خبرگزاری دولتی عربستان سعودی «SPA» دوشنبه ۲۷ مارس (هفتم فروردین) اعلام کرد، شاهزاده فیصل بن‌فرحان آل سعود وزیر خارجه عربستان و حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی برای دیدار در ماه رمضان توافق کرده‌اند.
به گزارش رویترز، در تماس تلفنی وزرای خارجه عربستان و جمهوری اسلامی ایران، در مورد توافق امنیتی بین تهران و ریاض با میانجیگری چین گفتگو شد و آنها قرار گذاشتند یک دیدار دوجانبه در روزهای آینده داشته باشند.
برخی تحلیلگران معتقدند که هر دو طرف از کاهش تنش سود می‌برند، زیرا ایران به دنبال کاهش اثر تحریم‌ها و خروج از انزوا در منطقه است و عربستان سعودی بر توسعه اقتصادی تمرکز دارد.
سفارت عربستان در تهران در سال ۲۰۱۶ پس از حمله بسیجی‌ها در اعتراض به اعدام شیخ نمر النمر روحانی شیعه تعطیل شد. سعودی‌ها جمهوری اسلامی را مسئول حملات پهپادی راکتی به تأسیسات نفتی آرامکو در سال ۲۰۱۹ و مین‌پاشی و راکت‌پرانی به نفتکش‌ها در آب‌های منطقه می‌دانند.
در سال‌های اخیر شبه‌نظامیان حوثی که جمهوری اسلامی تسلیحات آنها را تأمین می‌کند با سعودی‌ها در جنگ بسر می‌برند. شعله این درگیری‌ها به امارات هم کشیده شد.
اینهمه در حالیست که تنش‌ها در روابط جمهوری اسلامی و کشورهای عربی منطقه پس از «پیمان ابراهیم» تشدید شد.
مأموریت منطقه‌ای شمخانی به دستور خامنه‌ای: باز کردن کانال‌های ارزی و توافق‌های امنیتی
فشرده‌ای از گزارش کیهان لندن
گوینده: فیروزه نوردسترومیک هفته بعد از دیدار علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملّی جمهوری اسلامی با مقامات امارات در ابوظبی، از جمله شیخ https://t.co/I4cJxekTtY… pic.twitter.com/87ppdfCBYg
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) March 22, 2023
در این میان، جریان‌های مختلف قدرتمند در جمهوری اسلامی واکنش‌های متفاوتی نسبت به پروژه امنیتی بهبود روابط با عربستان دارند.
جریانی که خیزش ضدحکومتی اخیر را توطئه مشترک از سوی اسرائیل، آمریکا، اروپا و عربستان سعودی برای براندازی نظام می‌داند دو موضع مختلف را به نمایش گذاشته‌اند: بخشی از آنها مبلّغ تعریف و تمجید از بهبود این روابط شده و آن را به نفع «جهان اسلام» توصیف می‌کنند. در همین ارتباط وزارت خارجه جمهوری اسلامی ادعا می‌کند کشورهایی مثل انگلیس و اسرائیل از نزدیک شدن روابط تهران و ریاض «عصبانی» هستند.
از سوی دیگر اما فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یعنی همانها که برای کشورهای عربی منطقه بعد از عادی شدن روابط با اسرائیل شاخ و شانه می‌کشیدند و مدام در سخنرانی‌های خود برای «آل سعود و آل خلیفه» رجزخوانی می‌کردند فعلاً ترجیح داده‌اند سکوت کنند.
جریان «اصلاح‌طلب» نیز که نفع حکومت را در بهبود روابط با همسایگان و کنار آمدن با غربی‌ها می‌داند هرچند از نزدیک شدن تهران و ریاض استقبال کرده اما برخی از این جریان معتقدند صرفاً توافق روی کاغذ برای نظام کارساز نیست.
حمید ابوطالبی معاون سیاسی ریاست جمهوری در دولت حسن روحانی می‌گوید «مهم‌تر از توافق برای برقراری روابط دیپلماتیک حفظ آن است… موافقتنامه همکاری‌های امنیتی بین تهران و ریاض سال ۱۳۸۰ امضاء شد و مورد رضایت طرفین بود؛ ولی افراط‌گرایان و تندروان و شعارمحوران اجازه اجرای آن را ندادند.» اشاره او به باند وابسته به سپاه پاسداران است که از نظر ایدئولوژیک عربستان را «دشمن» می‌داند و در ارتباط با منابع و تجارت نفتی کشورهای عربی را رقیب می‌دانند.
برخی هم مثل جلال محمودزاده نماینده مهاباد در مجلس شورای اسلامی معتقدند «اگر در داخل گشایشی صورت نگیرد، آشتی در خارج از مرزهای ایران اهمیت و تأثیر آنچنانی بر امید مردم نخواهد داشت!»
