همزمان با آغاز رسمی دور نخست مذاکرات هسته‌ای در دولت ابراهیم رئیسی معروف به «قاضی مرگ»، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از شرایط جدید صادرات و فروش نفت خبر داد. بر اساس این شیوه جدید هر فرد حقیقی و حقوقی امکان صادرات نفت دارد فقط باید تضمین دهد پول نفت را باز خواهد گرداند.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفته هرکس که بتواند تضامین لازم برای بازگرداندن پول محموله صادراتی نفت را ارائه دهد می‌تواند در امر صادرات همکاری داشته باشد. این شیوه فروش نفت از تصمیمات جدید وزارت نفت، آنهم همزمان با آغاز دور تازه مذاکرات هسته‌ای است.
محسن خجسته‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران روز دوشنبه ۸ آذر ۱۴۰۰ اعلام کرده که «در صادرات نفت‌خام و میعانات گازی یک نگاه پیشرفته و جدیدی داریم و لزوما به دنبال آن نیستیم که از روش‌های سنتی و قدیمی برای صادرات استفاده کنیم.»
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران استفاده از بازارهای جدید را از جمله روش‌های جدید صادرات نفت برشمرده و گفته است: «هر کس که شرایط خرید نفت و میعانات و این امکان را داشته باشد که بتواند تضامین لازم را ارائه داده و پول محموله را برگرداند، می‌تواند در امر صادرات همکاری داشته باشد و در این زمینه منعی وجود ندارد.»
در حالی که پیشتر خام‌فروشی نفت توسط افرادی چون بابک زنجانی حاشیه‌ساز شده بود، محسن خجسته‌مهر می‌گوید «تدابیر لازم برای جلوگیری از مشکلات قبلی فروش نفت از سوی اشخاص اندیشیده شده است.»
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران روز شنبه ۶ آذرماه در نخستین نشست خبری خود در جمع خبرنگاران از توان افزایش ۱.۵ برابری ظرفیت پالایش و صادرات نفت خام نسبت به قبل از تحریم‌ها خبر داده و اعلام کرده بود: «با تحقق الزام‌ها و مفروض‌ها آمادگی داریم ظرفیت پالایش نفت‌خام و صادرات کشور را به ۱.۵ برابر پیش از تحریم‌ها برسانیم.»
جواد اوجی وزیر نفت در جلسه رای اعتماد در مجلس شورای اسلامی گفته بود: «با استفاده از شیوه‌های موجود و جدید، مانند روش تهاتر نفت با کالا و سرمایه‌گذاری خارجی در کشور برای فروش نفت اقدام خواهیم کرد.»
او روز سه‌شنبه ۲ آذرماه نیز گفته بود: «ماه‌های آینده در بخش صادرات نفت خام و میعانات گازی توفیق‌های بیشتری حاصل می‌شود.»
ایجاد ساز و کار برای فروش نفت توسط افراد حقیقی و حقوقی مختلف در حالی مطرح شده که همزمان نخستین دور مذاکرات هسته‌ای از سوی دولت ابراهیم رئیسی ساعاتی پیش در وین آغاز شده است. سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی با رد پیشنهاد مذاکره مستقیم با آمریکا در وین گفته که «اگر آمریکا برای رفع تحریم‌ها و رفع واقعی تحریم‌ها بیاید می‌تواند بلیت بازگشت به اتاق برجام را دریافت کند!»
علی باقری کنی نماینده ارشد جمهوری اسلامی در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای نیز دیروز یکشنبه هفتم آذرماه در یک رپرتاژآگهی در فایننشال تایمز از «تاوان دادن غرب» سخن گفت.
https://kayhan.london/1400/09/08/%d8%af%db%8c%d9%be%d9%84%d9%85%d8%a7%d8%aa%e2%80%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%a7%d9%86%d9%82%d9%84%d8%a7%d8%a8%db%8c-%d8%a8%d9%87-%d8%af%d9%86%d8%a8%d8%a7%d9%84-%d9%85%d8%b9%d8%a7%d9%85%d9%84
در چنین شرایطی به نظر نمی‌رسد توافق هسته‌ای جمهوری اسلامی با غرب و پروژه احیای برجام به سرعت عملی شود. هرچند جمهوری اسلامی به شدت نیازمند لغو تحریم‌ها و آوردن ارز به کشور از طریق فروش نفت خام است اما همچنان تلاش دارد مواضع سخت و «حق به جانب» خود را چه در صحنه بین‌الملل و چه در داخل حفظ کند. چنین رویکردی احتمال توافق سریع و برداشته شدن هرچه زودتر تحریم‌ها را کاهش داده است.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران، قبلا اعلام کرده بود که ایران به صورت غیررسمی روزانه ۷۰۰ هزار بشکه نفت در روز می‌فروشد. جمهوری اسلامی به دلیل تحریم ناچار است نفت را به صورت قاچاق به فروش برساند با اینهمه اما میزان درآمد نفتی پیش‌بینی شده در بودجه سال ۱۴۰۰، ۳.۸ برابر میزان فروش واقعی نفت ایران است.
حمید حسینی رئیس اتحادیه صادرکنندگان قیر و فرآورده‌های نفتی در اینباره گفته که « فروش به صورت غیررسمی یعنی ما ناچاریم، نفت را همراه فرآورده‌های نفتی یا مخلوط با نفت کشورهای دیگر بفروشیم. گاهی حتا نفت را به اسم کشورهای دیگر می‌فروشیم. البته این آمار در گمرگ اعلام نمی‌شود. رویترز هم چند وقت پیش اعلام کرده بود که نفت ایران به اسم نفت عمان، عمارت متحده و مالزی به چین صادر می‌شود.»
به گفته حمید حسینی «در وضعیت فعلی کشور، این ورود درآمدهای نفتی می‌تواند وضعیت را آرام و تثبیت کند. با احیای برجام هم پول‌های بلوکه‌شده فروش نفت آزاد می‌شود و هم درآمدهای نفتی افزایش پیدا می‌کند.»
رئیس اتحادیه صادرکنندگان قیر و فرآورده‌های نفتی همچنین گفته که «اکنون تنها فرصتی است که می‌توانیم به بازار بازگردیم. بازار اکنون تشنه است و کمبود نفت دارد. در اینصورت دوباره می‌توانیم پروژه‌های نفت و گاز خود را احیا کنیم.»
با این شرایط به نظر می‌رسد رسمیت بخشیدن به قاچاق نفت خام ایران که از سوی مدیرعامل شرکت ملی نفت مطرح شده نیز در راستای ایجاد راهکاری برای افزایش فروش نفت خام است. از سوی دیگر با وجود جاسازی ویژه و گسترده فرماندهان و مقامات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دولت رئیسی (قاضی مرگ) این احتمال که سپاه پاسداران تلاش دارد قاچاق نفت از طریق شبکه‌های مافیایی خود را قانونی کند نیز وجود دارد.
