کسری بودجه ٢٣ هزار میلیارد تومانی برای اتمام پروژه «مسکن مهر»؛ کوچ گسترده سرمایه‌گذاران و شرکت‌های انبوه‌ساز ایرانی از کشور

تورم در بازار مسکن با سرعت در حال افزایش است و طرح‌های دولت برای ساخت مسکن ارزان و خانه‌دار کردن قشر مستأجر بی‌حاصل بوده است. تازه‌ترین طرح دولت برای ساخت مسکن ارزان و حل بحران ایران بازار در نخستین مراحل باقیمانده و به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی برای اتمام طرح «مسکن مهر» که یک دهه پیش باید به اتمام می‌رسد، کسری بودجه‌ی ٢٣ هزار میلیارد تومانی وجود دارد.

آخرین آمارهای ارائه شده درباره بازار مسکن که از سوی بانک مرکزی منتشر شده نشان می‌دهد قیمت خانه در تهران به متری ۴۳ میلیون و ۷۲۴ هزار تومان افزایش یافته و تورم بازار اجاره نیز نسبت به مهرماه گذشته به ۴۶/۸ درصد رسیده است.

بیش از دو دهه است جمهوری اسلامی اقشار مستأجر و جوانان را با طرح‌هایی در این بازار به بازی گرفته است. طرح‌های ارائه شده از سوی حکومت همگی تکراری و بر پایه ارائه زمین رایگان از سوی دولت و انبوه‌سازی آپارتمان‌ از سوی شرکتهای پیمانکاری، و ارائه وام به متقاضیان برای خرید این واحدها است.

نخستین طرحی که بطور رسمی در این رابطه تصویب و اجرایی شد، طرح «مسکن مهر» است که از اوایل دهه هشتاد تا کنون در حال اجراست و هنوز هم به پایان نرسیده است!

مسکن‌های ساخته شده در این طرح چه از نظر جانمایی شهرک‌ها، و چه از نظر کیفیت‌ مصالح و امکانات زیربنایی و رفاهی شهرک‌ها به شدت مورد انتقاد خریداران بوده و البته همچنان تعداد زیادی از این واحدها نیمه‌کاره باقیمانده است.

در تازه‌ترین اظهارنظر درباره سرنوشت طرح مسکن مهر، علیرضا جعفری معاون وزیر راه و شهرسازی امروز جمعه ۱۳ آبان ۱۴۰۱ گفته که «در شهرهای جدید پروژه‌های مسکن مهر عقب‌ ماندگی قابل توجهی داشتند بطوری که در برخی از پروژه‌های ملی مسکن شاهد پیشرفت فیزیکی کمتر از ١٠ درصد بودیم.»

علیرضا جعفری افزوده که «برای بستن پرونده مسکن مهر و اتمام این پروژه در شهرهای جدید به ٢٣ هزار میلیارد تومان نیاز داریم.»

جمهوری اسلامی در حالی از سال گذشت طرح دیگری با عنوان «نهضت ملی مسکن» با کپی‌برداری از طرح «مسکن مهر» را آغاز کرده که هنوز منابع کافی برای پایان طرحی که دو دهه پیش هدف‌گذاری شد را ندارد!

معاون وزارت راه و شهرسازی بیش از یک سال از آغاز این طرح گفته که «گام اول را با ساخت ١٠٠ هزار واحد مسکونی آغاز کرده‌ایم که در بحث آماده‌سازی زمین به پیشرفت بیش از ۶۰ درصد و در بخش ساخت مسکن هم در گام اول به پیشرفت فیزیکی بیش از  ۱۰ درصد رسیده‌ایم و روز چهارشنبه ١١ آبان ماه هم علمیات اجرایی ١٠٠ هزار واحد در قالب گام دوم را آغاز کردیم.»

این در حالیست که بر اساس این طرح دولت می‌بایست چهار میلیون واحد مسکونی طی چهار سال را سخته و تکمیل کند که با توجه به آمارهای ارائه شده از سوی معاون وزیر راه و شهرسازی مشخص است که این طرح هم به سرانجام نخواهد رسید.

بلبشویی که جمهوری اسلامی طی چهار دهه در بازار مسکن ایران به عنوان یکی از استراتژیک‌ترین بازارهای کشور ایجاد کرده نه تنها دو دهه رکود تورمی عمیق در این بازار ایجاد و خانوارها را حتی برای اجاره یک سرپناه با مشکلات زیادی روبرو کرده، بلکه فعالان این بازار را نیز به شدت ناامید کرده است.

در دو سال گذشته خبرهایی از مهاجرت کارگران و استادکاران حرفه‌ای بازار مسکن به کشورهای همسایه از جمله عراق منتشر شد. اکنون خبر مهاجرت شرکت‌های بزرگ انبوه‌ساز از ایران به دیگر کشورها منتشر شده است.

بیت‌الله ستاریان کارشناس مسکن درباره خروج شرکت‌های انبوه‌ساز از بازار داخلی و سرمایه‌گذاری در بازار مسکن دیگر کشورها می‌گوید: «در سال‌های اخیر کشور‌های همسایه به خصوص ترکیه، ترکمنستان، تاجیکستان و گرجستان میزبان بسیاری از سرمایه‌گذاران ایرانی بود که به علت فراهم بودن شرایط مناسب سرمایه‌گذاری بسیاری از سرمایه‌های کشور به سمت این کشور‌ها سرازیر شد.»

به گفته این کارشناس بازار مسکن «در سال‌های اخیر به دلیل گرانی‌های بی‌سابقه در بخش‌های مختلف از جمله مسکن و بالارفتن هزینه ساخت و همچنین رکود در این بخش شرایط برای ساخت و ساز در کشورمان فراهم نبود و همین امر انگیزه بخش خصوصی برای کوچ سرمایه‌ها به سمت کشور‌های همسایه شده است.»

کوچ شرکت‌های انبوه‌ساز و سرمایه‌گذاران به دیگر کشورها به این معناست که بازار مسکن ایران نه تنها در سطح سیاست‌گذاری و مدیریت کلان بازار با کارنامه مردود جمهوری اسلامی دچار مشکلات زیربنایی است، بلکه مهاجرت سرمایه‌ها و شرکت‌های اجرایی در این بازار هم به مشکلات آن خواهد افزود.

در چنین شرایطی اقشار حقوق‌بگیر و مستأجر دیگر امیدی به خرید یک خانه کوچک نیز نخواهند داشت. آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که میانگین قیمت هر مترمربع مسکن تهران در شهریور امسال از ۴۳ میلیون تومان عبور کرده و یک کارگر برای خانه‌دارشدن در تهران ناچار است یک‌سوم حقوق خود را به مدت ۱۳۳ سال پس‌انداز کند که عملا غیرممکن است!