افزایش قیمت‌ها در بازارهای مواد خوراکی و اجاره‌بهای مسکن و نبود برنامه‌های مؤثر حمایتی از اقشار حقوق‌بگیر سبب هشدار کارشناسان درباره محو کامل طبقه متوسط در سال جدید خورشیدی شده است.
قیمت مواد خوراکی پرمصرف و ضروری در سال جدید نیز روند افزایشی خود را ادامه داده است. تولیدکنندگان و فعالان صنف مواد غذایی معتقدند محدودیت‌ها در تولید از جمله بحران کمبود انرژی، در کنار اثرات افزایش قیمت ارز بر افزایش هزینه تولید سبب تداوم افزایش قیمت‌ها در بازار مواد غذایی خواهد بود.
افزایش قیمت مواد غذایی سبب حذف بسیاری از اقلام خوراکی از سبد مصرفی خانوارهای کم‌درآمد شده و آمار سوء تغذیه را هم افزایش داده است.
روزنامه «هم‌میهن» در گزارشی میدانی به کاهش فروش انواع مواد غذایی به علت کاهش قدرت خرید خانوارها اشاره کرده و به نقل از یک فروشنده تره‌بار در محله مشیریه تهران نوشته «فروش ما امسال نصف شده، اگر سال گذشته ۹۰۰ مشتری داشتیم الان ۴۰۰ نفرند.»
یک فروشنده لبنیات در این منطقه هم گفته «فروش همه محصولات لبنی به‌نسبت سال گذشته ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر شده است. زمانی بود که ما ۴۰ سبد شیر می‌فروختیم الان این عدد به ۵ سبد رسیده. قبل‌تر یک جعبه شیر در یک هفته فروش می‌رفت و حالا در یک‌ماه.»
مغازه‌داران و فروشندگان تره‌بار محله بهجت‌آباد تهران هم از کاهش ۵۰ درصدی فروش در سال جدید خبر می‌دهند.
«هم‌میهن» نوشته توان خرید محصولات پروتئینی هم این روزها کم شده؛ مغازه‌داران محصولات پروتئینی در محله نظام‌آباد تهران از فروشی می‌گویند که این روزها نصف شده است: «با اینکه گوشت گران‌تر نشده اما مردم نسبت به پارسال قدرت خرید کمتری برای آن دارند. بیشتر مردم مرغ می‌خرند، آن هم ران مرغ که ارزان‌تر است.»
در این میان جمعیت افراد به ویژه کودکان دچار سوء تغذیه در ایران نیز رو به افزایش است. این آمار در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان با هشدار کارشناسان روبروست. محمدتقی طباطبایی متخصص نفرولوژی کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی به «هم‌میهن» گفته «در بازه سنی زیر پنج سال، ۱۰۰ هزار کودک دچار سوء تغذیه در سیستان و بلوچستان وجود دارد که زنان باردار و شیرده و سالمندان را هم باید به این جمعیت اضافه کرد.»
این متخصص افزوده «یکی از دلائل سوء تغذیه بحث بیکاری گستردهای است که در سطح استان بهویژه در روستاها و حاشیههای شهرها وجود دارد که جمعیت مهاجر ساکن در آنجا بیشتر بیکارند و به همین دلیل بیمار میشوند و چیزی برای تامین تغذیه خانواده باقی نمیماند.
بحران خانوارها فقط تأمین هزینه مواد خوراکی نیست و مشکل اصلی برای خانوارهای مستأجر تأمین هزینه اجاره‌بها است. با آغاز فصل جابجایی مستأجران گزارش‌ها از موج تازه افزایش قیمت‌ها در بازار اجاره‌بها حکایت دارند.
ارزش واقعی درآمد حقوق‌بگیران نیز نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده و در نتیجه اکثر مستأجران حتی توان پرداخت اجاره‌های پیشین را ندارند و ناچار به جابجایی و اجاره خانه‌هایی ارزان‌تر هستند.
منصور غیبی کارشناس بازار مسکن درباره اثر اخبار مذاکرات بر این بازار گفته «رفتار مسکن در یک سال و نیم گذشته ثابت کرده است که با افزایش یا التهابات بازارهای موازی، قیمت‌ها افزایش پیدا نخواهد کرد. زمانی که دلار به بیش از ۱۰۰ هزار تومان هم رسید، بازار مسکن بی‌توجه به افزایش نرخ ارز، عمل کرد.»
این کارشناس بازار مسکن گفته معتقد است که با کاهشی شدن قیمت ارز، طلا و سکه، بازار مسکن یک کاهش آنی و ملموس نخواهد داشت.
او افزوده «بازار اجاره هر سال تابع قیمت مسکن، میزان تورم و انتظارات تورمی بوده است. درست است که دولت تأکید می‌کند که افزایش اجاره باید ۲۵ درصد باشد ولی واقعیت ملموس چیزی غیر از این است، چراکه اقتصاد کلان ما به مشکل خورده و مردم اجاره مسکن را به عنوان یک درآمد برای اینکه روزمرگی و هزینه‌های جاری‌شان را به تعادل برسانند، نگاه می‌کنند.»
منصور غیبی افزوده «در نتیجه این التهابات بازار مسکن زمانی فروکش خواهد کرد که مردم جامعه به لحاظ اقتصادی در تعادل باشند و نگاه سرمایه‌ای به بازار اجاره مسکن از بین برود یا کاهش پیدا کند. درحال حاضر اجاره مسکن تبدیل به منبع درآمد برای برخی از خانواده‌ها شده است؛ بنابراین مستأجران شدیدا تحت فشار هستند و الان هم قرار است تسهیلاتی به مستأجران ارائه دهند که امیدوارم باعث تورم و اینکه مالکان قیمت را روی این حساب بالا ببرند، نشود. پیش‌بینی‌ام این است که مستأجرین امسال هم مانند سال‌های گذشته سال سختی را پیش رو داشته باشند.»
این کارشناس همچنین گفته با مذاکره و توافق هم نمی‌توان امید داشت بحران افزایش قیمت در بازار مسکن به سرعت حل شود: «زمانی که بحث توافق و مذاکرات پیش می‌آید باید این واقعیت را بپذیریم که در بدنه و شاخص‌های اقتصاد ما تأثیر آنی نخواهد گذاشت بلکه زمان خواهد برد. در حوزه مسکن هم شاید زمان طولانی‌تر صرف شود تا تأثیر مثبت توافق را ببینیم.»
وبسایت «گسترش نیوز» نیز در گزارشی با عنوان «سال جهنمی طبقه متوسط ایران آغاز شد» از افزایش اجتناب‌ناپذیر قیمت مسکن در سال جدید خبر داده و نوشته در شرایطی که ضعف‌های مدیریتی و بحران‌های اقتصادی در سطوح مختلف کشور دیده می‌شود، پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که این مشکلات می‌تواند قیمت مسکن را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و شرایط را برای خرید خانه حتی برای اقشار متوسط و کم‌درآمد سخت‌تر سازد.
این گزارش افزوده کارشناسان حوزه مسکن در خصوص رشد قیمت خانه در ماه‌های آتی، دلایل متعددی را مطرح می‌کنند که ناتزاری انرژی و قطعی برق در هفته‌های آینده را یک عامل بسیار موثر می‌دانند. قطع برق و مشکلات مربوط به تأمین انرژی در کشور تأثیر مستقیمی بر روند تولید و قیمت تمام‌شده مسکن دارد. کارخانجات سیمان و سایر نهاده‌های ساختمانی که برای تولید مصالح ضروری در ساخت‌وساز مورد استفاده قرار می‌گیرند، به شدت تحت تأثیر نوسانات انرژی هستند.
وبسایت «تجارت نیوز» نیز در گزارشی از اجبار مستأجران به اجاره اتاق به جای یک واحد مستقل آپارتمانی به علت افزایش قیمت‌ها خبر داده است.
در این گزارش آمده هزینه اجاره خانه در سال‌های اخیر به قدری بالا رفته که حالا نه‌تنها به یکی از دغدغه‌های اصلی مستاجران تبدیل شده، بلکه پدیده‌ای جدید و تلخ را هم به وجود آورده است؛ اجاره اتاق یا کانکس به‌عنوان سرپناهی موقت یا گاه دائمی برای مستاجران کم‌درآمد، که حالا به امری عادی در بازار اجاره مسکن تبدیل شده است!
«تجارت نیوز» افزوده در یکی از محله‌های تهران، شخصی اقدام به عرضه یک اتاق ۹ متری اجاره‌ای کرده است که نه تنها برای خانواده‌ها، بلکه برای افراد مجرد نیز نامناسب به نظر می‌رسد. با این حال، نکته دردناک‌تر آن است که برخی از افراد حتی به اجاره دادن کانکس‌ها روی آورده‌اند. این کانکس‌ها به عنوان راهی برای تامین سرپناه موقت به ویژه برای دانشجویان و کارگران معرفی شده‌اند و از سمت دیگر برای صاحبان این کانکس‌ها هم درآمدزاست.
در سال‌های گذشته کاهش قدرت خرید و به زیر خط فقر رانده شدن اقشار مختلف حقوق‌بگیر سبب کوچک شدن قشر متوسط در ایران شده بود اما به نظر می‌رسد امسال با توجه به تورم، به ویژه در دو بازار مواد خوراکی و مسکن، طبقه متوسط محو شود و جمعیت ایران به دو بخش اکثریت زیر خط فقر و اقلیت ثروتمند و پردرآمد تبدیل شود!
