در یک مکالمه تلفنی با سرپرست امور خارجه طالبان، امیرعبداللهیان هشدار داد که اگر مسئله حقابه ایران از هیرمند با سرعت و جدیت حل و فصل نشود، در سایر حوزه‌های همکاری دو کشور آثار منفی خود را نشان خواهد داد.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در یک مکالمه تلفنی با ملامتقی سرپرست وزارت خارجه افغانستان هشدار داد: اگر مسئله حقابه ایران از هیرمند با سرعت و جدیت حل و فصل نشود، در سایر حوزه‌های همکاری دو کشور آثار منفی خود را نشان خواهد داد.
او با اشاره به وقوع سیل اخیر و جاری شدن آب در رودخانه هیرمند ابراز امیدواری کرد که «موانع مصنوعی» در راه رسیدن آب به ایران و تامین حقابه کشور وجود نداشته باشد.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پرداخت این حقابه را یک «شاخص مهم» برای «سنجش تعهدات هیئت حاکمه سرپرستی افغانستان» در عمل به تعهدات بین‌المللی در قبال ایران است.
آنگونه که منابع داخلی ایران نوشته‌اند، ملامتقی سرپرست وزارت خارجه افغانستان بر «برادرانه» بودن روابط طرفین تأکید داشته و گفته است: «هر زمانی که آب موجود باشد، آن را به سوی ایران روان می‌سازیم!»
وعده‌ی طالبان به رها ساختن حقابه هیرمند به سوی ایران در حالی منوط به موجودیت آب شده که در روزهای گذشته بر اثر شدت بارندگی‌های سیل‌آسا در جنوب افغانستان و ۱۰ ولایت آن کشور، رودخانه‌‌ی هیرمند پُرآب شده است.
پیش از این نیز علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مسئول هماهنگی با نهادهای مربوطه، از به ثمر رسیدن مذاکره وزارت نیرو با طالبان در افغانستان بر سر حقابه هیرمند قطع امید کرده و گفته بود، «متاسفانه این جلسات به نتیجه نرسیده است چون طرف مقابل زیر بار اعداد و ارقام ما نمی‌رود.»
روز پنجشنبه ابراهیم رئیسی در جلسه هیئت دولت وزرای امورخارجه و نیرو را مأمور پیگیری حقابه ایران از رود هیرمند کرد و گفت: «دولت مردمی در پیگیری حقوق ملت به هیچ عنوان کوتاه نخواهد آمد.»
علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو در حاشیه جلسه هیئت دولت بر اولویت تقویت دیپلماسی آب و انرژی در سیاست خارجی تأکید و اضافه کرد: «در موضوع هیرمند تا کنون طرف افغانستانی در کلام ابراز به تحقق حقابه ایران را انجام داده که قدم مثبتی است، اما به هیچ عنوان برای ما کافی نیست.»
محرابیان اعلام کرد برای پیگیری تحقق حقابه ایران در قالب معاهدات قانونی، «شخصا وارد روند مذاکرات» می‌شود و سفر به افغانستان را در دستور کار دارد.
سد یا بند کمال خان یکی از پروژه‌های آبی و برقی افغانستان محل مناقشه با جمهوری اسلامی به دلیل کاهش آبگیری دریاچه هامون است. ساخت سد کمال خان و بند‌های انحرافی آن در مسیر‌های اصلی رود هیرمند که مانع از جاری شدن حتی سیلاب‌های فصلی به سوی دشت سیستان می‌شود در خشک شدن دریاچه هامون تأثیر مهمی داشته بطوری که از سد کمال خان با عنوان کابوسی برای هامون ایران نام می‌برند.
در این میان، دولت «قاضی مرگ» از ابتدا بر روی «عزم جدی» برای دریافت حقابه ۸۵۰ میلیون مترمکعبی از هیرمند طبق معاهده سال ۱۳۵۱ مانور تبلیغاتی داد، حال آنکه اکنون تالاب هامون در «لیست تالاب‌های در معرض خطر» (مونترو) قرار گرفته و آسیب‌های گسترده به اقتصاد و معیشت مردم منطقه وارد کرده است. گفته می‌شود میلیون‌ها دام و حیوان بر اثر بی‌آبی در اینسوی مرز در ایران تلف شده‌اند.
حالا در تازه‌ترین خبرها، معاون نخست‌وزیر دولت موقت طالبان از فاز دوم برق سد کجکی که توسط یک شرکت ترکیه‌ای ساخته شده، بهره‌برداری کرده است. سد کجکی بر یکی از شاخه‌های رود هلمند (هیرمند) ساخته شده است. این آب قبل از این به سد کجکی و در نهایت به دریاچه هامون می‌ریخت.
موضوع حقابه ایران از هیرمند همواره مورد اختلاف بوده و طالبان پس از به قدرت رسیدن گفته آن را بطور کامل پرداخت خواهد کرد. با اینهمه به نظر می‌رسد طالبان از سیاست مشابه جمهوری اسلامی پیروی می‌کند و مقامات را برای دریافت حقابه سر می‌دواند.
حقابه ایران از هیرمند علاوه بر تأمین آب شهری و روستایی، کشاورزی و دامپروری منطقه، سد محکمی در برابر کانون‌های گرد و غبار در منطقه است. با وجود این، سدسازی افغان‌ها منبع اصلی‌تری برای پخش و گسترش ریزگردها در سیستان و بلوچستان است. گفته می‌شود علاوه بر سد کمال خان، افغانستان، ۴۲ سد بزرگ دیگر را نیز قصد دارد روی رودهای مرزی مستقر کند تا بتواند ۴/۲ میلیون هکتار زمین را آبرسانی کند.
داوود میرشکار مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سیستان و بلوچستان گفته است: «دو سد ارغنداب و کجکی در بالادست رودخانه هیرمند قرار دارد و در ادامه به بند کمال‌خان می‌رسد. بند کمال‌خان یک خروجی دارد که باید آب را به سمت غرب جاری کند و پس از پرکردن تالاب‌های هامون در ایران، راهی «گود زره» درون خاک افغانستان شود، ولی افغانستان با دور زدن ایران و بدون در نظر گرفتن موضوعات زیست محیطی و حقابه تالاب، آب‌بند کمال خان را مستقیم به گود زره هدایت کرده‌است».
