در شرایطی که مدیریت اقتصادی در ایران طی سال‌های گذشته سبب بروز رکود تورمی شدیدی شده، بحران اقتصادی ناشی از جنگ روسیه نیز اثرات بیشتری بر تورم کالاهای اساسی در ایران خواهد گذاشت. آخرین گزارش مرکز آمار ایران از تورم کالاهای اساسی وارداتی نیز بیم افزایش‌های نجومی در قیمت مواد خوراکی برای سال آینده را افزایش داده است.
جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد تورم قیمت کالاهای وارداتی در چهار فصل منتهی به پایان پاییز امسال ۴۷۸.۳ درصدی بوده است. به بیان دیگر قیمت کالاهای وارداتی (مبتنی بر داده‌های ریالی) در طول چهار فصل بطور میانگین بیش از ۵/۵ برابر رشد داشته است.
گزارش مرکز آمار ایران همچنین نشان می‌دهد تغییرات میانگین شاخص قیمت کالاهای وارداتی (مبتنی بر داده‌های دلاری) در چهار فصل منتهی به فصل پاییز ١۴٠٠ برابر با ۵۵/٣ درصد بوده است که در مقایسه با تورم سالانه تابستان ١۴٠٠ (برابر با ۵۴/٣ درصد) حدود ١/٠ واحد درصد افزایش داشته است.
شریف نظام مافی رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوییس درباره افزایش قیمت کالاهای وارداتی گفته که با توجه به اینکه پیش از این ارز کالاهای وارداتی یارانه‌دار بود مبلغی که برای واردات کالاهای اساسی تخصیص پیدا می‌کرد شامل این ارز یارانه‌دار می‌شد. حتی پیش از تحریم‌ها نیز ارزش ریال باز هم واقعی نبود و دولت روی ارزش ریال یارانه می‌داد و از این جهت واردات کالا نسبت به ریال بسیار ارزان تمام می‌شد.
رئیس اتاق مشتر بازرگانی ایران و سوییس افزوده از زمانی که تحریم‌ها اجرایی شد و بانک مرکزی هم نتوانست ارزش ریال را همانند گذشته حفظ کند و یارانه ارز برداشته شد واردات کالاها هم گران شدند و نهایتا می‌بینیم که اثرات حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی روی کالاهای اساسی و به خصوص نهاده‌های دام و طیور کم‌کم در حال مشخص شدن است.
در حالی که بسیاری از دولتمردان و نمایندگان مجلس لغو تحریم‌ها، آزاد شدن پول‌های بلوکه شده ایران و افزایش درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت خام را راهکار برون‌رفت از گرداب مشکلات اقتصادی می‌دانند اما شریف نظام مافی مانند بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی معتقد است که «تا زمانی که بخش خصوصی در ایران صادرات‌محور نباشد و بخش دولتی نیز در تمامی امور اقتصادی مداخله داشته باشد وضعیت مطلوبی که ارزش ریال باید داشته باشد را نمی‌توانیم به دست آوریم.»
این در حالیست که در ماه‌های آینده اقتصاد ایران از جنگ روسیه و اوکراین نیز متأثر خواهد شد. روسیه و اوکراین تأمین کننده حجم زیادی از نهاده‌های دامی و گندم جهان هستند و حالا با توجه به اینکه چرخه تأمین این کالاها از روسیه و اوکراین دچار اختلال و توقف شده، واردات نهاده‌های دامی و انواع دانه‌های روغنی و همچنین گندم به ایران نیز کاهش پیدا خواهد کرد. مشکلات ناشی از کمبود کالا بطور مستقیم بر قیمت مواد خوراکی اساسی از جمله نان، روغن، گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و لبنیات اثرگذار خواهد بود.
در همین رابطه محمدرضا حسینا رئیس مجمع فعالان اقتصادی پیش‌بینی می‌کند که تا نیمه دوم سال ۱۴۰۱، قیمت گوشت قرمز به ۴۰۰ هزار تومان در هر کیلو افزایش خواهد یافت.
محمدرضا حسینا با اشاره به قیمت ۲۰۰ هزار تومانی قیمت گوشت قرمز در بازار می‌گوید: «قیمتی که در حال حاضر برای گوشت اعلام می‌شود واقعی نیست و قیمتها بیش از قیمتهای دستوری دولت است. ما پیش‌بینی می‌کنیم که تا شش ماه آینده، قیمت گوشت حدودا تا ۴۰۰ هزار تومان افزایش خواهد داشت در حالی که این موضوع به مثابه بحران در بازار مواد غذایی و پروتئینی است.»
در روزهای گذشته قیمت دام زنده با افزایش روبرو شده است. سیاری از دامداران به‌دلیل گرانی و نایابی خوراک دام، توان اداره دامداری‌ها و مراکز پرورش دام را ندارند. تعداد زیادی نیز با کشتار دام‌های مولد و مادر پایان کار خود را اعلام کرده‌‌اند. آنها می‌گویند از نهاده‌های دامی به نرخ دولتی خبری نیست. این بحران اما در هفته‌های آینده و با اختلال در واردات نهاده‌های دامی از روسیه و اوکراین پیچیده‌تر هم خواهد شد و به نظر می‌رسد محمدرضا حسینا به همین دلیل پیش‌بینی قیمت ۴۰۰ هزار تومانی برای هر کیلوگرم گوشت قرمز را دارد.
این شرایط برای تأمین گندم مورد نیاز کشور نیز ممکن است بروز پیدا کند. ایران در سال گذشته به دلیل خشکسالی با کاهش تولید داخلی روبرو بود و دولت برای ثبت سفارش خرید گندم از روسیه نیز دیر اقدام کرد و با فرارسیدن فصل سرما و یخبندان، عبور کشتی‌های حامل گندم با مشکل روبرو شد. اکنون نیز جنگ روسیه و اوکراین همچنان تأمین گندم را با ابهام روبرو کرده است.
شریف نظام مافی درباره مشکلاتی که جنگ بر تأمین کالای مورد نیاز داخل ایجاد خواهد کرد گفته که «روی موجودی غلات در جهان اثرگذار است. اول اینکه کشت غلات در اوکراین بطور قطع افت خواهد کرد و روسیه نیز برای صادرات غلات با مشکل مواجه می‌شود هر چند ممکن است تناژ تولیدات در روسیه افت نکند، اما امکان معاملات در این کشور کاهش پیدا می‌کند و در ایران نیز در زمینه گندم، جو و ذرت دامی با کمبود مواجه می‌شویم و برای این اقلام که متکی به واردات هستیم با چالش‌هایی روبه‌رو خواهیم شد.»
او افزوده که « از کانادا، استرالیا، برزیل و آلمان می‌توان غلات وارد کرد و در این خصوص باید گفت گزینه زیاد است، اما باید دید کدام گزینه زمانی که کشور نیاز دارد ارزان‌تر تمام می‌شود. نظام‌مافی گفت: متاسفانه همه ساله برای خرید‌های کلی چه بخش خصوصی و چه بخش دولتی دقیقه نود اقدام می‌شود و هیچ‌گاه برنامه‌ریزی دقیق و جدی برای این‌گونه خرید‌ها در سال نداریم ضمن آنکه هیچ‌گاه واردات و کشت در کشور همسو نیستند و گاهی حتی برخی کالاها با نیاز‌های وارداتی متضاد هم می‌شوند، از این جهت این قضیه با بی‌برنامگی همراه است و باعث می‌شود بالاترین قیمتها را برای اقلام پرداخت کنیم.»
اینهمه در حالیست که عوامل دیگری نیز بر افزایش قیمت مواد خوراکی اساسی در ایران اثر دارد. خشکسالی و یا سیل‌های بهاره در تأمین مواد خوراکی کشاورزی اثرگذار است. افزایش دستمزدها از ابتدای فروردین نیز، هزینه تمام شده کالا را افزایش داده و در نتیجه موجی از تورم را با خود به همراه خواهد داشت. همچنین در صورتیکه مذاکرات با غرب با نتایجی به نفع جمهوری اسلامی به سرانجام نرسد و تحریم‌ها به سرعت لغو نشود، دولت درآمدهای ارزی کافی نخواهد داشت. در نتیجه برای جبران کسری بودجه به سمت خلق پول رفته و تورم نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
فشار همه اینها بر سفره و زندگی خانوارهای تنگدست و زیر خط فقر در ایران خواهد بود که بر اساس گزارش‌های رسمی حکومت تعداد آنها به بیش از ۶۰ میلیون نفر می‌رسد.
