شرکت مجری خط لوله «نورد استریم۲» در پی تحریم‌های گسترده غرب به دلیل حمله نظامی ولادیمیر پوتین به خاک اوکراین اعلام ورشکستگی کرد. کنسرسیوم خط لوله گازی «نورد استریم۲» برای انتقال مستقیم سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز روسیه به آلمان احداث شده بود.
سیلویا تالمان‌گوت مدیر مالی این شرکت اعلام کرده که این کنسرسیوم ورشکسته شده و ۱۴۰ کارمند کنسرسیوم در دفتر مرکزی در سوئیس اخراج شده‌اند.
خبرگزاری رویترز گزارش داده که شرکت مجری «نورد استریم۲» در حال همکاری با یک مشاور مالی به منظور تسویه برخی از بدهی‌های خود است تا در روزهای آینده بطور رسمی روند ورشکستگی خود را در دادگاه سوئیس آغاز کند.
خط لوله «نورد استریم۲» (جریان شمالی۲) یک خط لوله انتقال گاز طبیعی به طول ۱۲۰۰ کیلومتر است که با طی مسیر در اعماق دریای بالتیک از روسیه تا سواحل آلمان امتداد دارد. این خط لوله ظرفیت انتقال سالانه ۵۵ میلیارد مترمکعب از شهر ویبورگ روسیه به گرایفسوالد آلمان را داراست. این خط لوله به موازات خط لوله «نورد استریم۱» احداث شده که آن نیز با ظرفیتی مشابه تجهیز شده بود.
آغاز جریان گاز در خط لوله «نورد استریم۲» به شرکت روسی گازپروم به عنوان مالک نیمی از سهام آن، این امکان را می‌دهد که بدون استفاده از خطوط لوله فعلی انتقال گاز که از خاک اوکراین و لهستان عبور می‌کند، گاز صادراتی خود را به سیستم خط لوله اروپا برساند.
کنسرسیوم «نورد استریم۲» در سوئیس ثبت شده و سهامداران و سرمایه‌گذاران آن، شرکت «گازپروم» روسیه (۵۱ درصد) همراه با شرکت هلندی- بریتانیایی «شل»، «اوام‌وی» اتریش، «انژی» فرانسه و «یونیپر» و «وینترزهال» آلمان هستند.
در حالی که عملیات احداث این خط لوله به پایان رسیده و تزریق گاز نیز به آن انجام شده، ولی آغاز جریان انتقال آن هنوز در انتظار صدور مجوز‌های قانونی بهره‌برداری از سوی آلمان و کمیسیون اروپا بود. حالا حمله نظامی ولادیمیر پوتین به خاک اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ و تحریم غرب علیه روسیه، سرنوشت بهره‌برداری از این خط لوله را با ابهام روبرو کرده است.
خط لوله «نورد استریم۲» در عمل جایگزینی برای خط لوله قدیمی احداث شده در خاک اوکراین ارائه می‌کند؛ خط لوله‌ای که بنا بر ادعای «گازپروم» فرسوده شده و نیاز به بازسازی دارد. بر پایه طرح توجیهی «گازپروم»، هزینه بهسازی خط لوله قدیمی عبوری از اوکراین بسیار بالاست و با توجه به نرخ بالایی که برای ترانزیت گاز به اوکراین پرداخت می‌شود و ریسک تکرار حوادث قطع کوتاه مدت انتقال گاز به اروپا در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۹ که به دلیل اختلاف نظر در مورد قیمت گاز و رقم پرداختی روسیه به اوکراین رخ داد، به صرفه نیست.
کاخ سفید چهارم اسفند در بیانیه‌ای به نقل از جو بایدن رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که اگر روسیه مسیر تشدید بحران اوکراین را در پیش بگیرد، در اعمال تحریم‌های بیشتر علیه این کشور تردید نخواهیم کرد. در این بیانیه آمده بود «از زمانی که روسیه استقرار نیروهای خود را در مرز اوکراین آغاز کرد، ایالات متحده از نزدیک با متحدان و شرکای خود برای پاسخ دادن به شیوه‌ای قوی و متحد همکاری کرده است. آلمان در این تلاش‌ها پیشرو بوده است و ما از نزدیک تلاش‌های خود را برای توقف خط لوله نورد استریم۲ در صورت ادامه حمله روسیه به اوکراین هماهنگ کرده‌ایم.»
دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا روز چهارم اسفند اعلام کرد که تمامی نقل و انتقال‌های ارزی مربوط به کنسرسیوم نورد استریم۲ و سایر شرکت‌ها و موسساتی که حداقل ۵۰ درصد از سهام آنها در کنترل این شرکت است از روز ۱۲ اسفند ممنوع خواهد شد.
یک روز پیش از آن در سوم اسفند روسیه به دلیل به‌رسمیت شناختن جدایی دو منطقه لوهانسک و دونتسک در شرق اوکراین از سوی روسیه، اولاف شولتز صدراعظم آلمان روند صدور مجوز بهره‌برداری از خط لوله انتقال گاز «نورد استریم۲» را متوقف کرده بود.
اولاف شولتز صدراعظم آلمان پیشتر اعلام کرده بود که کشورش روند صدور گواهینامه پروژه خط لوله گاز «نورد استریم۲» را در صورت به رسمیت شناختن مناطق جداشده‌ی دونتسک و لوهانسک توسط روسیه متوقف می‌کند.
به گزارش رویترز، دمیترو کولبا وزیر خارجه اوکراین از تصمیم دولت آلمان استقبال کرد و آن را «یک اقدام صحیح اخلاقی، سیاسی و عملی در شرایط فعلی» توصیف کرد. او با انتشار توئیتی نوشت: «رهبری واقعی به معنای تصمیم‌گیری‌های دشوار در زمان بحران است. حرکت آلمان دقیقا این را ثابت می‌کند.»
دمیتری مدودف نایب رئیس شورای امنیت روسیه اما از این تصمیم دولت آلمان انتقاد کرد و گفت: «به زودی اروپایی‌ها مجبور خواهند شد برای هر هزار مترمکعب گاز طبیعی دو هزار یورو بپردازند.»
با آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین در هفته گذشته شاخص بهای گاز طبیعی در بازارهای اروپایی حدود ۹/۲ درصد افزایش یافت و به ۷۸/۵۰ یورو برای هر مگاوات در ساعت رسید. همچنین قیمت گاز طبیعی در بازار اروپا امروز چهارشنبه ۱۱ اسفند ۱۴۰۰ معادل ۶۰ درصد افزایش یافت.
کشورهای عضو اتحادیه اروپا حدود ۴۰ درصد از مصرف گاز طبیعی خود را از روسیه تأمین می‌کنند. پروژه خط لوله «نورد استریم۲» پیش از این نیز با انتقادهایی روبرو بود. منتقدان می‌گفتند اجرای این پروژه وابستگی اروپا به گاز روسیه را افزایش می‌دهد. گفته شده که این پروژه از دلایل اصلی اختلافات میان آلمان و ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ بوده است. اعضای کنگره مجلس سنای آمریکا در دسامبر ۲۰۱۹ لایحه تحریم «نورد استریم۲» را با ۸۸ رای موافق در مقابل ۸ رای مخالف تصویب کرده بود.
به نظر می‌رسد میل ولادیمیر پوتین به کشورگشایی و تنش‌زایی در اروپا و آسیای میانه سبب خواهد شد دولت‌های اروپایی بیش از پیش به فکر یافتن منابع جایگزین گاز روسیه باشند و مذاکره برای خرید گاز مایع از ایالات متحده، الجزایر و آذربایجان را پیش ببرند.
برخی تحلیلگران معتقدند میادین دریای شمال متعلق به بریتانیا و نروژ به همراه میادین ساحلی هلند منابع بزرگی برای جایگزینی بخشی از گاز وارداتی از روسیه هستند اما پتانسیل افزایش عرضه گاز از آنها محدود است. این در حالیست که میدان وسیع «گرونینگن» هلند می‌تواند ۱۳ میلیارد مترمکعب گاز تولید کند که تنها ۹درصد عرضه گاز از سوی روسیه به اروپا است. از سوی دیگر دولت این کشور از زمانی که معلوم شد حفاری در این میدان موجب بروز زمین‌‌‌لرزه می‌شود، تولید گاز از این میدان را به شدت کاهش داده است.
تا چند سال گذشته حدود نیمی از صادرات گاز روسیه به اروپا از طریق خاک اوکراین بود و این کشور سالی دو میلیارد دلار از ترانزیت گاز روسیه درآمد داشت؛ اما پارسال این رقم به ۴۰ میلیارد متر مکعب، معادل یک پنجم گاز صادراتی روسیه به اروپا رسید و در ژانویه امسال نیز دوباره به شدت کاهش یافت.
