دسترسی دانشجویان ارشد و دکتری دانشگاه تهران به پایگاه‌های علمی بین‌المللی به دلیل بدهی ۶۰ میلیارد تومانی دانشگاه تهران قطع شده است.
مهدی فکور معاون پژوهشی دانشگاه تهران از بدهی ۶۰ میلیارد تومانی این دانشگاه به پایگاه‌های علمی و بانک‌های اطلاعاتی بین‌المللی و قطع دسترسی دانشجویان ارشد و دکتری به برخی از این وبسایت‌ها خبر داد.
مهدی فکور در اینباره به خبرگزاری «مهر» گفته که «با توجه به افزایش نرخ ارز در ماه‌های اخیر، مجموع بدهی‌های دانشگاه تهران از سال ۹۷ تاکنون به ۶۰ میلیارد تومان رسیده است.»
این مقام دانشگاه تهران بدون اشاره به نام پایگاه‌های علمی و بانک‌های اطلاعاتی مسدود شده به روی دانشجویان دانشگاه تهران گفته که هزینه دسترسی به تعدادی از بانک‌های اطلاعاتی که «مبلغ بدهی به آنها پایین‌تر است»، پرداخته شده، اما همچنان دسترسی به برخی از این وبسایت‌ها برای پژوهشگران وجود ندارد.
قطع دسترسی دانشجویان مقاطع تکمیلی به پایگاه‌های علمی و بانک‌های اطلاعاتی به دلیل بدهی پیشتر هم خبرساز شده بود.
حدود دو سال پیش بدهی ۴۵ میلیارد تومان دانشگاه «تربیت مدرس» به پایگاه‌های علمی و بانک‌های اطلاعاتی دسترسی دانشجویان به این وبسایت‌ها را قطع کرده بود.
مهرداد آقایی نماینده دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس در اینباره گفته بود که فرهاد دانشجو رئیس دانشگاه تربیت مدرس از همین ابتدا با چندین میلیارد تومان بدهی مواجه شده است. مسئولان دوره‌های قبل دانشگاه با چندین پایگاه ایرانی و خارجی در راستای استفاده از مقالات قرارداد بسته‌اند، اما چندین سال است که بدهی آنان پرداخت نشده است.
فرهاد دانشجو رئیس دانشگاه تربیت مدرس نیز تیرماه گذشته درباره بدهی دانشگاه به وبسایت‌های اطلاعاتی و علمی گفته بود که «این بدهی از دولت‌های گذشته باقی مانده است، به این معنا که دولت‌های پیشین از هفت سال پیش یعنی سال ۹۴ اقدام به پرداخت بدهی این دانشگاه را نکرده‌اند.»
در نهایت پس از تعطیلات نوروز امسال مشکل دانشجویان تربیت مدرسه با پرداخت بدهی این دانشگاه حل شد. محمد خجسته مشاور رئیس دانشگاه تربیت مدرس اعلام کرده که «بدهی دانشگاه تربیت مدرس بابت پایگاه منابع علمی و بانک‌های اطلاعاتی از تاریخ ۱۳۹۴ تا پایان سال ۱۳۹۹ به مبلغ ۴۵۲.۶۱۱.۸۳۱.۹۶۲ ریال از سرجمع اعتبارات بودجه هزینه‌ای سال ۱۴۰۱ دانشگاه تربیت مدرس کسر و مستقیما به حساب پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) واریز شد.»
این بدهی‌ها و قطع دسترسی دانشجویان مقاطع تکمیلی به وبسایت‌های علمی و بانک‌های مقالات بین‌المللی موضوعی فراگیر در دانشگاه‌های کشور طی سالهای گذشته بوده بطوریکه دانشجویان دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، اصفهان و شیراز نیز برای دسترسی به مقالات علمی به روز دنیا دچار مشکل هستند.
محمدعلی زلفی گل وزیر علوم جمهوری اسلامی درباره بدهی‌های اینچنینی دانشگاه‌ها گفته که امیدواریم سازمان برنامه و بودجه کشور اعتبار و بودجه‌ای جداگانه را برای پرداخت این بدهی و حل مشکل در اختیار وزارت علوم،تحقیقات و فناوری قرار دهد.
سخنان وزیر علوم نشان می‌دهد در بودجه سال جاری منابعی برای پرداخت بدهی دانشگاه‌ها به مراکز علمی بین‌المللی وجود ندارد!
سالهاست که کاهش بودجه دانشگاهی و پژوهشی در ایران مورد انتقاد قرار می‌گیرد اما دولت‌های مختلف در اینباره اقدامی موثر انجام نمی‌دهند. وحید احمدی، معاون پژوهشی وقت وزیر علوم در سال ۱۳۹۴ سهم بودجه امور پژوهشی از تولید ناخالص داخلی در ایران را ۱ تا ۲ درصد اعلام کرده و در انتقاد از اندک بودن آن گفته بود کره جنوبی و اسرائیل بیش از ۴ درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور تحقیقاتی می‌کنند.
روزنامه «فرهیختگان» دی‌ماه سال گذشته در گزارشی به نقل از علی خطیبی معاون مالی اداری وزارت علوم نوشت که «۹۴ درصد از کل بودجه دانشگاه‌ها سهم حقوق و دستمزد است، ۳ درصد هزینه‌ها پژوهشی و اعتباری است که صرف پژوهش می‌شود، ۲ درصد نیز هزینه‌های دانشجویی است.»
این در حالیست که بودجه تخصیصی به دانشگاه‌ها نیز به طور کامل در طول سال پرداخت نمی‌شود و همین موضوع سبب کسری بودجه دانشگاه‌ها می‌شود.
در همین رابطه محمود نیلی احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران در سال ۹۸ با اعلام اینکه بودجه مربوط به سال ۱۳۹۷ این دانشگاه کامل پرداخت نشد گفته که افزایش ۱۶ درصدی بودجه دانشگاه تهران برای سال ۱۳۹۸ کفاف هزینه‌ها را که افزایش یافته‌اند نمی‌دهد.
هشدار رئیس دانشگاه تهران درباره اختصاص نیافتن کامل «بودجه اندک» دانشگاه‌ها
حسین خنیفر رئیس دانشگاه فرهنگیان دی‌ماه سال ۱۳۹۷ با ابراز نارضایتی از بودجه اندک در نظر گرفته شده برای این دانشگاه گفته بود که نمی‌توان با پول کم معلم فاخر تربیت کرد. او افزوده بود که این دانشگاه از سال ۱۳۹۴ به بعد، نتوانسته حق‌التدریس اساتید مدعو و هیات علمی را بپردازد.
حسین سلیمی رئیس دانشگاه علامه طباطبایی نیز آذرماه سال ۱۳۹۷ با انتقاد از نحوه تخصیص بودجه دانشگاه‌ها گفته بود «در حال حاضر با گذشت ۹ ماه از آغاز سال، کمتر از ۵۰ درصد بودجه را دریافت کرده‌ایم؛ این در حالی است که تا این زمان باید بالای ۷۰ درصد بودجه جاری به دانشگاه‌ها تخصیص پیدا می‌کرد.»
در حالیکه دانشگاه‌ها با بودجه ناچیز حتی برای پرداخت دستمزد اساتید و هزینه‌های جاری ضروری با بحران روبرو هستند مشخص است دیگر منابعی برای توسعه بخش‌های آموزشی و پژوهشی از جمله آزمایشگاه‌ها ندارند.
این در حالیست که عدم دسترسی دانشجویان فوق لیسانس و دکترا به منابع، آمارها و مقالات پژوهشی بین‌المللی به این معناست که بخشی از پژوهش‌های آنها ناتمام و ناقص خواهد بود و این موضوع ضربه بزرگی به پژوهش دانشگاهی در ایران است.
جمهوری اسلامی با چنین سازوکاری سبب مهاجرت پرسرعت و پرتعداد دانشجویان و افراد تحصیلکرده از کشور شده و به اصطلاح روند «فرار مغزها» در سالهای اخیر شدت گرفته است.
تداوم فرار مغزها از ایران؛ مهاجرت ١١ هزار ایرانی به کانادا فقط در سال ۱۴۰۰
همچنین در سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۹۰۰ استاد دانشگاه ایران را ترک کرده‌اند. مهاجرت اساتید بخشی از روند فرار مغزهاست که از انقلاب ۱۹۷۹ سیری صعودی داشته است. طبق مطالعات دانشگاه استنفورد که یک سال پیش منتشر شد، از انقلاب بهمن ۵۷ تا کنون حدود سه میلیون و ۱۰۰ هزار ایرانی کشورشان را ترک کرده‌اند. این حدود، ٣/٧ درصد جمعیت فعلی ایران است.
حسن فروزان فرد رئیس کمیسیون قضایی و مبارزه با فساد اقتصادی اتاق تهران شهریورماه گذشته گفته بود که سال گذشته ۱۱ هزار نفر از ایران به کانادا مهاجرت کرده‌اند. او ضمن انتقاد از فرار مغزها و مهاجرت گسترده ایرانیان می‌پرسد چه نهادی بر «خروج سرمایه ۱۱ هزار نفری» نظارت نمود؟
رضا حاجی پور سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی با هشدار درباره مهاجرت نخبگان گفته که «نخبگان زیادی از دانشگاه‌های صنعتی شریف، علم و صنعت، امیرکبیر و تهران و بسیاری از دانشگاه های کشور مهاجرت کردند چراکه دنیا طالب است آنها را جذب کند.»
سخنگوی کمیته آموزش مجلس شورای اسلامی افزوده که «بی توجهی ما به این نخبگان باعث شده دلسرد شوند؛ در حوزه انتخابیه خود بنده، نخبه ای زندگی می‌کند که ۲۰ عنوان از مسابقات بین‌المللی دنیا مثل سوئیس و آمریکا گرفته ولی به این کشورها مهاجرت نکرده است؛ درحالی که من هم به عنوان نماینده مجلس نتوانستم برای او کاری انجام دهم؛ هر چه فریاد می‌زنیم که جوانان را دریابید اما کسی گوش نمی دهد. نمونه این نخبگان را در کشور زیاد داریم که باید به سراغ آنها رفته و شناسایی‌شان کنیم و امکاناتی که نیاز دارند را در اختیارشان قرار دهیم اما متاسفانه بسیار بی‌توجهی کردیم.»
