بر اساس آمار و ارقام گمرک ایران وضعیت تجارت خارجی کشور در سال ۱۳۹۸ در مقایسه با سال ۱۳۹۷ نامساعد بوده و حجم تجارت خارجی آن کاهش یافته است.
در این میان میزان تجارت ایران با کشورهای آسیایی که اصلی‌ترین شرکای تجاری ایران طی سال‌های گذشته بوده‌اند نیز در سه ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۰ کاهش یافته است. همچنین بالاتر بودن میزان صادرات این کشورها به ایران در مقابل واردات از ایران نشان از منفی شدن تراز تجاری ایران با مهمترین شرکایش در آسیا دارد.
بر اساس آمارهای گمرک ایران میزان صادرات کالایی در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ افت ارزشی ۷.۴ درصدی و از طرف دیگر رشد وزنی ۱۳.۶ درصدی داشته است. در این مدت واردات با رشد ارزشی ۱.۳ درصدی و رشد وزنی ۹.۳ درصدی همراه بوده است.
در سال ۱۳۹۸، تجارت کالایی بدون نفت خام ایران معادل ۸۵.۱ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۴۱.۴ میلیارد دلار آن به صادرات کالایی (غیر از نفت خام) و ۴۳.۷ میلیارد دلار آنهم به واردات اختصاص داشته است.
تراز تجاری ایران در سال ۱۳۹۸ با کسری حدود ۲.۴ میلیارد دلاری همراه بوده و منفی شده است؛ این در حالی است که در سال ۱۳۹۷ تجارت کشور مثبت ۱.۵ میلیارد دلاری را تجربه کرده بود.
این در حالیست که با کاهش صادرات ایران و از دست رفتن برخی از مقاصد صادراتی پیشین آن، وابستگی ایران به کشورهایی مانند چین، عراق و ترکیه بیشتر شده و عمده تمرکز تجاری آن بر این کشورها، منعطف شده است.
با این همه تراز تجاری کشورهای آسیایی از جمله ترکیه و چین طی سه ماهه نخست سال ۲۰۲۰ که برابر هفته دوم دی‌ماه ۹۸ تا هفته دوم فروردین‌ماه است نشان می‌دهد که تجارت جمهوری اسلامی با این کشورها نیز روندی نزولی را طی کرده و منفی شده است.
بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی کشور ترکیه، واردات این کشور از ایران در سه ماهه ابتدایی سال نسبت به دور مشابه پارسال با افتی بیش از شش برابری به ۲۸۲ میلیون دلار کاهش یافته است.
بر اساس این آمار واردات ترکیه از ایران در ماه مارس ۳۳ میلیون دلار بوده است که نسبت به مارس پارسال ۱۹ برابر کاهش را نشان می‌دهد. همچنین صادرات ترکیه به ایران نیز در این مدت تقریبا نصف شده و به ۴۵۱ میلیون دلار کاهش یافته است.
صادرات ترکیه به ایران در حالی کاهش چشمگیری داشته که مقامات جمهوری اسلامی با وجود بسته بودن مرزها به دلیل شیوع کُرونا همچنان مسیر ورود کامیون‌ها و تریلی‌های ترکیه به ایران را باز گذاشته بودند. البته ترکیه مانند همه کشورهای درگیر با کُرونا از ورود ماشین‌های باربری ایرانی به کشورش جلوگیری می‌کرد!
https://kayhan.london/1399/02/12/%d8%b3%d8%b1%da%af%d8%b1%d8%af%d8%a7%d9%86%db%8c-%da%a9%d8%a7%d9%85%db%8c%d9%88%d9%86%e2%80%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%db%8c-%d9%be%d8%b4%d8%aa-%d9%85%d8%b1%d8%b2%d9%87%d8%a7
بر اساس آمارهای رسمی گمرک چین، واردات این کشور از ایران طی سه ماهه ابتدایی سال جاری میلادی ۵۲.۷ درصد کاهش داشته و به ۱.۸ میلیارد دلار رسیده است.
قابل توجه آنکه صادرات چین به ایران با وجود درگیری هر دو کشور با ویروس کُرونا همچنان روندی صعوی را طی کرده و با ۱۶ درصد افزایش به ۲ میلیارد و ۱۳۰ میلیون دلار رسیده است!
آمارهای وزارت اقتصاد هند هم نشان می‌دهد که در ماه ژانویه تنها ۳۳ میلیون دلار واردات از ایران داشته که نسبت به ژانویه پارسال ۲۱ برابر کاهش داشته و صادراتش به ایران نیز با افتی نزدیک ۳۰ درصدی به ۲۳۴ میلیون دلار رسیده است.
آمارهای گمرک کشورهای ژاپن و کره جنوبی که از دیگر شرکای مهم آسیایی جمهوری اسلامی به شمار می‌روند نیز با روندی مشابه، تزار تجاری‌شان با ایران منفی شده است.
ژاپن در سه ماهه ابتدایی سال تنها ۱۴ میلیون دلار واردات از ایران داشته که نسبت به دور مشابه پارسال ۲۷ برابر کاهش یافته و کره جنوبی نیز در همین مدت ۴۷ میلیون دلار صادرات به ایران داشته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته شش برابر افت داشته و واردات کرده جنوبی از ایران نیز تنها ۲.۷ میلیون دلار بوده است.
نکته قابل توجه در این آمارها اینست که میزان صادرات این کشورها از ایران نسبت به واردات از ایران به بیشتر و حتی در مواردی مانند چین میزان صادرات با افزایشی چشمگیر نیز روبرو بوده است که نشان از منفی شدن تراز تجاری ایران با این کشورها دارد.
جمهوری اسلامی در حالی امیدوار بود با وجود تحریم‌ها بتواند با تقویت روابط با مهمترین شرکای تجاری خود در آسیا، فشار تحریم‌ها را کاهش دهد که شیوع کُرونا برنامه‌های آن را به باد داد.
این روند نشان می‌دهد که سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد جمهوری اسلامی طی دهه‌‌های گذشته، تحریم‌های اقتصادی و شیوع کُرونا همگی به عنوان عوامل موثر و تشدیدکننده بر رکود اقتصادی ایران یکی پس از دیگری نقش تعیین‌کننده بازی کرده‌اند.
