الهام نجفی – در عصری که پلتفرمهای دیجیتال اغلب به عنوان ابزارهایی دموکراتیک برای بیان آزاد شناخته میشوند، کلابهاوس به فضایی برای گفتگوی سیاسی در لحظه تبدیل شده است؛ به ویژه در جوامع اقتدارگرا مانند ایران. اما ظاهر میتواند فریبنده باشد. بسیاری از ایرانیان خارج کشور برای درک وضعیت اجتماعی- سیاسی ایران به اتاقهای فارسیزبان کلابهاوس رجوع میکنند، اما آنچه مییابند پژواکی مهندسیشده است؛ اتاقهایی که صداهای حاشیهای را بزرگنمایی کرده، جریان اصلی را خاموش میکنند و جامعه بینالمللی را گمراه میسازند. این مقاله بررسی میکند که چگونه کلابهاوس فارسی توسط ماشین نرمقدرت جمهوری اسلامی به ابزاری تبلیغاتی تبدیل شده و توسط گروههای حاشیهای مانند طرفداران سازمان مجاهدین خلق و تجزیهطلبان قومی تسخیر شده است. بجای بازتاب همگرایی سیاسی نوین در ایران، یعنی رد اصلاحطلبی، خواست تغییر رژیم و اتحاد روزافزون حول رهبری نمادین شاهزاده رضا پهلوی، کلابهاوس تصویری تحریفشده از واقعیت را به نمایش میگذارد. این تنها تحریف نیست، بلکه نوعی ضداطلاعرسانی فعال است.
آیینهای جعلی از مردم ایران
در ظاهر، کلابهاوس پلتفرمی دموکراتیک است: هرکسی با یک گوشی هوشمند و صدایی برای سخن گفتن میتواند وارد شود. اما در عمل، پر است از حسابهای ناشناس، عملیات هماهنگ تخریب، و روایتهای مهندسیشده. تحقیقات درباره اقتدارگرایی دیجیتال نشان میدهد رژیمهایی مانند جمهوری اسلامی دهها هزار حساب جعلی برای ایجاد تفرقه، شبیهسازی حمایت و پخش سردرگمی به کار میگیرند. کلابهاوس فارسی به وضوح در همین الگو میگنجد. آنچه ظاهر میشود، همسرایی واقعی ایرانیان نیست، بلکه هیاهویی ساختگی است که طوری طراحی شده تا آشفته، پراکنده و نابالغ به نظر برسد؛ روایتی که کاملاً در خدمت منافع رژیم است.
شعارهای ساختگی در برابر مبارزه واقعی
تفاوت میان شعارهای کلابهاوس و واقعیت خیابانهای ایران بسیار عمیق است:
• روایتهای ضد اسرائیل و ضد امپریالیسم: شعارهایی چون «مرگ بر اسرائیل» یا «مرگ بر آمریکا» دیگر در ایران خریدار ندارد. امروز معترضان شعار میدهند: «دشمن ما همینجاست، دروغ میگن آمریکاست!» در حالی که در دانشگاههای غربی، دانشجویان حماسمحور تظاهرات برپا کردند، هیچ دانشجوی ایرانی در داخل کشور در حمایت از غزه یا حماس تجمعی نداشت. با این حال، کلابهاوس پر است از صدای اکانتهای مشکوک با مواضع ضد اسرائیلی که خط رسمی رژیم را تکرار میکنند.
• گفتمان اصلاحطلبی: با وجود تحریم گسترده انتخابات در ایران، کلابهاوس مملو از بحثهایی درباره نامزدهای حکومتی است؛ در حالی که مردم ایران مدتهاست اصلاحطلبی را کنار گذاشتهاند. اما در کلابهاوس، همان گفتمان شکستخورده به عنوان راه حل «واقعبینانه» مطرح میشود.
• اغراق در جداییطلبی: اگرچه تبعیض علیه اقوام ایرانی واقعی است، اما اغلب مردم استانهای کردستان، خوزستان و سیستان و بلوچستان خواهان برابری در یک ایران متحد و سکولار هستند. با این حال، کلابهاوس پر است از صداهای جداییطلب که ایران را مجموعهای از اقوام در آستانه فروپاشی جلوه میدهند؛ دقیقاً همان تصویری که رژیم میخواهد به جهان نشان دهد.
• نفوذ نامتناسب مجاهدین خلق: سازمان مجاهدین خلق یکی از منفورترین و بیاعتبارترین گروهها در میان ایرانیان است. ساختار فرقهای و همکاریهای آنها با دشمنان ایران باعث شده مردم در داخل هیچ اعتمادی به آنها نداشته باشند. اما در کلابهاوس، این گروه بحثها را مصادره میکند، سلطنتطلبان را تخریب میکند و به شاهزاده پهلوی حمله میکند؛ گویی نیرویی برابر در صحنه است، در حالی که نیست.
جنگ روانی علیه ایرانیان خارج کشور
مخربترین اثر این تحریف دیجیتال، شاید روانی باشد. بسیاری از جوانان ایرانی مقیم خارج با اشتیاق برای ارتباط با وطن وارد کلابهاوس میشوند، اما با فضای مسمومی از فحاشی، تسویهحسابهای ایدئولوژیک و بیهدف روبرو میشوند. این فضا باعث سرخوردگی، اُفت انگیزه و انفعال سیاسی میشود. در حالی که در داخل ایران، از خیزش مهسا امینی تا تجمعات نوروز و سیزدهبهدر، مردم با شجاعت، نظم و اتحاد عمل میکنند؛ که در کلابهاوس بازتابی ندارد.
دامی برای ناظران بینالمللی
خبرنگاران، تحلیلگران و سازمانهای بینالمللی اغلب کلابهاوس را منبعی برای شناخت ایران میدانند؛ اشتباهی خطرناک. هویتهای تأییدنشده، روایتهای مهندسیشده و تبلیغات هماهنگ کلابهاوس را به میدان مین اطلاعات نادرست تبدیل کرده است. اگر تصمیمگیریها یا تحلیلهای رسانهای بر این فضا استوار شود، میتواند مستقیماً به نفع رژیم تمام شود و جنبش دموکراسیخواهی ایران را تضعیف کند.
در پایان: توهم را کنار بگذاریم، واقعیت را برجسته کنیم
کلابهاوس فارسی پلتفرم صدای آزاد ایرانیان نیست بلکه توهمی دیجیتال است که با ظرافت برای خدمت به منافع جمهوری اسلامی ساخته شده. این فضا انقلاب را تحریف میکند، رهبران واقعی آن را به حاشیه میراند، و اتحاد را تضعیف میکند. این روند واکنش جهانی به فریاد آزادیخواهی ملت ایران را به تأخیر میاندازد. اگر میخواهیم ایران امروز را بفهمیم، باید از کلابهاوس فراتر برویم و به منابع تأییدشده تکیه کنیم: گزارشهای میدانی، پیامهای رمزگذاریشده از درون ایران و شبکههای مردمی واقعی. تنها با رد این پژواک مهندسیشده، میتوان صدای واقعی مردم ایران را شنید و از آن حمایت کرد.
*الهام نجفی از اعضای «جنبش پیشاهنگان ایران»