافته است.
در همین رابطه امیرخسرو فخریان رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور به تازگی خبر داده با توجه به مشکلات اقتصادی، اغلب مردم خرید کالاهای غیرضروری را حذف کرده‌اند و بیشتر اقدام به خرید کالاهای اساسی می‌کنند که بر این اساس سهم خرید کالاهای اساسی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای از ۳۰ درصد به ۵۰ درصد افزایش یافته است.
روزنامه جام جم در شماره روز دوشنبه ۱۳ امرداد ۱۳۹۸ هفت تغییر اساسی در سبد خرید مردم را مورد بررسی قرار داده است. بر اساس این گزارش یکی از تغییرات مهم دوری مردم از فروشگاه‌های لوازم خانگی و سوق پیدا کردن به سمت خرید از سمساری‌ها بوده است.
هومن حیدرآقا نایب رئیس اتحادیه صنف سمساران درباره وضعیت بازار فروش سمسارها به روزنامه جام‌جم گفته است: «چون قدرت خرید مردم بسیار کاهش یافته و از طرف دیگر واردات لوازم برقی کاهش‌یافته و محصولات داخلی گران شده است بیشتر مردم به سمساری‌ها برای تهیه وسایل برقی هجوم می‌آورند، اما در سایر بخش‌ها چون قیمت کالاهای دست‌دوم افزایش یافته، در زمینه فروش با افزایش کمتری روبرو بوده‌ایم.»
مبلمان، دیگر کالایی است که در شرایط اقتصادی فعلی با کاهش شدید تقاضا مواجه شده است. عبدالحسین عباسی رئیس اتحادیه درودگران و مبل‌سازان از کسادی بازار مبلمان خبر داده و به روزنامه جام جم گفته است: «این صنعت به علت کمبود مواد اولیه در وضع مناسبی قرار ندارد و گردش مالی افراد فعال در این صنف به کمترین میزان ممکن رسیده است.»
او سهم بازار مبل را در میزان اشتغالزایی کل کشور ۵.۸ درصد اعلام کرده و گفته است: «به علت کاهش قدرت خرید مردم و کمبود نقدینگی کسبه و تولیدکنندگان، قیمت‌ها ثابت مانده است.»
یکی دیگر از تغییراتی که روزنامه جام جم به آن اشاره کرده جایگزین شدن نقره بجای طلا است: «با افزایش چند برابری قیمت طلا در دو سال اخیر، بسیاری از افراد که به مناسبت‌های مختلف مجبور به تهیه طلا و جواهر بودند، این روزها مجبورند به خرید نقره اکتفا کنند. با گرانی و کساد شدن بازار طلا و سکه، اقبال عمومی نسبت به خرید زیورآلات نقره افزایش یافته و معامله در این حوزه از طلا سبقت‌گرفته و موجب شده است نقره‌سازان بازار طلا را به دست گیرند.»
این در حالیست که از ابتدای امسال به دلیل تداوم رکود در بازار سکه و طلا، بسیاری از طلافروشان در شهرهای مختلف کشور جواز کسب خود را باطل کردند.
آیت محمد ولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران درباره رکود حاکم بر بازار طلا گفته است: «بطور میانگین مردم برای خرید در صنوف دیگر ۳۰ درصد قدرت خریدشان را از دست دادند اما در بازار طلا بیش از ۷۰ درصد قدرت خرید مردم از دست رفته است.»
او افزوده است که «سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ بیش از ۷۵ درصد کاهش فروش اتفاق افتاد و همه این موارد به دلیل کاهش قدرت خرید مردم بود. در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته نیز کاهش قدرت خرید حدود ۷۰ درصدی را شاهد هستیم.»
اما مشکلات اقصادی مردم آنها را تنها از بازار طلا دور نکرده و حتی بازار پوشاک نیز متأثر از کاهش تقاضا بوده است. فعالان صنف فروشندگان لباس می‌گویند در طی سال گذشته بازارشان به شدت راکد شده است، این رکود به ویژه در لباس‌های مجلسی شدیدتر شده زیرا مردم دیگر پولی برای خرید این نوع لباس‌ها ندارند.
مجید افتخاری عضو هیئت مدیره اتحادیه صنف فروشندگان و تولیدکنندگان پوشاک تهران درباره وضعیت صنف پوشاک به روزنامه جام جم گفته است: «پوشاک از سال گذشته متناسب با نرخ ارز افزایش قیمت داشته، از طرف دیگر با موج گرانی در سایر کالاهای اساسی شاهد این امر بودیم که میزان فروش پوشاک با اُفت محسوسی روبرو شده زیرا توان خرید مردم کمتر شده است.»
این گزارش همچنین از کاهش قابل توجه مصرف گوشت قرمز به دلیل افزایش قیمت انواع گوشت گوساله و گوسفند و تبدیل شدن آن به کالای لوکس برای بسیاری از خانوارها خبر داده است.
از سوی دیگر خرید اتومبیل نو نیز برای بسیاری از خانوارها به آرزوی دست نیافتنی تبدیل شده است. در این گزارش آمده است: «تا دو سال قبل، اقشار متوسط جامعه با کنار گذاشتن ۲۰ میلیون تومان می‌توانستند یک پراید صفر بخرند. با ارقام بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان هم می‌شد تیبا، سمند یا پژوی دست دوم سالم تهیه کرد. اما از سال گذشته که قیمت خودروها دو تا سه برابر شد، برای خرید ارزان‌ترین خودروی صفر که پراید است، حداقل باید ۴۵ میلیون تومان پول داشت که اکثر جامعه از عهده آن بر نمی‌آیند. خرید خودروهای صفر ایران‌خودرو هم حداقل ۸۰ میلیون تومان نیاز دارد. بازار خودروهای دست دوم هم به همین منوال است به طوری که پراید دست دوم سالم بالای ۳۵ میلیون تومان نیاز دارد. با این وضعیت، دیگر خرید خودرو از سبد اکثر مردم کنار گذاشته شده است.»
این در حالیست که خرید خانه نیز از سال گذشته و در پی افزایش قیمت مسکن برای بسیاری از خانواده‌ها به ویژه زوج‌های جوان به یک آرزوی محال تبدیل شده است.
