جمهوری اسلامی قرار بود تا یکشنبه ۲۱ مارس (۲۹ اسفند) در مورد ذرات اورانیومهای کشف شده با منشاء انسانی در چند سایت اعلام نشده به آژانس بینالمللی انرژی اتمی پاسخ دهد.
این سایتهای اعلام نشده پس از آن لو رفت که موساد در سال ۲۰۱۸ با سرقت آرشیو اتمی جمهوری اسلامی ابعاد جدیدی از فعالیتهای غیرقانونی هستهای در ایران را به آژانس ارائه داد و تهران از شفافسازی در مورد آنها امتناع میکند.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در جریان سفرش به تهران که اواسط اسفندماه ۱۴۰۰ صورت گرفت تأکید کرد هنوز چند موضوع خاص حل نشده و تا حل نشود توافقی در کار نیست.
روزنامه اسرائیلی «اورشلیم پست» در گزارشی مینویسد تا یکشنبه شب، آژانس بینالمللی انرژی اتمی هیچ بیانیهای مبنی بر پایبندی ایران به مواردی که قرار بود پاسخگو باشد صادر نشده است. با توجه به اینکه مرتب ادعا شده مذاکرات در مراحل پایانی قرار دارد مشخص نیست جمهوری اسلامی مهلتهایی را که به آن داده شده نادیده گرفته یا اینکه از آنها اطاعت کرده است. پرسشی که مطرح میشود این است که آیا وعده رژیم ایران به آژانس برای پاسخگویی در مورد ذرات اورانیوم کشف شده و سایتهای اعلام نشده ممکن است «احیای برجام» را مختل کند؟
«اورشلیم پست» مینویسد ممکن است پنجم مارس (۱۴ اسفند) وقتی جمهوری اسلامی موافقت کرد پاسخ آژانس را بدهد پیشبینی نکرده بود که روسیه در آخرین لحظات با «گروکشی» توسط برجام از آمریکا دستیابی به توافق را به تأخیر میاندازد.
در حالی که مقامات جمهوری اسلامی گمان میکردند توافق با آژانس به بسته شدن تحقیقات بازرسان در مورد ذرات اورانیوم کشف شده منتهی میشود وضعیت تغییر کرد و جدال بینالمللی میان روسیه و دولتهای و غربی و متحدانشان معامله اتمی را تحت تأثیر قرار داد و مذاکرات وین که پیشتر نیز در هالهای از ابهام قرار داشت، متوقف شد.
گفته میشود از چهار سایت اعلام نشده، جمهوری اسلامی همچنان اجازه بازرسی از سه سایت را نمیدهد و این احتمال وجود دارد که شواهد پاکسازی شده باشند منتها امکان اینکه آژانس بتواند آنها را تشخیص دهد وجود دارد.
رافائل گروسی در مصاحبه با روزنامه «اسرائیل هیوم» با اعلام نگرانی از وضعیت موجود گفته «ما در ایران آثاری از اورانیوم غنی شده یافتیم، به این معنی که اورانیومی تحت یک فرآیند بسیار خاص در سایت اعلام نشده کشف شده در حالی که در آن سایت نباید هرگز مواد هستهای یافت میشد.»
مدیرکل آژانس میگوید: «پرسشهای ما از ایران بسیار واضح، ساده و شفاف بود: اگر مواد هستهای در آن سایت وجود داشت، کجاست؟ اگر تجهیزاتی وجود داشت کجاست و با آن چه کردند؟… این یک روند ناامیدکننده و سلسلهای از پرسش و لزوم پاسخ را به همراه داشت که از نظر فنی نمیشد به پاسخهای داده شده اعتماد کرد و در نقطهای معین به بنبست رسید.»
گروسی بار دیگر تأکید کرد توافق در وین (احیای برجام) وابسته به نتیجه اقدامات آژانس است. او توضیح داد: «بگذارید اینطور بگویم… تصور اینکه به توافقی جامع شبیه برجام برسیم آنهم در حالی که مذاکرات آژانس [با رژیم ایران] در بن بست قرار داشته باشد، دشوار است.»
او درباره سفر اخیر خود به ایران نیز گفت: «حقیقت این است که توافق اساسی صورت نگرفت. آنچه صورت گرفت، توافق درباره شیوهای بود که از طریق آن بتوان به شفافیت درباره موضوعات دست پیدا کرد و ما در فرایند انجام آن هستیم. هفته آینده، همانطور که چند روز پیش در تهران توافق شد، ایران قرار است اولین بخش اطلاعات را ارائه دهد و سپس ما میتوانیم آن را مورد بررسی قرار دهیم و به این شکل به آنچه انتظار داریم و شفافیت این موضوع است، میرسیم. موارد زیادی به نتیجه این همکاری بستگی دارد.»
هشدار رافائل گروسی نسبت به تبدیل ایران به یک کرهشمالی دیگر در زمینه سلاح اتمی!
گروسی هشدار داد که اگر اطلاعاتی که جمهوری اسلامی ایران ارائه میدهد رضایتبخش نباشد و یا نادرست باشد، «از نظر حرفهای، رسیدن من به نتیجه مثبت در آخر کار ممکن نخواهد. من تمایل دارم این موضوعات را شفاف کنم و به نتیجهای برسم که خیال جامعه بینالمللی را راحت کند.»
مدیرکل آژانس در پاسخ به پرسشی درباره کارآمد بودن «احیای برجام» گفت: «چیزی که من نیاز دارم، همکاری ایران با ما و پاسخ کامل به پرسشهاست… من به کسی مظنون نیستم اما میخواهم به همه چیز نظارت کنم… بنابراین وقتی کسی فتوا میدهد که سلاح هستهای حرام است به آن احترام میگذارم، اما آنها باید این را ثابت کنند!»
In a new interview, the @iaeaorg director-general warns "Let me put it this way: it is hard to imagine that anyone can reach a comprehensive agreement like the current JCPOA when talks with the IAEA in the second negotiations are deadlocked.” https://t.co/SewnodFdFx
— Jason Brodsky (@JasonMBrodsky) March 20, 2022
وی ادامه داد: «در عین حال افرادی هستند که میگویند: من مطمئنم که ایران در حال تولید بمب است. ما باید مدرک داشته باشیم و به همین دلیل آژانس وجود دارد تا یک خط مشی متوازن، فنی و بسیار دقیق در پیش بگیرد.»
گروسی با تأکید بر اینکه آژانس به فعالیتهای خود برای رسیدن به پاسخهای مورد نیاز درباره فعالیتهای هستهای ادامه میدهد گفت «بنابراین آنچه به ایران گفتم به شما هم میگویم. من به وضوح به آنها گفتم که اگر میخواهید به روال عادی بازگردید، باید شفافیت داشته باشید وگرنه چنین چیزی کاملاً غیرممکن است. بار دیگر میگویم که رویکرد من مثبت است. سازنده است و در عین حال سختگیرانه است.»
با احیای برجام ظرفیت بالای نظارتی احیا میشود
او درباره غنیسازی اورانیوم ۶۰ درصدی در ایران گفت انجام چنین کاری «با حضور مقتدرانه آژانس» امکانپذیر است و بنابراین «مهم است زیرا اگر برجام احیا شود این فرایند مختل میشود چون طبق توافق، آنها (ایران) میتوانند تا سطح ۳/۶۷ درصد غنیسازی انجام دهند نه ۶۰ درصد! تفاوت زیادی بین این دو وجود دارد! توافق میتواند ظرفیت بالای نظارتی را را احیا کند».
گروسی توضیح داد: «من تمایل دارم به این نکته اشاره کنم که بازرسان ما ۳۶۵ روز در سال و ۲۴ساعت در روز در ایران هستند اما برجام همانطور که میدانید اجازه طیف گستردهتری از فعالیتها را در مقایسه با توافقات نظارتی معمول به آژانس میداد.»
نگرانیهای اسرائیل را درک میکنم
در این مصاحبه خبرنگار از گروسی میپرسد: «آیا نگرانی اسرائیل در مورد برنامه هستهای ایران را درک میکنید؟» او پاسخ میدهد: «البته! اول از همه میخواهم بگویم که من این افتخار را داشتم که با نفتالی بنت نخست وزیر درباره این موضوعات و همچنین با رهبران کشورهای دیگر صحبت کنم. همانطور که میتوانید تصور کنید، موضوع ایران یا مسائل مربوط به آن یا مسائل مربوط به کره شمالی، عراق، سوریه، آنچه در حال حاضر در اوکراین اتفاق میافتد و آنچه آژانس انجام میدهد مورد توجه مقامات کشورها و البته اسرائیل است، زیرا به وضوح در خاورمیانه، موضوع سلاحهای هستهای و توسعه تسلیحات هستهای یک نگرانی دائمی است.»
گروسی ادامه میدهد: «بنابراین، من نگرانیهای موجود را کاملاً درک میکنم و وظیفهام بهعنوان رئیس آژانس این است که شرایط را توضیح دهم… نگرانیهای اسرائیل را از زبان نفتالی بنت شنیدم.»
رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی: محسن فخریزاده برای سلاح هستهای سیستم ایجاد کرد!
حمله به تأسیسات هستهای خلاف قوانین بینالمللی است
گروسی در بخشهای پایانی مصاحبه خود در پاسخ به پرسشی در باره اقدامات احتمالی اسرائیل برای هدف قرار دادن تأسیسات هستهای ایران گفت: «امیدوارم چنین چیزی هرگز رخ ندهد. اول اینکه من دیپلماتی با ۴۰ سال سابقه تخصصی در صلح و امنیت هستم. من همیشه در دیپلماسی و مذاکره بودهام و همیشه راهی برای جلوگیری از جنگ وجود دارد. میخواهم بگویم که هرگونه حمله به تأسیسات هستهای طبق قوانین بینالمللی ممنوع است. از نظر تئوریک چیزی را که میگویید میفهمم اما بر این باورم که چیزیست که هرگز نباید اجازه وقوع آن را داد.»
گروسی در مورد سناریوی حمله به تأسیسات به حمله روسیه به نیروگاههای اتمی اوکراین اشاره کرد و گفت ممکن است سبب تکثیر غیرقابل کنترل رادیواکتیو شود: «بنابراین نه تنها برای کشور مورد حمله بلکه به تهدیدی بزرگ برای دیگران تبدیل خواهد شد. همانطور که در مورد چرنوبیل شد؛ اینها اثراتی هستند که به سرعت از مرزها عبور میکنند. من معتقدم که هدف قرار دادن تاسیسات هستهای در حمله نظامی چیزیست که نباید اتفاق بیفتد.»
گروسی در پایان تأکید کرد «اسرائیل شریک و دوست بسیار مهم آژانس در تعدادی از فعالیتهای مرتبط با کاربرد فناوری هستهای است که ممکن است عموم مردم با آن آشنا نباشند، اما بسیار مهم هستند، حتا اگر از مسیر استراتژیک عبور نکنند.»