رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه روز دوشنبه ۱۰ ژوئیه (۱۹ تیرماه) برای پیوستن سوئد به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) چراغ سبز نشان داد.
به گزارش رویترز، در شرایطی که رهبران کشورهای عضو ناتو برای شرکت در نشست ویلنیوس، ۱۱ و ۱۲ ژوئیه، به لیتوانی سفر کرده‌اند ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو گفت: «خوشحالم اعلام کنم… که پرزیدنت اردوغان موافقت کرده است پروتکل عضویت سوئد را در اسرع وقت به پارلمان ترکیه ارائه کند و از نزدیک با نمایندگان برای اطمینان از تصویب آن همکاری نماید.»
دبیرکل ناتو موافقت اردوغان با پیوستن سوئد به ناتو را یک گام تاریخی خواند.
اردوغان پیش از حضور در نشست ناتو با بیان یک شرط اعلام کرد، اتحادیه اروپا باید راه را برای عضویت ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا باز کند تا پارلمان این کشور پیشنهاد سوئد را برای پیوستن به ناتو تأیید کند.
تلاش ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا پس از آغاز مذاکرات عضویت این کشور در سال ۲۰۰۵، زمانی که فقط دو سال از نخست وزیری اردوغان می‌گذشت، سال‌هاست به جایی نرسیده است. اردوغان که یک اسلامگرا شناخته می‌شود، از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ نخست‌وزیر ترکیه بود و پس از آنهم تا امروز بر کرسی ریاست جمهوری این کشور تکیه زده است.
روابط بین آنکارا و اعضای اتحادیه اروپا چندین سال پیش، به ویژه پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ در ترکیه تیره شد، اما مدتی پس از آن دوباره بهبود یافت. اتحادیه اروپا همواره تأکید کرده است که پذیرفتن ترکیه به این نهاد اروپایی منوط به رفع یکسری مسائل از جمله نقض حقوق بشر در آن کشور و همچنین سامان دادن به موج مهاجران و پناهجویانی است که از ترکیه راهی اروپا می‌شوند.
اردوغان پیش از حضور در نشست ناتو در ویلنیوس طی سخنانی گفت: «از اینجا به کشورهایی که ترکیه را بیش از ۵۰ سال در مقابل درهای اتحادیه اروپا منتظر گذاشتند صحبت می‌کنم. ابتدا بیایید و راه را برای ترکیه در اتحادیه اروپا باز کنید و سپس راه را برای سوئد باز خواهیم کرد، همانطور که برای فنلاند انجام دادیم.»
قرار است اردوغان و جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا در حاشیه نشست ناتو دیدار و گفتگو کنند. به گزارش روزنامه «وال‌استریت ژورنال» بایدن گفته «ترکیه به دنبال نوسازی ناوگان هواپیماهای F-16 و یونان نیز به دنبال کسب کمک بیشتر است. من نیز تلاش می‌کنم با تقویت ظرفیت نظامی یونان و ترکیه و همچنین با اجازه ورود سوئد، ناتو را در آن منطقه تقویت کنم.»
💬 "Historic day!"
🇹🇷🤝🇸🇪 Turkey's President #Erdogan agreed Monday to forward Sweden's application to join #NATO to his parliament for approval, the alliance's head Jens Stoltenberg said. @emeraldmaxwell has the story 👇 pic.twitter.com/YJWe9K4dfV
— FRANCE 24 English (@France24_en) July 11, 2023
بدیهی بود که چراغ سبز ترکیه برای پیوستن سوئد به ناتو با واکنش روس‌ها مواجه شود. رئیس کمیته دفاع و امنیت شورای روسیه گفته «ترکیه پس از اتخاذ سلسله تصمیمات تحریک‌آمیز در حال تبدیل به یک کشور غیردوست است.»
ویکتور بوندارف افزود: «ترکیه از تلاش اوکراین برای پیوستن به ناتو حمایت کرده و رهبران گردان اوکراینی را با وجود تعهد به ماندن آنها در ترکیه تا پایان جنگ آزاد کرده است. این رفتار را نمی‌توان چیزی جز خنجر از پشت زدن دانست. این اقدامی غیردوستانه است که در نتیجه فشارهای ناتو صورت گرفت.»
پس از موافقت ترکیه با پیوستن سوئد به ناتو، قرار است رهبران این پیمان نظامی از روز سه‌شنبه ۱۱ ژوئیه در ویلنیوس در مورد اختلافات بر سر درخواست عضویت اوکراین در ناتو صحبت کنند. برخی منابع دیپلماتیک گزارش می‌دهند که اختلافات بر سر پیوستن اوکراین به ناتو نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است.
طبق قوانین ناتو، همه کشورهای عضو و پارلمان‌های آنها باید با درخواست پیوستن یک عضو جدید به این سازمان نظامی موافقت کنند. اکنون مجارستان تنها عضو ناتو است که مانع پیوستن سوئد به این ائتلاف است. دبیرکل پیمان آتلانتیک شمالی وعده داده با مقامات بوداپست در این مورد به توافق خواهند رسید.
با اینهمه سخنگوی کمیسیون اروپا گفت که گسترش ناتو و اتحادیه اروپا «دو فرایند جداگانه» هستند که ارتباطی بهم ندارند. وی تأکید کرده عضویت در اتحادیه اروپا بر اساس شایستگی آن کشورهاست. درواقع هنوز مشخص نیست آیا اروپایی‌ها شرط اردوغان مبنی بر باز کردن راه برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را برای موافقت با پیوستن سوئد به ناتو خواهند پذیرفت یا نه. روزنامه «شرق» چاپ تهران از این شرط اردوغان به عنوان «باجگیری سیاسی» نام برده است.
