کالاهای صادراتی ایران برگشت می‌خورند؛ از نخل تا سیب‌زمینی!

در حالی که مقامات جمهوری اسلامی از افزایش سطح تجارت ایران خبر می‌دهد، برگشت خوردن اقلام صادراتی پرسش برانگیز شده است. در روزهای گذشته نخل‌های صادراتی به قطر و سیب‌زمینی صادراتی به ازبکستان برگشت خورده‌اند!

نیمه آبان‌ماه امسال خبرهایی درباره از ریشه درآوردن درختان نخل نخلستان‌های استان بوشهر و صادرات آنها به کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس منتشر شد. مقامات جهاد کشاورزی استان این خبر را رد نکرده و تأیید کردند که این اقدام به دلیل خشکسالی و کم‌آبی در نخلستان‌ها انجام شده است.

این اقدام اما با واکنش فعالان محیط زیست روبرو شد؛ نخل‌هایی که بارور کردن هر کدام از آنها سال‌ها زمان برده، از ریشه درآمده و به قطر صادر شدند. روستاییان با انتشار ویدئوهایی گفته بودند که اگر وضعیت کم‌آبی به همین شکل ادامه پیدا کند همه روستاییان این منطقه در حالی که از طریق محصول نخلستان‎‌ها امرار معاش می‌کنند، مجبور می‌شوند درختان خود را بفروشند.

خبر صادرات درختان نخل ایران به قطر در حالی مطرح شد که دولت قطر کاشت درختان نخل در امتداد بزرگراه‎‌های این کشور را در راستای هدف توسعه پوشش گیاهی سبز برای طرح «قطر ۲۰۲۲» در دستور کار قرار داده و با واردات درخت نخل این برنامه را پیش می‌برد.

https://kayhan.london/1400/08/14/%d8%aa%d8%af%d8%a7%d9%88%d9%85-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%d9%81%d8%b1%d9%88%d8%b4%db%8c-%d8%a8%d8%a7-%d9%86%d8%ae%d9%84%e2%80%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%aa%d8%b4%d9%86%d9%87%d8%9b-%d8%b5%d8%a7%d8%af

اکنون با گذشت کمتر از یکماه خبر برگشت خوردن نخل‌ها به ایران منتشر شده است. محسن رشید فرخی رئیس انجمن خرما خبر داده است که قطر نخل‌های ایران را نخواسته و آنها را پس فرستاده است.

رئیس انجمن خرما گفته که «قطر گواهی‌ بهداشتی این نخل‌ها را تایید نکرد. آنها بر این باورند که در گواهی‌ بهداشتی نخل‌ها تغییراتی اعمال شده است. هنوز مشخص نیست گواهی‌های بهداشتی بر چه اساسی و با چه نظارتی صادر شده‌اند.»

این در حالیست که بخشی از نخل‌هایی که چند هفته در مسیر رفت و آمد میان ایران و قطر و گمرکات دو کشور معطل مانده‌اند از بین می‌روند. محسن رشید فرخی در اینباره گفته که «ممکن است درصدی از این نخل‌ها نجات پیدا کنند اما نه تمام آنها چرا که مدت زمان زیادی است از ریشه درآمده‌اند و در گمرک ایران و قطر بلاتکلیف بوده‌اند.»

برگشت خوردن نخل‌های صادراتی به قطر اما سبب شده افرادی که مخالف صادرات نخل از ایران بودند واکنش نشان داده و موضوع شکایت از سازمان‌های دولتی را مطرح کنند. محسن رشید فرخی گفته که «اگر خروج نخل‌ها ادامه داشته باشد، بر میزان تولید و صادرات خرمای ایران تأثیر مستقیم می‌گذارد؛ بنابراین اگر باز هم این موارد را شاهد باشیم، به‌ عنوان مدعی‌العموم ورود خواهیم کرد.»

از سوی دیگر صادرات ۳۵۰۰ تن سیب‌زمینی از ایران و پاکستان به ازبکستان نیز از جمله محموله‌های پس فرستاده شده است.  آژانس حفاظت و قرنطینه محصولات کشاورزی ازبکستان اعلام کرده که ۳۵۲۵ تن از سیب‌زمینی وارداتی را برگشت داده و ۷۷۵ تن آن را هم نابود کرده است.

«وجود آلودگی خطرناک» علت برگشت خوردن سیب‌زمینی صادراتی از ایران عنوان شده است. این در حالیست که صادرات سیب‌زمینی در روزهای گذشته سبب کاهش توزیع در بازار داخلی و افزایش قیمت در ایران شد!

ازبکستان هشدار داده در صورتی که این اتفاق تکرار شود واردات سیب‌زمینی از ایران و پاکستان را بطور کامل ممنوع خواهد کرد. به گفته مقامات سازمان حفاظت و قرنطینه محصولات کشاورزی ازبکستان، جزئیات این اقدام و مغایرت کیفیت سیب‌زمینی‌های صادراتی با استانداردهای گیاه‌پزشکی به سازمان‌های مربوطه ایران و پاکستان ارسال شده‌ است.

مهدی میراشرفی رئیس کل گمرک از افزایش تجارت خارجی ایران خبر داده و گفته که «تجارت خارجی ایران در هشت ماه نخست سال ۱۴۰۰ مانند ماه‌های پیش از آن، با رشد قابل توجهی همراه بود به نحوی که در این مدت ۱۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۶۳ میلیارد و یکصد میلیون دلار بین جمهوری اسلامی ایران و شرکای تجاری آن مبادله شد.»

به گفته مهدی میراشرفی ۸۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۳۱ میلیارد و یکصد میلیون دلار از ایران صادر شده است.

این در حالیست که بخشی از کالاهای صادراتی مانند نخل و سیب‌زمینی که خبرشان رسانه‌ای شده برگشت خورده و از سوی دیگر بخش دیگری از کالاهای صادراتی نیز به دلیل شرایط تحریم و قرار داشتن ایران در فهرست سیاه FATF ارزآوری به کشور نداشته و  به صورت تهاتر مبادله شده است.

تهاتر نفت ایران با کالا، راهکاری است که جمهوری اسلامی ناچار است در شرایط تحریم از آن استفاده کند تا اندک تجارتی با دیگر کشورها داشته باشد. در مقابل اما کشورهایی که مقامات جمهوری اسلامی آنها را «شرکای تجاری» خطاب می‌کنند غالبا کالاهای بُنجل و بی‌کیفیت خود را در ازای نفت به جمهوری اسلامی قالب می‌کنند.