مقامات اسرائیلی می‌گویند توافق میان جمهوری اسلامی و آمریکا برای مبادله گروگان‌ها در ازای آزاد شدن پول‌های بلوکه شده ایران بخشی از یک توافق غیررسمی گسترده‌تر است که شامل محدود کردن فعالیت هسته‌ای رژیم ایران و توقف حملات گروه‌های نیابتی به نیروهای آمریکایی می‌شود.
جمهوری اسلامی در یک «معامله پنهان» دیگر با آمریکا پذیرفته در ازای آزاد شدن بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران از بانک‌های خارجی، پنج گروگان آمریکایی را فعلا به خارج از زندان اوین منتقل کند.
سیامک نمازی، عماد شرقی و مراد طاهباز و دو نفر دیگر که نام آنها هنوز مشخص نیست پنجشنبه ۱۹ امرداد از زندان اوین به «حصر خانگی» احتمالاً در یک هتل تحت محافظت منتقل شدند.
خبرگزاری «ایرنا» به نقل از یک مقام آگاه گزارش داد که در مجموع قرار شده مبلغ ۱۰ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران آزاد شود. بر اساس این گزارش، طبق توافق صورت گرفته پنج نفر از زندانیان ایرانی در آمریکا و پنج نفر از زندانیان آمریکایی در ایران مبادله خواهند شد.
شش میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی مسدود است که به‌همراه مقدار قابل توجهی از وجوه ایران در بانک TBI عراق آزاد خواهد شد اما هنوز رقم دقیق آن مشخص نیست.
همچنین ادعا شده «فرآیند آزاد شدن پول بلوکه شده ایران در یکی از بانک‌های اروپایی نیز آغاز شده است.» طبق توضیح این مقام دولتی، پول بلوکه شده در کره جنوبی باید در یکی از بانک‌های سوئیس تبدیل به یورو شده و آماده انتقال به قطر است.
بر اساس توافق صورت گرفته، زندانیان به محلی غیر از زندان منتقل شده‌اند اما تا زمانی که پول‌های آزاد شده به حساب‌های مورد نظر رژیم ایران واریز نشود، مبادله‌ای صورت نخواهد گرفت. پس از آنکه جمهوری اسلامی از در دسترس بودن منابع مالی آزاد شده، در قطر اطمینان حاصل کرد خروج زندانیان از ایران ممکن می‌شود.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد «ایران تضمین لازم برای پایبندی آمریکا به تعهدات خود در مورد آزاد شدن پول‌های بلوکه شده را دریافت کرده است.»
در مورد نحوه دسترسی رژیم ایران به این پول‌ها اظهارات متناقضی مطرح می‌شود و معلوم نیست چه بخش از آن با هدف «خبردرمانی» و جنگ روانی در مقابله با جنبش اعتراضی مردم علیه رژیم تبلیغ می‌شود و چه بخش سخنان واقعی و جزو توافق مربوطه هستند.
در بیانیه وزارت خارجه جمهوری اسلامی ادعا شده «نحوه بهره‌برداری از منابع و دارایی‌های مالی رفع توقیف شده در اختیار جمهوری اسلامی ایران است و این منابع برای نیازهای مختلف کشور حسب تشخیص مراجع ذیصلاح هزینه خواهد شد.»
اما باربارا اسلاوین روزنامه‌نگار و عضو اندیشکده «شورای آتلانتیک» درباره آزاد شدن پول‌های ایران که قرار است به قطر منتقل شود به نقل از علی واعظ یکی دیگر از اعضای این اندیشکده نوشت: «تنها کاری که ایران می‌تواند انجام دهد سفارشات مواد غذایی، دارو و تعداد محدودی تجهیزات پزشکی است.»
وی توضیح داد: «بانک دوحه قطر هزینه کالاها را پرداخت می‌کند و شرکت‌های قطری آنها را به ایران تحویل می‌دهند. جمهوری اسلامی به هیچ وجه دسترسی مستقیم به منابع مالی نخواهد داشت.»
. @AliVaez 'All #Iran can do …is submit orders to a bank in Doha for food and medicine and a limited number of medical equipment … The bank in Doha would pay for the goods, and #Qatari companies would deliver them to Iran. Iran has no direct access to the funds at all.'
— Barbara Slavin (@barbaraslavin1) August 10, 2023
معامله دولت بایدن با رژیم ایران واکنش‌های مختلفی در پی داشته است. تام کاتن سناتور جمهوریخواه در بیانیه‌ای نوشت: «در حالی که ما همیشه از آزادی گروگان‌ها استقبال می‌کنیم، اگر دوتابعیتی‌ها پس از پرداخت ۶ میلیارد دلار باج به جمهوری اسلامی، آزاد شوند، این مماشات باعث می‌شود که آیت‌الله‌ها گروگان‌های بیشتری بگیرند.»
وی افزود: «نیروهای جمهوری اسلامی، از تروریسم حمایت مالی و روسیه را مسلح می‌کنند. این چرخه بهره‌گیری تا زمانی ادامه خواهد داشت که جو بایدن پاسخ قاطعانه به تجاوزهای آنها بدهد.»
اکنون در شبکه‌های اجتماعی و به ویژه بین کاربران ایرانی صحبت از این است که بعد از معامله پنهان میان رژیم ایران و آمریکا قرار است مبلغ نجومی بین شش تا ۱۰ میلیارد دلار که به صورت کالا نیز فقط به جیب آیت‌الله‌ها و پاسداران‌شان سرازیر می‌شود چگونه مصرف و کجا خرج خواهد شد؟!
بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد در مجموع ۲۳ میلیارد دلار کل پول‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های خارجی و اندوخته‌هایی در صندوق بین‌المللی پول است. اما تقریباً کمتر کسی امیدوار است که این پول‌ها صرف بهبود وضعیت مردم و زیرساخت‌های کشور شود.
در جمهوری اسلامی، دولت ۷۴ میلیارد دلار به صندوق ذخیره ارزی بدهکار است. مخارج جنگ سوریه بین ۲۰ تا ۵۰ میلیارد دلار است و صنعت نفت در ایران به ۱۰۰ میلیارد دلار و صنایع برق به ۲۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
پس از معامله پنهان اوباما و رژیم ایران و توافق موسوم به برجام نیز میلیون‌ها دلار پول نقد در اختیار جمهوری اسلامی گذاشته شد که آنها را هزینه‌ی برنامه‌های موشکی و اتمی و تأمین گروه‌های تروریستی و شبه‌نظامیان نیابتی و همچنین تبلیغات مذهبی در داخل و خارج و لابیگران و سرکوب خونین شهروندان معترض در کشور کرد.
بر اساس همین تجربه، برخی معتقدند احتمالا دولت بایدن به ویژه در ارتباط با انتخابات آینده ریاست جمهوری این کشور بر آن است که همه گروگان‌های آمریکایی را به هر شکل و قیمتی که شده از اسارت جمهوری اسلامی آزاد کند تا ایالات متحده بتواند با قاطعیت و سختگیری لازم سیاست‌های خود را در برابر رژیم ایران از جمله در توافق و همکاری با اسرائیل و عربستان پیش ببرد.
