افزایش قیمت کالاها و خدمات در ایران در پی افزایش قیمت ارز در ماه‌های گذشته سرعت گرفته است؛ از گوشت کیلویی نیم میلیون تومان و مرغ کیلویی ۸۰ هزار تومان تا نوار بهداشتی ۳۰۰ هزار تومانی.
در حالی که هر ساله پیش از نوروز در اسفندماه افزایش قیمت کالاها در ایران وجود داشت اما امسال از بهمن‌ماه و متأثر از افزایش پرشتاب قیمت ارز، قیمت انواع کالاها و خدمات بطور نجومی گران می‌شود.
در این میان بازار مواد غذایی که اقشار کم‌درآمد و تنگدست بیشترین هزینه ماهانه خود را صرف آن می‌کنند تورمی بیش از دیگر بخش‌های اقتصاد داشته است. مرکز آمار ایران هم در گزارش بهمن‌ماه اعلام کرد که تورم عمومی اقتصاد ۵۳/۴ درصد اما تورم در بخش خوراکی‌ها ۷۰/۵ درصد بوده است.
همچنین اعلام شد که تورم نقطه‌ای برای دهک اول که ۱۰ درصد ایرانیان با کمترین هزینه هستند، ۵۶/۲ درصد بوده، اما این عدد برای دهک دهم ۴۳/۱ درصد اعلام شده است. علت این اختلاف این است که اقشار کم‌درآمد بخش زیادی از درآمد ناچیز خود را برای خوراک اختصاص می‌دهند و در نتیجه با بالا بودن تورم مواد خوراکی، این اقشار بیش از اقشار ثروتمند متأثر از تورم می‌شوند. اقشار ثروتمند اما چون درآمد بیشتری دارند، سبد مصرفی متنوع‌تری نیز دارند که شامل بخش‌هایی چون سفر و تفریح و آموزش و … هم می‌شود و در نتیجه تورم بالای مواد خوراکی در مجموعه سبد مصرفی متنوع آنها اثر کمتری خواهد داشت.
در حالی که که گرانی مواد خوراکی سفره خانوارهای فقیر را بیشتر کوچک می‌کند، اما قیمت مواد خوراکی به دلیل افزایش قیمت ارز افزایش یافته و روند گرانی‌ها حتما تا شب عید هم ادامه خواهد داشت. در روزهای گذشته قیمت هر کیلو گوشت به ۵۰۰ هزار تومان رسیده است. هر چند دولت قیمتهایی حدود ۲۵۰ هزار تومان را به صورت دستوری برای گوشت اعلام کرده اما گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد عرضه ناچیز گوشت با این قیمت در بازارهای دولتی سبب می‌شود که مردم نتوانند گوشت با این قیمت را پیدا کنند و در نهایت ناچار به خرید گوشت با قیمت‌های نجومی نیم میلیون تومانی هستند.
قیمت مرغ و تخم‌مرغ هم در روزهای گذشته افزایش یافته بطوری که هر کیلو مرغ تا ۸۰ هزار تومان عرضه می‌شود. قیمت مرغ دولتی هم ۶۲ هزار تومان بود که طی روزهای گذشته با دستور دولت حدود ۳ هزار تومان افزایش یافته است. قیمت هر شانه تخم مرغ در میادین توزیع کالای دولتی به حدود ۹۰ هزار تومان رسیده و قیمت هر بطری یک لیتری روغن نیز طی روزهای گذشته ۴ هزار تومان افزایش قیمت داشته است.
مرکز آمار ایران در گزارش تورمی بهمن اعلام کرده بود که در گروه «گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آن»، اقلام «گوشت گوسفند» با ٢١/٨ درصد ، «گوشت گاو یا گوساله» با ١٣/٢ درصد بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشتند.
در ادامه این گزارش آمده بود که در گروه، نان و غلات، اقلام «برنج خارجی درجه یک» با ۵/۲ درصد و «رشته آش» با ٣/٢ درصد بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. در گروه سبزیجات و حبوبات، بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به «فلفل دلمه‌ای» با ٣١/١ درصد، «بادمجان» با ٢۶/٢ درصد، «خیار» با ٢٣/٧ درصد و «پیاز» با ٢٢/۵ درصد می‌باشد.
با توجه به افزایش تقاضا در اسفندماه و در روزهای منتهی به نوروز، به نظر می‌رسد موج گرانی‌ها در اسفند نیز ادامه یابد و قیمت‌ها تا پایان سال رکوردهای تازه‌ای را ثبت کند.
مسعود دانشمند کارشناس اقتصادی معتقد است که «امروز سیر کردن شکم در اولویت هزینه بخش‌های فقیر جامعه قرار گرفته است. زمانی که تورم در بخش کالای غیرخوراکی اما ضروری بالا می‌رود، دهک‌های پایین درآمدی مجبور می‌شوند اولویت اول تقاضای خود را به خوراکی‌های لازم و سبد معیشتی خانوارشان اختصاص دهند.»
افزایش قیمت در دیگر گروه‌های کالایی از جمله لوازم بهداشتی نیز سرعت یافته بطوری که افزایش قیمت نوار بهداشتی دسترسی زنان اقشار تنگدست به این کالا را کاهش داده و به تهدیدی برای سلامت آنها تبدیل شده است.
قیمت نوار بهداشتی در سال جاری نسبت به سال گذشته بیش از ۳۰ درصد گران‌تر شده، اما پیش‌بینی می‌شود به دلیل افزایش قیمت دلار افزایش ۲۵ درصدی دیگری شامل این کالا شود.
نوار بهداشتی‌های مختلف از بسته‌های ۵-۶ تایی با قیمت بالای ۳۰ هزار تومان تا برندهای خارجی بالای ۳۰۰ هزار تومان در بازار به فروش می‌رسد.
علیرضا رضایی قهرودی رئیس سابق اتحادیه مواد شوینده در اینباره گفته که «از ابتدای سال بازار محصولات سلولزی به دلیل نوسان قیمت دلار دستخوش تغییر شده و گرانی محصولات بهداشتی در بازار را رقم زده است.»
این فعال صنفی افزوده که «بازار محصولات بهداشتی مانند پوشک بچه و بزرگسال، نوار بهداشتی و دستمال کاغذی یک بازار پُر تقاضاست از این رو تغییر قیمت محصولات این بازار می‌تواند بحران زیادی در بین مصرف کنندگان آن ایجاد کند.»
در همین رابطه فرزانه علوی متخصص زنان و زایمان اعلام کرده که «بیماری‌های عفونی و قارچی ناشی از کاهش تعویض پد‌های بهداشتی در زمان پریودی در بین دختران و زنان کشور زیاد شده و قطعاً این مشکل به دلیل گرانی نوار بهداشتی در بازار است.»
به گفته این پزشک متخصص «رعایت بهداشت در دوره پریود، ارتباط مستقیم با سلامت زنان دارد. استفاده از محصولات بهداشتی مخصوص بانوان مانند نوار بهداشتی در این دوره به طور محسوسی افزایش می‌یابد و حتما باید دقت شود که بهداشت در این دوره رعایت شود.»
فرزانه علوی افزوده که «بسیاری از زنان دوران پریودی خود را با خونریزی شدید می‌گذرانند با این حال به دلیل گران بودن محصولاتی مانند نوار بهداشتی به بهداشت عمومی خود توجه نمی‌کنند. البته برخی از زنان ممکن است کل روز را با یک نوار بهداشتی سپری کنند و برخی زنان در روستا‌ها و شهر‌های کوچک هنوز هم در دوران پریود خود از پارچه‌های غیر بهداشتی استفاده می‌کنند که این مسئله برای خانم‌ها تبعات مختلفی از جمله بیماری و ناباروی در پی دارد.»
او با انتقاد از عملکرد دولت گفته که «عدم رعایت بهداشت فردی در دوره پریودی می‌تواند خطرات جدی برای مادران آینده در پی داشته باشد و دولت به جای اینکه تنها حمایت کاغذی از افزایش جمعیت داشته باشد با ابزارهایی چون در دسترس قرار دادن پد‌های بهداشتی و ارزان کردن این محصول کمک بزرگی به خانواده بزرگ زنان کشور داشته باشد.»
بطور کلی وضعیت گرانی کالاها به ویژه کالاهای ضروری، در کنار عدم افزایش متناسب و عادلانه دستمزدها سبب افزایش فقر در کشور می‌شود. بر اساس برآوردهای کارشناسان اقتصادی حدود ۷۵ درصد از جمعیت ایران درآمدهایی کمتر از هزینه‌های ضروری زندگی دارند و برای تأمین ضروری‌ترین اقلام نیازمند یارانه و اعانه هستند.
در همین رابطه حسن سبحانی استاد اقتصاد دانشگاه تهران توضیح داده که «کشور در چند سال گذشته به گونه‌ای اداره شده است که در دهه ۹۰ به صورت سالیانه شاهد تورم ۱۹/۵ درصدی بودیم ، همچنین نرخ بیکاری بلندمدت ۱۲/۵ درصد بوده است.»
او گفته که «تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در عمده سال‌های ۹۰ منفی است و حتی در مواردی هم به اندازه ارزش استهلاک سرمایه‌گذاری نشده است. این شیوه اداره، تورم هایی را به وجود آورده است و به واسطه تورم، ارزش دارایی‌های ثابت از جمله ملک و سرمایه افزایش داشته است.»
به گفته حسن سبحانی «اگر چه تورم، صاحبان این دارایی‌ها را ثروتمند می‌کند اما مردم فقیرتر می‌شوند، ۶۰ میلیون مردم ۲ یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی و نیز یارانه معیشتی دریافت می‌کنند تا بتوانند روزگار خود را بگذرانند.»
