در پی بحران تأمین گاز در ایران، مجتمع پتروشیمی خراسان اعلام کرده واحدهای آمونیاک و اوره بطور کامل از سرویس خارج شده‌اند. پیشتر بخش‌های دیگر صنعتی نیز به دلیل کمبود گاز دچار بحران در فعالیت و کاهش تولید شده بودند.
مجتمع پتروشیمی خراسان از آخرین قربانیان کمبود تأمین گاز در ایران است و اعلام کرده که واحدهای آمونیاک و اوره بطور کامل از سرویس خارج شده‌اند.
هرچند برخی مقامات دولتی اختلال در فعالیت پتروشیمیها به دلیل کمبود گاز را تکذیب کرده بودند، به تازگی محمدرضا جولایی مدیر «دیسپچینگ» شرکت گاز، از قطع یا کاهش فشار گاز ۱۰ مجتمع مرجان، مسجد سلیمان، زاگرس، شیراز، فن‌آوران، مارون، «بندر امام»، «فجر»، پردیس و متانول کاوه خبر داده بود.
بحران در پتروشیمی‌های کشور آنقدر حاد است که احمد مهدوی ابهری دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران نسبت به زیان گسترده این واحدها هشدار داده و گفته که «پتروشیمیها سال گذشته ۶۸۰ میلیون دلار زیان و عدم‌النفع از محل قطعی گاز متحمل شدند. چرا که سهم گاز پتروشیمیها نصیب مصارف خانگی می‌شود که هیچ ارزش افزوده‌ای برای کشور نداشتند. در حال حاضر نمی‌توان پیش‌بینی کرد که زیان امسال این پتروشیمیها چقدر برآورد می‌شود.»
به گفته احمد مهدوی ابهری دو محصول عمده از خوراک گاز تولید می‌شود که شامل اوره و متانول است. پتروشیمی خراسان اوره‌ساز است که در حال حاضر خوراک گاز آن قطع شده است.
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران معتقد است تا زمانی که سرمایه‌گذاری در میادین گازی انجام نشود و مصرف گاز خانوارها مدیریت نشود وضعیت پتروشیمیها تغییری نمی‌کند و هر سال قطع گاز رخ خواهد داد.
از سوی دیگر گفته شده که طی هفته‌های گذشته گاز ۱۴۴۲ سازمان و نهاد دولتی و عمومی به دلیل عدم رعایت الگو، اخطار و سپس قطع شده است.
خبرگزاری ایسنا روز سه‌شنبه ۱۳ دی‌ماه در گزارشی نوشت: «ایران سومین تولیدکننده گاز طبیعی و در عین حال، چهارمین مصرف‌کننده گاز در جهان است.»
ایسنا به نقل از حسینعلی محمدحسینی مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی گاز ایران، بر اساس اسناد رسمی بالادستی افزود: «ایران باید ۸ تا ۱۰ درصد تجارت گاز دنیا یعنی بیش از صد میلیارد مترمکعب از سبد تجارت گاز دنیا را در اختیار داشته باشد، اما این هدف تاکنون میسر نشده است.»
حسنیعلی محمدحسینی افزوده بود که «رویکرد وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران، افزایش سهم صادراتی گاز است، به طوری که در پنج ماه نخست امسال در مقایسه با پنج ماه مشابه پارسال، رشد ۱۹ درصدی صادرات گاز را داشته‌ایم، اما واقعیت این است که به دلیل این که اقتصاد ما (به‌ویژه در بخش صنایع) وابسته به گاز شده، از این رو فرصت‌های صادراتی را از دست داده‌ایم.»
یکی از مشکلاتی که در تأمین گاز مورد نیاز کشور وجود دارد، فرسودگی خطوط تولید و توزیع و عدم به روزرسانی تکنولوژی است. موضوعی که از سوی حمیدرضا عراقی مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران مورد تأکید قرار گرفته است: «زمانی که قیمت گاز ارزان باشد طبیعتا کسی به دنبال بخاری با راندمان بالا نمی‌رود، نیروگاه‌ها خود را بهینه نمی‌کنند، صنایع نیز به دنبال راهکارهایی برای صرفه‌جویی سوخت نمی‌روند که منجر به کاهش قیمت‌ها شود، چرا که قیمت سوخت در هزینه‌های صنایع بزرگ همچون، فولاد، پتروشیمی و نیروگاه‌ها تاثیر چندانی ندارد، بنابراین اگر قیمت بر اساس برنامه پنجم تغییر می‌کرد تکنولوژی نیز به این عرصه راه پیدا می‌کرد.»
به گفته حمیدرضا عراقی «بهینه سازی انرژی مستلزم قیمت، تکنولوژی و فرهنگ است، در همه جای دنیا انرژی قیمتی دارد که مردم نسبت به آن حساس هستند، در ایران قیمت افزایش نیافت، تکنولوژی وارد نشد، فرهنگ مصرف نیز شکل نگرفت و اکنون شاهد شرایط موجود هستیم. در شرایط فعلی، می‌توان گفت نیروگاه‌ها ۵۰ درصد با سوخت دوم فعال باشند و یا صنعت سیمان محدودتر شود و یا پتروشیمیها در زمستان کمتر مصرف کنند اما اگر این سیاست به همین روال ادامه پیدا کند، این مشکل را مانند آب زاینده‌رود هیچ کس نمی تواند حل کند.»
سالهاست یکی از آثار کمبود گاز در آلودگی هوا شهرها نمایان می‌شود. با سرد شدن هوا و افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، گاز نیروگاه‌های تولید برق قطع یا با جیره‌بندی روبرو شده و نیروگاه‌ها ناچارند از سوخت مازوت به جای گاز استفاده کنند. مازوت یا نفت کوره کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و آلودگی شدیدی ایجاد می‌کند.
بر اساس گزارش‌های اعلام شده از میان ۱۶ نیروگاه بخار در ایران ۱۴ نیروگاه در حال سوزاندن مازوت هستند و هوای اکثر کلانشهرها که نیروگاه‌های تولید برق در نزدیکی آنها قرار دارد با آلودگی شدید روبروست و حتی روند زندگی شهروندان مختل شده است. شرکت کنترل کیفیت هوای تهران روز جمعه ۱۶ دی‌ماه میانگین کیفیت هوا را برای گروه‌های حساس ناسالم اعلام کرد؛ موضوعی که سالهاست هر زمستان گریبان شهروندان ساکن کلانشهرها را می‌گیرد.
داریوش گل‌علیزاده سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در سازمان حفاظت محیط زیست، روز جمعه ۱۶ دی‌ماه به خبرگزاری «ایسنا» گفته که «از ۱۶ نیروگاه بخاری در کشور ۱۴ نیروگاه مانند نیروگاه طوس در مشهد، مفتح در همدان، سهند بناب در تبریز، ایرانشهر در سیستان و بلوچستان، شهید منتظری در اصفهان، شهید منتظر قائم در البرز، شهید رجایی در قزوین و بندرعباس مازوت‌سوزی دارند.»
این مقام مسئول با وجود آلودگی شدید هوا در تهران در روزهای اخیر که برخی آن را به سوزاندن مازوت بجای انرژی‌های تمیز مرتبط دانسته‌اند، استفاده از سوخت مازوت در تهران را تکذیب کرد و گفت: «ما هیچوقت مازوت‌سوزی در کشور را تکذیب نکردیم. تنها مازوت‌سوزی در تهران را تکذیب می‌کنیم چرا که واقعا چنین چیزی وجود ندارد.»
در این میان سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این سوال که آیا نیروگاه بخاری منتظر قائم در البرز به علت نزدیکی به تهران بر آلودگی پایتخت تاثیر ندارد، گفت: «مسیر باد دارای اهمیت است. منتظر قائم حدود سه هفته است که به علت کمبود گاز و برای توسعه در حال مازوت‌سوزی است. انتشار آلودگی از منتظر قائم به سمت شهر قدس و اسلامشهر خواهد بود.»
بنزین غیراستاندارد نیز از دیگر عواملی است که آلودگی هوا را در شهرهای بزرگ به همراه دارد. محمدجواد اشرفی مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان روز دوشنبه ۱۹ دی‌ماه گفته که توزیع بنزین غیراستاندارد از مهمترین عوامل آلودگی هوای اهواز و دیگر شهرهای این استان است و تأکید کرده که کمتر از یک درصد از بنزین توزیع‌شده در جایگاه‌های عرضه سوخت اهواز در سال ۱۴۰۱ استاندارد بوده است.
همزمان مرکز پایش کیفی هوای کشور روز دوشنبه گزارش داد که شاخص کیفی هوا در شهرهای اهواز، سوسنگرد و شادگان استان خوزستان بالای ۱۵۶ است که بیش از سه برابر شاخص هوای سالم و برای همه گروه‌های سنی «ناسالم» است.
