(+ویدئو) با شروع قرنطینه و ضرورت راه‌اندازی تدریس مجازی به دلیل شیوع ویروس کُرونا و بیماری کووید۱۹، مدارس فارسی در خارج از کشور زیر فشار مضاعف قرار گرفتند. شاگردان و معلمان یکباره با مشکلاتی روبرو شده‌اند که اولویت آنها با مدارس جریان اصلی در هر کشور است. در همین زمینه گفتگویی داشتیم با خانم شهلا طاهری مدیر «مدرسه رستم» در لندن که یکی از مدارس شناخته شده‌ی زبان فارسی در انگلستان است.
-خانم طاهری، چقدر طول کشید تا مدرسه رستم خود را با وضعیت مربوط به کُرونا و قرنطینه هماهنگ کند؟ نخستین کارهایی که در این زمینه انجام دادید چه بود؟
-ما از اوایل ماه مارس ۲۰۲۰ متوجه شدیم به دلیل شیوع ویروس کُرونا وضعیت چندان مناسب نیست. آخرین جلسه ما روز هفتم مارس بود. آن روز هنوز گمان می‌کردیم با ضدعفونی کردن اشیا، میزها و شستن مرتب دست‌ها می‌توانیم مدرسه را در محل باز نگه داریم. ولی آن روز متوجه شدیم که تعداد شاگردان بسیار کم شده زیرا والدین بسیار نگران بودند و همان روز آخرین روز مدرسه شد. نخستین کاری که کردیم این بود که از ۱۴ تا ٢٨ مارس بطور آزمایشی و بسیار اولیه تدریس آنلاین را راه انداختیم.
–بنابراین یک هفته پس از شروع مقررات قرنطینه، تدریس آنلاین را شروع کردید؟ آیا آمادگی قبلی برای ارائه این سرویس داشتید؟
-بله، ما دقیقاً یک هفته بعد از تعطیلی مدرسه، سرویس آنلاین خودمان را شروع کردیم. یک هفته به صورت بسیار فشرده کار کردیم تا بتوانیم سرویس اولیه را راه بیندازیم. در آن موقع بیشتر به صورت دو یا سه گروه کوچک در «واتس آپ» کار می‌کردیم. به تدریج معلمان به این روش عادت کردند؛ ولی بعد که تعطیلات عید پاک فرا رسید، دو هفته فرصت پیدا کردیم تا سرویس بهتری را آماده کنیم چرا که دیدیم این وضعیت ادامه دارد و ما و معلمان باید در این زمینه تسلط لازم را پیدا کنیم. برای استفاده از نرم‌افزار «زوم» جهت تدریس و نظارت و مدیریت بر تدریس، برنامه‌های آموزشی فشرده‌ای را گذراندیم و شروع کردیم به برنامه‌ریزی جدید. همچنین متوجه شدیم که کلاس‌های ۴ ساعته به صورت آنلاین برای بچه‌ها شاید خسته‌کننده باشد. بنابراین تصمیم گرفتیم زنگ تفریح را طولانی‌تر کنیم و نیز برنامه‌های سرگرم‌کننده را برای بچه‌ها بیشتر کنیم. به این ترتیب مدرسه ما شامل یک مقدمه ٣٠ دقیقه‌ای برای جمع شدن و بررسی تکالیف و بازخورد توسط معلمان به شاگردان روی تکالیف آنها، ۴ کلاس ۴٠دقیقه‌ای و سه زنگ تنفس بود. سال تحصیلی هم ۱۱ ژوئیه به پایان می‌رسد.
-خانم طاهری، شما برخلاف سال‌های گذشته که «رستم» به روال همیشگی برنامه مفصل نوروزی داشت، امسال نتوانستید چنین برنامه‌ای داشته باشید. چطور توانستید به صورت آنلاین نوروز را با بچه‌ها جشن بگیرید؟
-ما ٢۱ مارس یعنی یک روز بعد از عید کلاس داشتیم و برای آن برنامه‌ی مختصری ریختیم. من و معاونین دبستان و دبیرستان هرکدام از طریق زوم به کلاس‌ها سر کشیدیم و عید را به بچه‌ها تبریک گفتیم.
-شما به عنوان یک متخصص آموزش کودکان و نوجوانان فکر می‌کنید آیا بچه‌ها توانسته‌اند خودشان را با وضعیت جدید وفق داده و به آموختن ادامه بدهند؟ آیا کارشان آسیب ندیده؟
-می‌دانیم که بچه‌ها بسیار انعطاف‌پذیر هستند و سریع یاد می‌گیرند. بچه‌ها در رستم هم آموزش آنلاین را که بسیار شبیه آمورش آنلاین مدارس انگلیسی‌شان است دیدند؛ پس این برای بچه‌ها چندان شوک بزرگی نبود. البته ماه مارس برای بچه‌ها کمی سخت گذشت. برای ما که بسیار سخت بود زیرا هم باید آموزش را ادامه می‌دادیم و هم طوری عمل می‌کردیم که بچه‌ها خسته نشوند. یکی از نگرانی‌های ما و والدین این بود که بچه‌ها که پنج روز در هفته سر کلاس آنلاین در مدرسه انگلیسی بودند، شنبه‌ها هم آن را باید در رستم ادامه می‌دادند و این احتمالاً خسته‌کننده بود. به همین دلیل در شرایطی که کلاس‌ها برنامه ترم آخر خود را آماده کرده بودند ما مجبور شدیم آنها را تغییر بدهیم تا جنبه سرگرم‌کننده بیشتری پیدا کنند. یعنی ما جنبه سرگرمی را در آموزش بیشتر کردیم. برای نمونه وقتی حرف «شین» را یاد می‌دادیم، بچه‌ها ده دقیقه فرصت داشتند در خانه‌شان بگردند و هر چیزی را که با «ش» شروع می‌شود پیدا کنند و جلوی دوربین بیاورند. از این نوع کارهای سرگرم کننده که حرکت هم در آن بود زیاد داشتیم.
ما از کلاس‌های گروهی سرویس «زوم» استفاده می‌کنیم که خودش نیز بازی‌هایی نیز دارد. برخی از آموزشیاران کارشان را در آنلاین ادامه داده و هرکدام یک گروهی را در کلاس سرپرستی می‌کنند. معلم تئاتر ما، تعدادی نمایش برای بچه‌ها تهیه کرد که همراه با ایفای نقش، تمرین فارسی نیز بکنند. ما حالا فیلم‌های قشنگی از بچه‌ها داریم که در آن شعر می‌خوانند و تئاتر بازی می‌کنند.
دیگر آنکه از طریق خدمات نظرسنجی «Survay Monkey» از والدین نظرخواهی کردیم. ما کلاس‌ها را بطور دائم نظارت و ارزیابی کردیم. نکات مثبت و جهاتی را که باید بیشتر کار شود مرتب به اطلاع معلمان رساندیم. جلسات منظم با معلمان را با «زوم» ادامه دادیم و سعی کردیم که تغییرات زیادی در تقویم مدرسه پیش نیاید ولی در عین حال مطابق با وضعیت جدید باشد. در ضمن اضافه کنم از برنامه‌های دیگر سال تحصیلی آینده استفاده اساسی‌تر از کتابخانه کتاب‌های فارسی است.
-مسائل ایمنی مجازی را به ویژه با توجه به حساسیت این موضوع وقتی پای کودکان در اینترنت در میان است چگونه حل کرده‌اید؟ آیا خود «زوم» دارای پیشگیری‌های امنیتی است؟
-هر دو را برای حفظ و تامین امنیت که در دنیای مجازی بسیار اهمیت دارد به کار گرفتیم؛ متوجه شدیم که «زوم» ممکن است کمبودهایی از این نظر داشته باشد. تحقیق کردیم و دیدیم در برخی از مدارس آمریکایی از «زوم» استفاده نمی‌کنند. در نتیجه ما زود جنبیدیم و خودمان یک دستورالعمل حفظ و تامین امنیت تهیه کردیم و آن را با اداره آموزش و پرورش ناحیه هماهنگ کردیم و سپس برای تمام معلمان و والدین فرستادیم. این دستورالعمل از نکات بسیار اولیه شروع می‌شود مانند نوع لباس پوشیدن در برابر دوربین زیرا ممکن است در محیط خانه بچه‌ها لباس راحت بپوشند و حواسشان نباشد که این در برابر دوربین مناسب نیست. دیگر آنکه درِ اتاقی که شاگرد در آن از «زوم» استفاده می‌کند باید باز بماند. لینک و کُد «زوم» هم فقط کمی مانده به ساعت شروع کلاس به بچه‌ها فرستاده می‌شد تا امکان دسترسی دیگران به آن به حداقل برسد. به بچه‌ها هم همواره گوشزد کردیم که این لینک و کُد را در اختیار دوستان و آشنایان خود قرار ندهند. سیستم هم طوریست که هر کس که می‌خواهد وارد جلسه زوم شود ابتدا اسمش می‌آید و در صورتی که در لیست باشد اجازه ورود پیدا می‌کند. خود ما هم برای انجام نظارت بر کلاس، زمان ورودمان را باید به اطلاع معلم و یا آموزشیار می‌رساندیم تا آنها قفل را باز کرده و اجازه ورود به ما می‌دادند.
-آیا از طرف دیگر مدارس فارسی تقاضای به اشتراک گذاشتن تجربه‌های شما در این زمینه شده است؟
-ما در سه سطح کار کردیم. یکی در انجمن مدیران مدارس فارسی لندن است که در آن شرکت فعال داریم. در این انجمن مدارس دیگر به خاطر تجربه طولانی مدرسه رستم به ما لطف دارند و ما را سرمشق قرار می‌دهند. از ما پرس و جو می‌کنند و ما تجربیات خودمان را با آنها درمیان می‌گذاریم. دیگر در «مرکز منابع ملی برای آموزش تکمیلی» است که مخفف انگلیسی آن NRCSE است؛ این سازمان مسئول مدارس زبان مادری و آموزش تکمیلی در بریتانیاست که ما سابقه همکاری طولانی با آن داریم. آنها از ما دعوت کردند که در جلسه‌ای با مدارس زبان‌های مادری دیگر شرکت کنیم و تشریح کنیم که در این ایام چگونه عمل می‌کنیم. جلسه‌ای هم با مدارس ایرلند شمالی برای ما ترتیب دادند که ما طرز کارمان را برای آنها تشریح کنیم. از طرف مدارس ایرانی خارج از لندن نیز آنهایی که ما را می‌شناسند، مانند مدارسی در بیرمنگام و ساوت همتون، تلفن می‌کردند و از ما راهنمایی می‌خواستند که ما با کمال میل در اختیارشان می‌گذاشتیم.
-امتحانات GCSE و A Level زبان فارسی اکنون در چه وضعیتی است؟
-مدرسه رستم مرکز رسمی برگزاری امتحانات GCSE و A Level فارسی است که هم شاگردان مدرسه خودمان و هم شاگردان مدارس دیگر می‌توانند در آن امتحان بدهند. قبل از شروع قرنطینه ،تعدادی شاگرد از مدارس دیگر برای امتحان نام‌نویسی کرده بودند. بعد از شروع قرنطینه قرار شد که امتحانات با آزمون سنجش انجام گیرد و کسانی که در سنین پایین هستند و می‌توانند صبر کنند در پاییز آینده در امتحانات شرکت کنند. این برای ما و دانش‌آموزان کار زیادی به وجود آورد ولی خوشبختانه با موفقیت این مشکلات را پشت سر گذاشتیم.
یکی از مشکلات بچه‌هایی که زبان فارسی را در کلاس خصوصی فرا می‌گیرند این است که برای این آزمون سنجش سابقه و مدارک تحصیلی ندارند تا ارائه دهند. ما با این گروه از بچه‌ها نیز کار کردیم و مطابق با قوه خودشان برای آنها مدرک رسمی صادر کردیم تا برای آزمون سنجش به کار رود. با تک تک بچه‌هایی که می‌خواستند مورد آزمون قرار گیرند با یک پانل سه نفره مصاحبه کردیم و آنها را مورد سنجش قرار داده و به آنها نمره دادیم و فرستادیم به مرکز Pearson Edexcel که مرکز برگزاری امتحانات است. مدارک و سوابق رسمی این بچه‌ها هم پیش ماست تا در صورتی که این مرکز از ما تقاضا کند در اختیارشان بگذاریم.
-آیا با شروع قرنطینه و برگزاری کلاس‌های آنلاین دانش‌آموزانی را از دست دادید؟
– ترم آخر نزدیک به ٢٠٠ شاگرد در ۱٧ کلاس آموزش می‌دیدند. ولی ما در حدود ٩٠ دانش‌آموز را به دلایل مختلف از دست دادیم. اگر به صورت آنلاین کلاس‌ها را ادامه بدهیم متاسفانه بعید است که آنها برای امتحان دادن هم برگردند. اکنون در حال برنامه‌ریزی هستیم تا زمانی که کلاس‌های معمولی دایر شوند و این شاگردان به مدرسه برگردند چگونه عقب‌ماندگی درسی را جبران کنند تا بتوانند با دوستان قدیمی پیش بروند و کسانی هم که قرار است در پاییز امتحانات GCSE و A Level را بدهند کارشان را ادامه دهند تا بدون اُفت امتحانشان را بدهند.
-به نظر شما آیا تدریس آنلاین می‌تواند جایگزین مدارس حضوری شود؟
-از نظر اجتماعی و یاری رساندن یه بچه‌ها و همیاری آموزگاران و تبادل نظر در مواردی نظیر مشکلات روانشناسی، مدرسه کلاسیک جایگزین‌ناپذیرند. در مواردی مانند راهنمایی به شاگردان برای مشکلات فرهنگی نظیر اختلاف نسل با والدین اکنون دست و بال ما بسته است. دیگر آنکه بچه‌ها عاشق بازی‌های ورزشی و جمعی هستند که اکنون از آن محروم مانده‌اند و متاسفانه کاری از دست ما در این زمینه بر نمی‌آید.
ما حدود سه هفته پیش از طریق وبسایت نظرسنجی Survay Monkey برای والدین یک پرسشنامه فرستادیم. در حدود ٩۵ درصد رضایت خودشان را از کلاس‌های آنلاین ما اعلام کردند. درحدود ٩٠ درصد بچه‌ها هم گفتند که از کلاس‌ها سود می‌برند و مایل به ادامه استفاده از این سرویس هستند. ما اکنون تعداد زیادی شاگرد داریم که می‌خواهند ما این برنامه را ادامه دهیم زیرا از آنها پرسیده بودیم که اگر در سپتامبر آینده سرویس ما به صورت آنلاین برای یک ترم همچنان باقی بماند آیا آنها ادامه خواهند داد یا نه؛ که جواب بسیاری از آنان مثبت بود.
-در پایان، آیا نکته‌ای هست که مایل باشید اضافه کنید؟
-مدیریت مدرسه رستم از تمامی کادر خود برای زحمات بسیاری که با نهایت عشق و تعهد کشیده‌اند و نیز از همه پدران و مادران و دوستان رستم که پشتیبان ما در طول این مسیر بوده و هستند از صمیم قلب سپاسگزاری می‌کند.
