یک هفته پس از صدور قطعنامه علیه برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مقام‌های تهران همزمان با راه‌اندازی «چند هزار سانتریفیوژ پیشرفته» برای افزایش غنی‌سازی اورانیوم، با نمایندگان سه قدرت اروپایی دور جدیدی از مذاکرات را آغاز کردند.
انریکه مورا معاون جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پنجشنبه ۸ آذرماه در ژنو با مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب آبادی دو معاون وزارت خارجه جمهوری اسلامی دیدار کرد.
انریکه مورا که روابط بسیار نزدیکی با مقام‌های جمهوری اسلامی دارد و یکی از مدافعان «احیای برجام» است بعد از این دیدارها در «ایکس» نوشت: «با معاونان وزیر خارجه ایران، تخت روانچی و غریب‌آبادی گفتگوی صریحی در خصوص حمایت نظامی ایران از روسیه که باید متوقف شود، مسئله هسته‌ای که به راه حل دیپلماتیک نیاز دارد، تنش‌های منطقه‌ای که جلوگیری از تشدید بیشتر آن از سوی همه طرف‌ها مهم است و حقوق‌بشر داشتم.»
این اظهارات نشان داد که برای اروپایی‌ها علاوه بر عدم همکاری جمهوری اسلامی با آژانس، پشتیبانی از روسیه و همچنین مسئله حقوق بشر که مرتبط با سرکوب مردم ایران و بازداشت و شکنجه مخالفان است در اولویت قرار گرفته است که در واقع شروط اروپایی‌ها برای مذاکرات است.
بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده قرار است مذاکرات نمایندگان سه قدرت اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) با نماینده‌های جمهوری اسلامی در روز جمعه ۹ آذرماه در ژنو ادامه خواهد یافت.
اروپا تأثیرگذار نیست
اگرچه در ایران برخی رسانه‌ها نزدیک به جریان اصلاح‌طلب ادعا می‌کنند مذاکرات ژنو راهی برای آغاز مذاکرات میان تهران و دولتهای غربی است اما عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی که اخیراً به پرتغال و هلند سفر کرده بود در یک مصاحبه ناامیدانه گفت، بعد از این مذاکرات باید دید که آیا راهی برای خروج از وضعیت فعلی وجود دارد یا خیر، اما «نسبت به این دیدار خوش‌بین نیستم چرا که مطمئن نیستم با طرف درست [در این مسئله] صحبت می‌کنیم.» اشاره او به «طرف درست» آمریکا است که اعلام کرده بود در این مذاکرات حضور نخواهد داشت. اتفاقاً در همین ارتباط تأکید کرد: «اروپا بازیگری تاثیرگذار در مذاکرات هسته‌ای نیست.»
عراقچی همچنین در اظهارتی تهدید آمیز عنوان کرد: «ادامه تحریم‌ها، ایران را به داشتن تسلیحات هسته‌ای می‌کشاند.»
اروپا اعتماد به نفس ندارد
پس از دیدارهای روز اول مذاکرات، کاظم غریب‌آبادی نیز در «ایکس» نوشت: «اروپا در موضوع هسته‌ای ایران نیز به دلیل عدم برخورداری از روحیه مسئولیت‌پذیری و اعتماد به نفس لازم، مدت‌ها است از بازیگری تاثیرگذار فاصله گرفته است. اروپا نیازمند خودبازیابی است.»
آقای غریب‌آبادی گفته است: «با انریکه مورا گفتگوی صریحی در مورد طیفی از موضوعات و همچنین چشم انداز مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم در پرتو تحولات جدید داشتیم.»
به گفته وی در اولین دور این مذاکرات در ژنو «به مورا گفته شد اتحادیه اروپا باید دست از رفتار خودبینانه و غیرمسئولانه خود در قبال موضوعات و چالش‌های این قاره و مسائل بین‌المللی بردارد. اروپا نباید مشکلات و اشتباهات خودش، از جمله در رابطه با منازعه اوکراین، را با درگیر کردن دیگران فرافکنی کند.»
خبرگزاری رویترز به نقل از سه مقام ایرانی نوشته است که هدف اصلی تهران یافتن راه‌هایی برای تضمین «لغو تحریم‌ها» و «خروج از بن‌بست هسته‌ای» است با این همه جمهوری اسلامی نگران است گزارش‌های آژانس و فشارهای اتحادیه اروپا همزمان با بازگشت مجدد دونالد ترامپ به قدرت، زمینه‌ساز «فعال شدن مکانیسم ماشه» باشد. وضعیت آنقدر دگرگون شده است که حتا لحن انریکه مورا معاون بورل که روابط بسیار دوستانه‌ای با مقام‌های تهران دارد تغییر کرده است.
شکست مذاکرات اتمی جمهوری اسلامی با دولتهای غربی، دلایل مختلف دارد که از اصلی‌ترین آنها تغییر فضای بین‌المللی پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین است. روسیه عملاً بعد از آغاز جنگ علیه اوکراین با باج‌خواهی از غربی‌ها مانع ادامه مذاکرات برجام شد.
در همین ارتباط سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اسفند ۱۴۰۰ رسماً «توافق اتمی» را به برداشته شدن بخشی از تحریم‌های روسیه و مسئله اوکراین گره زد و اعلام کرد، «ما ضمانت کتبی می‌خواهیم که تحریم‌ها [تحریم‌ها پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین] به هیچ شکل بر مناسبات اقتصادی و تجاری ما [با ایران] که ذیل برجام قید شده است اثر نگذارد!»
اکنون از صحبت‌های مورا پیداست، اروپایی‌ها پیدا و پنهان در مذاکرات تنها در مورد مسائل اتمی گفتگو نمی‌کنند و پشتیبانی جمهوری اسلامی از روسیه و حقوق بشر را هم روی میز گذاشته‌اند.
