فایننشال تایمز: روسیه با «ناوگان اشباح» متعلق به جمهوری اسلامی تحریم‌های نفتی را دور می‌زند

استفاده از نفتکش‌های «ناوگان اشباح» جمهوری اسلامی از روش‌های دور زدن تحریم‌ها توسط رژیم ایران بود اما از وقتی که تحریم‌های غربی علیه مسکو به دلیل حمله نظامی به اوکراین تشدید شد، این نفتکش‌ها به ابزاری برای حمل و نقل نفت روسیه تبدیل شده‌اند.

روزنامه «فایننشال تایمز» روز سه‌شنبه ۷ فوریه (۱۸ بهمن) گزارش داد که دست‌کم ۱۶ نفتکش که بخشی از شبکه نفتکش‌های جمهوری اسلامی مشهور به «ناوگان اشباح» هستند در دو ماه گذشته شروع به حمل نفت خام روسیه کرده‌اند.

پیش از آنکه همکاری جمهوری اسلامی و روسیه افزایش پیدا کند تنها ۹ کشتی متعلق به ناوگان نفتکش‌های ایران در طول ۹ ماه از آغاز جنگ با اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ در مسیر روسیه شناسایی شده بود.

دلالان و تحلیلگران ناوگان کشتیرانی می‌گویند روسیه مالکان و اپراتورهای نفتکش را با قیمت‌های عالی جذب می‌کند، زیرا به دنبال محافظت از منبع اصلی درآمدهای صادراتی خود در مقابل اقدامات غربی‌ها و حفظ بهای نفت در مقابل سقف تعیین شده از سوی «جی ۷» و اتحادیه اروپاست. میزان درآمد نفتی روسیه بطور قابل توجهی نسبت به قبل از حمله به اوکراین کاهش یافته است.

سویتلانا لوباچیووا تحلیلگر امور نفتکش‌ها در شرکت کارگزار کشتی (Gibson) در لندن می‌گوید: «ما تعدادی کشتی درگیر در تجارت روسیه شناسایی کردیم که قبلاً تبادلات نفتی ایران را انجام می‌دادند.»

حق بیمه تجارت روسیه دست‌کم ۵۰ درصد بالاتر از نرخ‌های عادی بازار است و در مواردی حتا می‌تواند بیش از ۱۰۰ درصد باشد، که باعث می‌شود از نظر اقتصادی حتا از حمل و نقل نفت ایران جذاب‌تر باشد.

جمهوری اسلامی در ماه‌های اخیر توانسته صادرات نفت خام خود را حفظ کند یا حتا افزایش دهد هرچند که این صرفاً برآوردی است که «فایننشال تایمز» دارد و اشاره‌ای به ارزانفروشی نفت ایران توسط رژیم نشده است.

در این گزارش آمده «تهران که در زمینه سیاست نفتی با مسکو از طریق گروه اوپک پلاس همکاری می‌کند، به عنوان حامی اصلی حمله ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه به اوکراین ظاهر شده است.»

رقابت برای کشتی‌ها منشاء احتمالی تنش در روابط آنهاست با اینهمه ماتیو رایت تحلیلگر مؤسسه تجزیه و تحلیل داده‌های «کپلر» (Kpler) می‌گوید: «به نظر می‌رسد افزایش تعداد کشتی‌ها در ناوگان اشباح مربوط به کشتی‌هایی است که به نهادهای مخفی فراساحلی تعلق دارند که امکان دور زدن تحریم‌ها را فراهم می‌کنند.»

پس از اعمال ممنوعیت واردات نفت خام روسیه از طریق دریا به اتحادیه اروپا، روسیه مجبور شد مقدار زیادی از نفت خام خود را به مشتریان آسیا بفروشد. اکنون احتمالاً روسیه نیاز به حمل گازوئیل و سایر سوخت‌ها در مسافت‌های طولانی‌تر دارد.

منابع غیررسمی میگویند در دو ماه گذشته افزایش پرواز میان تهران به مسکو با هواپیماهای«ماهان ایر» عادی نیست و این احتمال وجود دارد که مسافران آنها خانواده‌های مسئولان رده‌های مختلف جمهوری اسلامی باشند که از ایران به دامان روسیه یا «برادر بزرگ»‌ فرار میکنند.https://t.co/K9b56EPi9e pic.twitter.com/bURxQ0ff8Q

— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) November 14, 2022

تحریم‌های غرب علیه روسیه نسبت به تحریم‌های آمریکا علیه رژیم ایران بسیار سنگین‌تر است. سقف قیمت «جی۷» همچنین تا حدی برای محدود کردن درآمدهای روسیه طراحی شده و در عین حال به اندازه کافی نفت روسیه در بازار برای جلوگیری از کمبود نفت باقی می‌ماند.

دلالان می‌گویند شرایط معامله نفتی با روسیه بسیار جذاب‌تر از معامله با ایران یا سایر کشورهای تحت تحریم شدید مانند ونزوئلا است.

به گزارش «فایننشال تایمز» یکی از دلالان کشتی می‌گوید در حال حاضر تعداد انگشت‌شماری از اپراتورهای نفتکش بزرگ همچنان از تجارت نفت با روسیه اجتناب می‌کنند از جمله شرکت‌های بزرگ نفتی غرب و اپراتورهای کشتی ایالات متحده اما بسیاری دیگر با توجه به نرخ‌های پیشنهادی و آزادی عمل در قوانین، مایل به معامله هستند.

این دلال کشتی گفت: «اکنون همه به نوعی مجرم‌اند. مرز بین بازار خاکستری و بازار نفتکش‌های معمولی در سال گذشته قطعاً مبهم‌تر شده است.»

برخی از کشتی‌هایی که اکنون در مسیر روسیه نفت حمل می‌کنند، کشتی‌هایی هستند که قبلاً شناسایی شده بودند که احتمالاً بخشی از ناوگان سایه و یا ناوگان  اشباح خود مسکو هستند، عملیاتی که بطور مخفیانه پیش رفته است. کارگزاران کشتی تخمین زده‌اند که این ناوگان متشکل از حدود ۱۰۰ کشتی باشد.

نفت روسیه همچنان با تانکرهایی که با بیمه‌های غربی کار می‌کنند در حال حمل و نقل است. چنین بیمه‌ای تنها به شرطی در دسترس است که نفت کمتر از سقف قیمت خریداری شده باشد.

طبق برآوردهای شرکت کارگزار کشتیرانی جهانی «ای آی گیبسون» تحویل نفت روسیه سودآوردتر از نفت ایران است زیرا برخلاف محموله‌های نفت ایران که اغلب زمان بیشتری را در دریا می‌گذرانند تا مبداء خود را پنهان کنند، ارسال آنها چندان تأخیر ندارد. پالایشگاه‌های کشورهایی مانند چین که خریدار بزرگ نفت ایران باقی مانده، نفتکش‌های نفت ایران را برای تخلیه مدت‌ها منتظر می‌گذارند.

طبق اطلاعات کارشناس این شرکت «ما گاهی نفتکش‌های ایرانی را دیده‌ایم که ماه‌ها منتظر مانده‌اند؛ اما تا آنجا که می‌توانیم بگوییم این اتفاق برای نفتکش‌های روسی رخ نداده است و  البته برای حمل و نقل‌کنندگان بسیار بهتر است، به‌ ویژه وقتی نرخ‌های مسیرهای روسیه بسیار بالاتر نیز هست.»