مهاجرت نیروهای متخصص از ایران به مرز هشدار رسیده و گزارش‌هایی از مهاجرت رانندگان ماشین‌های سنگین و خلبانان نیز منتشر شده است. اعضای شورای عالی نظام پزشکی از شکل گرفتن شرایط بحرانی در نظام سلامت کشور با مهاجرت گسترده پزشکان خبر می‌دهند.
یک عضو شورای عالی نظام پزشکی با بیان اینکه موج مهاجرت خارجی و تغییر شغل پزشکان به مرز بحران نزدیک شده است، گفته هرچند دلایل مهاجرت زیاد است اما مهم‌ترین آن مشکلات معیشتی و پایین بودن درآمد جامعه پزشکی است.
دکتر علیرضا مدرکیان عضو شورای عالی نظام پزشکی امروز سه‌شنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۲ با اعلام بحرانی شدن وضعیت مهاجرت پزشکان از کشور گفته بسیاری از پزشکان شغل‌شان را رها کرده‌اند و کار پزشکی نمی‌کنند چون برای پزشک نمی‌صرفد با ۱۷۵ ساعت شیفت در بیمارستان آخر ماه ۲۰ میلیون تومان حقوق بگیرد یا ملزم باشد بدون بهره‌مندی از امکانات رفاهی به همراه خانواده در مناطق محروم خدمت کند.
در حالی که تصور عمومی جامعه بر درآمد خیلی بالای پزشکان است اما دکتر علیرضا مدرکیان گفته که «حداکثر ۱۰ درصد پزشکان شناخته شده پردرآمد هستند البته این عدد درباره پزشکانی که درآمدهای کلان و به اصطلاح میلیاردی دارند درصد بسیار اندکی است، درآمد بیش از نیمی از پزشکان متناسب با دانش، تلاش، ریسک‌پذیر بودن و زحمت‌شان نیست و مابقی پزشکان درآمد متوسط و معمولی دارند.»
دو روز پیشتر نیز دکتر رضا لاری‌پور مدیر کل روابط عمومی و سخنگوی سازمان نظام پزشکی از افزایش دو برابری مهاجرت جامعه پزشکی نسبت به سال های قبل از کرونا خبر داده بود.
دکتر رضا لاری‌پور با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین دلایل مهاجرت، مشکلات معیشتی است، گفت «علاوه بر پزشک متخصص، فوق تخصص و پزشکان عمومی، سایر شاغلین حرفه‌های پزشکی نظیر داروساز، ماما، بینایی‌سنج، شنوایی‌سنج، فیزیوتراپ و سایر رشته‌های پزشکی هم الآن در حال مهاجرت به کشورهای خارجی هستند.»
سخنگوی سازمان نظام پزشکی افزوده بود شاید بخش عمده آن کشورهای حاشیه خلیج فارس، کشورهای آمریکایی مثل کانادا یا کشورهای اروپایی تشکیل می‌دهد و همچنین استرالیا که دارد اضافه می‌شود. یعنی تقریبا به پنج قاره دنیا، بجز آفریقا، داریم نیرو صادر می‌کنیم.
دکتر رضا لاری‌پور از «نکته بسیار مهمتری» در زمینه مهاجرت پزشکان خبر داده و گفته بود که ما علاوه بر «مهاجرت خارجی» با یک پدیده‌ای به نام «مهاجرت داخلی» روبرو هستیم که به مراتب از مهاجرت خارجی برای ما مهم‌تر و اسم آن «مهاجرت شغلی» است. یعنی ما افرادی داریم که مهاجرت به خارج از کشور می‌کنند و طبیعتا درصد آن در جامعه پزشکی نسبت به درصدهایی که در سایر رشته‌ها مثل مهندسی و دانشگاه‌های برتر ما وجود دارد، خیلی بالا نیست.
سخنگوی سازمان نظام پزشکی درباره وضعیت معیشتی پزشکان شاغل به طبابت توضیح داده بود که «از میان جمعیت ۹۰ تا ۱۰۰ هزار نفری پزشک عمومی، ۴۵ تا ۵۰ هزار نفر پزشک عمومی داریم که اصولا کار پزشک عمومی نمی‌کنند و مابقی دارند کار طبابت پزشک عمومی انجام می‌دهند. اگر این آمار نزدیک به صحت باشد، که هست، ۱۰۰ هزار نفر از ۱۵۰ هزار نفر جامعه پزشکی تقریبا درآمدی بین ۱۱ تا ۱۵ میلیون تومان دارند و اینجا کاملا مشخص است که این جماعت زیر خط فقر هستند.»
هرچند مدت‌هاست فعالان صنفی و کارشناسان درباره موج گسترده پزشکان و دیگر اعضای کادر درمان از کشور هشدار داده و معتقدند نظام درمانی کشور به زودی دچار بحران خواهد شد، اما مهاجرت در دیگر رسته‌های شغلی نیز قابل توجه است.
بهرام صلواتی مدیر رصدخانه مهاجرت ایرانیان درباره آمار بالای مهاجرت نیروی متخصص و حرفه‌ای از کشور گفته که «نیروهای کلیدی و متخصص ۶۷ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان، وارد فرآیند مهاجرت شده‌اند.»
بهرام صلواتی افزوده که «هم اکنون دامنه مهاجرت از استعدادها، آموزش‌دیدگان و نخبگان ایرانی پا را فراتر گذاشته و در طبقه‌های گوناگون اجتماعی، به ویژه در دهک‌های پایین اقتصادی نیز در حال گسترش است.»
هشدار درباره مهاجرت پزشکان؛ از کرسی خالی «جراحی کودکان» تا مهاجرت ۱۰هزار پزشک متخصص در دو سال!
وبسایت «دیده‌بان ایران» نیز روز گذشته در گزارشی با اشاره به «هزینه ۲/۵ میلیارد تومانی تربیت هر پزشک ایرانی» نوشته بیش از ۷۰ درصد پزشکان و پرستاران معتقدند، «عوامل بیرونی» بر مهاجرت آنان تاثیر «بسیار زیاد» دارد. همچنین ۷۳ درصد پزشکان و پرستاران تاثیر تورم بر تمایلشان به مهاجرت را «بسیار زیاد» دانستند و ۶۳ درصد آنان تاثیر تحریم‌ها بر تمایلشان به مهاجرت را «خیلی زیاد» ارزیابی کردند. دامنه مهاجرت از استعدادها، آموزش‌دیدگان و نخبگان ایرانی، پا را فراتر گذاشته و در طبقه‌های گوناگون اجتماعی، به ویژه در دهک‌های پایین اقتصادی نیز در حال گسترش است.
در این گزارش تأکید شده که «مهاجران متخصص و فرهیخته ایرانی همراه با خود، چمدانی از اندیشه و برنامه‌های موثر در جهت پیشرفت و آبادانی این مرز و بوم را نیز به غربت می‌برند و حاکمیت همچنان با کمال میل در حال صادر کردن این منابع انسانی است.»
این گزارش با ارائه آماری از مهاجرت مهندشان از ایران نوشته که در دو دهه اخیر، بطور آماری تا ۴۷ درصد از اعضای جامعه مهندسان به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند. این مهاجرت‌ها معمولاً با کاهش سطح تحصیلات فنی و حتی ترک رشته‌های علمی و تخصصی، به ویژه در حوزه ریاضیات، همراه است.
یکی از آخرین گزارش‌ها درباره مهاجرت نیروی متخصص از کشور از موج مهاجرت خلبانان از ایران حکایت دارد. احمدرضا عامری رئیس اتحادیه شرکت‌های مسافربری با اشاره به افزایش درخواست رانندگان پایه یک برای مهاجرت، تأکید کرده که «در حال حاضر برخی از کشورها به رانندگان در بخش حمل و نقل باری هم اقامت و هم حقوق چند هزار دلار پرداخت می‌کنند.»
احمدرضا عامری افزوده که «امروز با افرادی تحصیلکرده و حتی خلبان مواجه هستیم که به دنبال دریافت گواهینامه رانندگی پایه یک هستند تا بتوانند از این طریق به آن کشورها مهاجرت کنند. آن کسی که گواهینامه پایه یک داشته باشد میتواند راننده اتوبوس و کامیون باشد و فرصت مهاجرت دارد.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به تازگی اعلام کرده که نرخ فقر طی یک دهه از ۱۹ درصد به بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته و اکنون بیش از ۳۰ درصد از جمعیت ایران زیر خط فقر هستند و بر اساس معیارهای بسیار حداقلی، «فقیر» به حساب می‌آیند.
هشدار درباره مهاجرت استارتاپ‌ها از کشور؛ امارات یکی از مقاصد جوانان نخبه و کارآفرینان ایرانی
مهرداد عباد عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران روز گذشته در گفتگو با وبسایت «رکنا» از مدل تازه مهاجرت متخصصان ایرانی، این‌بار به کشور قطر خبر داده و گفته «اخیرا در کشور قطر چند کارخانه پتروشیمی جدید احداث شده که این کشور برای تامین نیاز تخصصی خود، مهندسان شیمی را از ایران با شرایط و حقوق عالی به آنجا می‌برد.»
مهرداد عباد با اشاره به اینکه مهاجرت یکی از مشکلات اصلی کشور است افزوده که «خیلی از سرمایه گذاران ترجیح می دهند به کشورهایی بروند که راحت‌تر بتوانند کسب و کار جدیدشان را راه‌اندازی کنند. حتی در خیلی از اصناف با کمبود نیروی ساده هم روبرو هستیم. این روزها شرکت‌ها برای جذب کارشناس فروش و بازاریاب باید چندین بار آگهی دهند تا دو سه نفر به آنها مراجعه کنند. کارشناس فروش خیلی سمت پیچیده‌ای و نیازمند به تخصص خاصی نیست.»
اینهمه در حالیست که مقامات مسئول در حوزه قانونگذاری و اجرایی کشور هیج توجهی به موج گسترده مهاجرت نیروی کار متخصص و حرفه‌ای از کشور ندارند و به جای ایجاد سازوکاری برای افزایش انگیزه نیروی کار به ماندن در کشور، در برابر هشدارها و گزارش‌های تکاندهنده از مهاجرت‌ها، به فرافکنی مشغول هستند.
از جمله همایون سامه‌یح بخت آبادی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی روز گذشته درباره هشدار افزایش مهاجرت پزشکان از کشور گفت: «واقعیت مسئله عرضه و تقاضا است؛ هنگامی که در دنیا تقاضای پزشک زیاد باشد و از سوی دیگر کمبود پزشک و همچنین به دست آوردن پزشک ارزان مطرح باشد؛ در مورد کشوری مانند ایران که خرج تحصیلات پزشکی فردی را داده باشد، به طبع صرف هزینه و مهیا کردن کار برای چنین پزشکانی آن هم در مناطق بد آب و هوا به صرفه است.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی همچنین گفت که «شما فکر نکنید یک پزشکی که به کانادا می‌رود بهترین جای این کشور میتواند مطب بزند، خیر؛ به نظر بنده پزشکان ایرانی در بدآب و هواترین و سردسیرترین مناطق کانادا مشغول به خدمت می‌شوند و باید بالاخره دوستان پزشک در جریان باشند.»
بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت جمهوری اسلامی، نیز پیشتر مدعی شده بود که پزشکان ایرانی که به آمریکا، کانادا، بریتانیا و اروپا مهاجرت می‌کنند، در این کشورها بیکار می‌مانند!
