دانشگاه کلمبیا و بنیاد دانشنامه ایرانیکا (EIF) اعلام کردند در مورد آینده مرکز احسان یارشاطر برای مطالعات ایران به توافق رسیدهاند. این مرکز به زودی بسته خواهد شد، اما انتشار دانشنامه در نهاد آکادمیک معتبر دیگری ادامه خواهد یافت و نسخه آنلاین آن همچنان به رایگان در دسترس علاقمندان خواهد بود.
دانشنامه ایرانیکا توسط پروفسور احسان یارشاطر مورخ و اندیشمند و استاد دانشگاه کلمبیا و مدیر مرکز یارشاطر برای مطالعات ایران در دانشگاه کلمبیا بنیان گذاشته شد. در سال ۱۹۹۰، پروفسور یارشاطر EIF را تاسیس کرد تا منابع لازم را برای اطمینان از ادامه انتشار دانشنامه فراهم آورد.
دانشنامه ایرانیکا یک پروژه گروهی بینالمللی و بزرگترین و جامعترین پروژه ایرانشناختی است که در سال ۱۹۸۵ در دانشگاه کلمبیا در نیویورک به اجرا در آمد. دکتر احسان یارشاطر از آغاز سردبیر آن بود، اما این سمت از ابتدای سال ۲۰۱۷ به آلتون دانیل واگذار شد.
دانشنامه بر بررسی تاریخ و تمدن ایران در خاورمیانه، قفقاز، آسیای مرکزی و شبهقاره هند متمرکز بود و به همه جنبههای تاریخ و فرهنگ ایران از جمله ادبیات و زبانهای ایرانی میپردازد.
در سال ۱۹۹۰، بنیاد دانشنامه ایرانیکا با هدف تضمین استقلال فکری دایرهالمعارف ایرانیکا و اطمینان از تداوم انتشار آن در نسخه های دیجیتال و چاپی تاسیس شد.
در بیانیهای که دانشگاه کلمبیا و بنیاد دانشنامه ایرانیکا EIF منتشر کردهاند گفته میشود که دو نهاد تقریبا سه دهه برای حمایت از انتشار دانشنامه با یکدیگر همکاری میکردهاند. از سال ۲۰۱۸، طرفین در یک مجادله حقوقی بر سر حق مالکیت معنوی دانشنامه درگیر بودهاند.
با این حال آنها علاقه مشترکی به موفقیت و ادامه انتشار دانشنامه دارند، همچنین تشخیص میدهند که اختلاف جاری به سود این علائق، اندیشمندانی در سراسر جهان که در محتوای آکادمیک آن سهیم بودهاند، کمککنندگان سخاوتمندی که از آن حمایت مالی کردهاند و همچنین خوانندگان پروپا قرص دانشنامه نیست. بنابراین برای رسیدن به توافقی که منافع و علائق ایرانیکا، حامیان و همکاران آنرا در مقام نخست قرار دهد، به همکاری پرداختند.
در بیانیه آمده است که بر اساس توافق، وظایف و فعالیتهای آکادمیک دانشنامه به یک نهاد آکامیک معتبر با برنامه تثبیت شدهای برای مطالعات ایران منتقل خواهد شد. EIF حمایتهای لازم را برای دانشنامه فراهم خواهد آورد. این توافق تمام اختلافات باقیمانده بین طرفین را برطرف خواهد ساخت و چگونگی حقوق مالکیت فرهنگی در ارتباط با دانشنامه را روشن خواهد کرد.
احسان یار شاطر در سال ۱۲۹۹ خورشیدی در همدان زاده شد و شامگاه شنبه دهم شهریور ۱۳۹۷ در ۹۸ سالگی در کالیفرنیا درگذشت. او به گفته خودش، در گفتگو با بیبیسی، در دهه ۱۳۲۰ خورشیدی به ایرانشناسی علاقمند شد و به پژوهش در زمینه ایران پیش از اسلام و زبانها و گویشهای ایرانی روی آورد.