بازار بی‌مشتری و بی‌رونق شب عید در ایران

بازار شب  عیدامسال متأثر از تورم و انفجار قیمت‌ها و درآمدهای بی‌ارزش خانوارها یکی از بی‌رونق‌ترین بازارها در سال‌های اخیر به شمار می‌رود.

دو هفته مانده به نوروز بازارهای ایران بی‌رونق و حتی بی‌مشتری سال ۱۴۰۱ را به پایان  می‌رسانند. در سال‌های گذشته سبد خرید خانوارها در ایران مدام در حال کوچک شدن بوده و امسال بدتر از همه است. مرکز آمار ایران و بانک مرکزی در آمارهایی جداگانه از تورم بالای ۵۰ درصد خبر داده‌اند و در آنسو به دلیل کاهش شدید ارزش پول ملی، ارزش واقعی درآمد خانوار نیز کاهش چشمگیری پیدا کرده است. اینهمه، فاصله میان درآمد و هزینه‌ها را برای اکثر خانوارهای کشور افزایش داده است. درآمد بی‌ارزش خانوارهای قشر متوسط و کم‌درآمد حتی برای دو هزینه ضروری مواد خوراکی و اجاره‌خانه هم کافی نیست.

سبد معیشت خانوار‌های کارگری بر اساس داده‌های آماری بهمن ۱۴۰۱ (داده‌های رسمی مرکز آمار ایران) و با اتکا به سبد خوراکی‌های حداقلی خانوار، نزدیک به ۱۸ میلیون تومان برآورد شده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند هزینه سبد معیشت یک خانوار چهار نفره ماهانه در تهران ۳۲ میلیون تومان و در شهرهای بزرگ ۲۰ میلیون تومان است. این در حالیست که درآمدهای اقشار کارگری، بازنشسته و بسیاری از کارمندان دولت در نهایت به ۱۰ میلیون تومان در ماه می‌رسد؛ به بیان دیگر این اقشار که دست‌کم دو سوم از جمعیت ایران را شامل می‌شوند همواره ماه خود را با تراز منفی آغاز می‌کنند!

در شرایطی که خانوارها حتی از خرید مواد غذایی کافی نیز ناتوان هستند و سفره‌هایشان هر هفته و هر ماه کوچکتر می‌شود خرید کفش و لباس و دیگر اقلام سال نو از سبد خرید بسیاری از آنها حذف شده است.

گزارش‌ها از بازارهای ایران نیز حکایت از رکودی بی‌سابقه در بازار شب عید ایران دارد. وبسایت «اقتصاد۲۴» در گزارشی به رکود بازار کفش در تهران پرداخته و نوشته قیمت‌های عجیب میلیونی یک جفت کفش باعث نگرانی خریداران شده است چرا که توان خرید آن را ندارند و همین موضوع باعث شده که کمتر فروشگاهی در بازار کفش از فروش روزانه خود رضایت داشته باشد و صاحبان این فروشگاه‌ها به دنبال راهی جهت پاس کردن چک‌های مغازه‌های خود هستند.

یکی فروشندگان کفش در خیابان سپهسالار تهران که بورس فروش کفش و کیف است گفته که «گرانی دلار دلیل اصلی افزایش ۴۰ درصدی قیمت مواد اولیه (چرم، فوم، چسب و…) شده و ما نیز در سال جاری با ضرر و زیان مواجه شده‌ایم.»

به گفته این فعال بازار کفش، گرانی تولید کفش باعث بی رونقی در این بازار شده است، از این رو کسبه خیلی زود‌تر از سنوات گذشته اقدام به حراج خارج فصل کرده اند، اما بازهم مردم استقبالی از خرید کفش نمی‌کنند. او افزوده که «این روز‌ها حراج‌های بی مشتری در بازار کفش به دلیل رکود بی سابقه و افزایش قیمت دلار و گرانی ۴۰ درصدی قیمت تمام شده مشاهده می‌شود. اینها تبعات سنگینی بر اقتصاد این بخش از بازار داشته که مهمترین آن، ورشکستگی تولیدکنندگان و فروشندگان این محصول است.»

به گفته این فعال صنفی «کفش‌های به‌ظاهر ارزان به بازار مصرف آمده که عمدتاً از جنس‌های درجه ۳ و ۴ چینی تولید شده است و زمان استفاده از این کفش‌ها بیش از یکی دو ماه نخواهد بود؛ همین موضوع باعث افزایش هزینه سبد خانوار‌ها شده است.»

در بازار پوشاک نیز وضعیت مشابهی حکمرماست و قیمت انواع پوشاک طی ماه‌های گذشته دستکم ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش داشته است. مجید افتخاری عضو هیئت مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران با تأکید بر رکود بازار پوشاک در آخرین روزهای سال گفته مهمترین دلیل افزایش قیمت پوشاک به دلیل افزایش قیمت ارز و گرانتر شدن مواد اولیه بوده است. او همچنین قطع گسترده برق و گاز بخش صنعتی طی ماه‌های گذشته را از دیگر دلائل افزایش قیمتها دانسته و گفته که «این وضعیت تعطیلی واحدها، منجر به افزایش هزینه‌های تولید شد.»

روزنامه «مردم‌سالاری» هم گزارش داده که «قاچاقچیان بازار پوشاک شب عید را به انحصار خود درآورده‌اند و دیگر تولیدکنندگان جایی برای عرضه ندارند. در عین حال برای خرید از همین بازار پر از محصول قاچاق خرید یک دست لباس حداقل ۱٫۵ میلیون تومان آب می‌خورد. بدین صورت یک خانوار چهار نفره تنها برای خرید یک دست لباس برای هر یک از اعضا دست کم به شش میلیون تومان سرمایه نیاز دارد.»

بر اساس این گزارش «اگر ازدحامی‌ هم در جمعیت به چشم بخورد؛ دست‌ها خالی‌اند. چراکه با توجه به قیمت‌های موجود و سایر مخارج زندگی، جیب‌ها خالی مانده‌اند.حقوق‌بگیرانی که به محض دریافت دستمزد خود باید آن را خرج هزینه‌هایی همچون خوراک و اجاره مسکن کنند دیگر سرمایه‌ای برای به گردش‌درآوردن در بازار پوشاک نخواهند داشت.»

قیمت شلوار جین مردانه از ۴۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود و به دو میلیون تومان هم می‌رسد. اما رصد وبسایت‌های فروشگاهی پوشاک نشان می‌دهد، برخی از شلوارهای ایرانی جین مردانه حتی با قیمت شش میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در حال فروش است.

شلوار جین مردانه ترک حتی با قیمت ۱۱ میلیون و ۲۳۰ هزار تومان در حال عرضه است. این شلوارها در حالی به فروش می‌رسند که واردات رسمی‌ پوشاک ممنوع است و طبیعتاً لباس خارجی در زمره کالاهای قاچاق قرار می‌گیرد.قیمت کفش رسمی‌مردانه و زنانه با چرم مصنوعی نیز بین ۳۵۰ هزار تا یک میلیون تومان است. قیمت این کفش با چرم طبیعی به بیش از دو میلیون تومان می‌رسد.

قیمت کت و شلوار مردانه نیز از سه میلیون تومان آغاز می‌شود و متناسب با کیفیت دوخت، جنس پارچه و نوع برند تا ۲۰ میلیون تومان نیز می‌رسد. مانتو زنانه در فروشگاه‌های لباس حداقل ۵۰۰ هزار تومان قیمت دارد و تا بالاتر از نرخ ۱.۵ میلیون تومان به فروش می‌رسد. خرید مانتو از مزون نیز بیش از دو میلیون تومان آب می‌خورد.کیف زنانه نیز بسته به جنس و برند آن بین ۳۰۰ هزار تا دو میلیون تومان در فروشگاه‌های سطح شهر در حال فروش است.

قیمت آجیل و شیرینی هم متأثر از تورم بوده و حالا حتی آجیل و شیرینی نیز خریدار چندانی ندارد. قیمت پسته طی ماه گذشته به کیلویی یک میلیون تومان رسید.

علیرضا حصیمیان دبیر اتحادیه آجیل و خشکبار اصفهان با بیان اینکه قیمت انواع آجیل و خشکبار به دلیل کاهش تولید و تورم نسبت به سال گذشته دو برابر شده است. او گفته بطور مثال تخمه ژاپنی سال گذشته کیلویی ۷۰ هزار تومان بود، ولی هم اکنون کیلویی ۲۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.

بسیاری از خریداران دیگر اقلامی مانند پسته و فندق و بادام را خریداری نمی‌کنند و چند صد گرم یا یک کیلو آجیل مخلوط خریداری می‌کنند.

به گفته علیرضا حصیمیان «سال گذشته ارزان‌ترین آجیل کیلویی ۱۴۰ تومان بود، ولی امسال آجیل از کیلویی ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا کیلویی ۳۵۰ هزار تومان و بیشتر قیمت می‌خورد. توجه داشته باشید اگر نخودچی و کشمش روی هر آجیلی بریزید قیمت را کاهش می‌دهد.»

وبسایت «مشهدچهره» در گزارشی از یک آجیل‌فروشی این شهر با سابقه بیش از صد سال، نوشته که «با وجودی که چند روز بیشتر به عید نمانده است مغازه خلوت وتک وتوک مشتری‌هایی که به مغازه وارد می‌شوند با براندازکردن قیمت آجیل مردد در خریدکردن هستند.»

بازار میوه نیز از مدتها پیش با افزایش پرسرعت قیمتها روبرو بوده و اکنون اکبر یاوری عضو هیئت مدیره اتحادیه بارفروشان گفته: «میوه گران است و قدرت خرید مردم ضعیف شده و مجبورند میوه را دانه‌ای بخرند.»

او افزوده که «بار میوه روی دست بارفروشان مانده» و «بیشتر از پنج هزار تن میوه در میدان موجود است و کسی هم میوه نمی‌خرد.»

اکبر پازوکی رییس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران هم گفته که «هرچند در ایام پایانی سال بسر می‌بریم و بطور معمول باید رونقی در شب عید شاهد باشیم، اما به دلیل بالا بودن قیمت‌ها و همچنین پایین بودن قدرت خرید مردم، رکودی عمیق و سنگین حاکم است.»