احمد رأفت (از محل مذاکرات) – پنجمین گفتگوی بین جمهوری اسلامی و ایالات متحده آمریکا برای دستیابی به توافقی در مورد برنامه هسته‌ای تهران در اقامتگاه سفیر عمان در پایتخت ایتالیا به پایان رسید. این مذاکرات که در ساعت ۱۳.۳۰ به وقت محلی آغاز شد، پس از اندکی بیش از ۳ ساعت به پایان رسید. قبل از آغاز این مذاکرات، عباس عراقچی وزیر خارجه که ریاست هیات مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی را بر عهده درد، در اقامتگاه سفیر جمهوری اسلامی در شهر رم، که کمتر از یکصد متر از محل مذاکرات فاصله دارد، با بدر البوسعیدی وزیر امور خارجه عمان، کشور میانجی، دیداری داشت.
استیو ویتکاف نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا برای امور خاورمیانه که ریاست هیأت مذاکره کننده آمریکائی را بر عهده دارد، ساعاتی قبل از آغاز مذاکرات در اقامتگاه سفیر آمریکا در رم با دو فرستاده اسرائیل، دیوید بارنیا رئیس موساد و ران درمر وزیر امور استراتژیک دولت بنیامین نتانیاهو ملاقات کرد. اسرائیل اگرچه رسما در این مذاکرات شرکت ندارد، ولی می‌توان گفت یکی از شرکت‌کنندگان نامرئی در این گفتگوها است.
در طول پنج گفتگویی که از ۲۳ فروردین امسال در مسقط آغاز شدند، تا کنون بر سر هیچ مسئله‌ای توافقی به دست نیامده است. ایالات متحده اصرار دارد که جمهوری اسلامی باید کل برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود را کنار بگذارد. اما جمهوری اسلامی ادامه غنی‌سازی را خط قرمز خود دانسته، اگرچه می‌گوید در مورد جزئیات آن آماده گفتگو است. تهران اصرار دارد فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی صلح‌آمیز است و بر مبنای معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای می‌تواند غنی‌سازی کند.
بدر البوسعیدی وزیر امور خارجه عمان در خاتمه این دور از مذاکرات در شبکه ایکس نوشت: «پنجمین دور مذاکرات ایران و آمریکا امروز در رم با پیشرفت‌هایی نه چندان قطعی به پایان رسید.» او در ادامه این نوشته ابراز امیدواری کرده که «ظرف روزهای آینده در مورد مسائل باقیمانده شفاف‌سازی کنیم تا به ما امکان دهد که به سمت هدف مشترک برای دستیابی به توافقی پایدار و شرافتمندانه گام برداریم». البته این مقام عمانی تاریخ دور بعدی مذاکرات و محل انجام آنها را اعلام نکرد و فقط درباره برگزاری آن ابراز امیدواری کرده است.
هیات جمهوری اسلامی علاوه بر عباس عراقچی شامل مجید تخت روانچی معاون سیاسی وزیر خارجه، کاظم غریب آبادی معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر خارجه و اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت خارجه بود. ریاست هیات آمریکایی نیز مانند چهار گفتگوی پیشین با استیو ویتکاف نماینده ویژه رئیس جمهور ایالات متحده در امور خاورمیانه بود و یکی از اعضای برجسته آن، مایکل آنتون رئیس تیم فنی وزارت خارجه این کشور او را همراهی می‌کرد. وزیر خارجه جمهوری اسلامی در پایان این دور از مذاکرات به خبرنگارانی که او را همراهی می‌کردند گفت «یکی از حرفه‌ای‌ترین ادوار مذاکراتی را در دور پنجم داشتیم، مواضع ما کاملا روشن است و بر آنها ایستادگی داریم». عباس عراقچی قبل از سفر به رم گفته بود که «جمهوری اسلامی با بیش از ۴۵ سال تحریم حاضر نیست برای برداشته شدن این تحریم‌ها دستاوردهای هسته‌ای خود را از دست بدهد.» در رم نیز وزیر خارجه جمهوری اسلامی تاکید کرد: «تقاضای توقف غنی‌سازی به معنای توقف مذاکرات است.»
در حاشیه این مذاکرات، بازار گمانه‌زنی‌ها در مورد راه‌های خروج از بن‌بست کنونی بسیار گرم است. روزنامه‌نگاران عمانی که این گفتگوها را پوشش می‌دهند می‌گویند در جریان دیدار عباس عراقچی با وزیر خارجه مسقط، در مورد راه حلی برای خروج از بن‌بست صحبت شد که شاید بتواند مورد قبول ایالات متحده قرار گیرد، ولی غیرممکن است که اسرائیلی‌ها آن را بپذیرند. خلاصه این پیشنهاد توقف سه ساله غنی‌سازی در داخل ایران و خاموش شدن سانتریفیوژها زیر نظر بازرسان آمریکائی و بین‌المللی است، البته بدون اینکه تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی برچیده شوند. در ازای این توقف، جمهوری اسلامی خواهان برچیده‌شدن کامل تحریم‌های کمرشکن اقتصادی است. گویا قرار است در نشست بعدی رسما این پیشنهاد از سوی میانجی عمانی روی میز قرار گیرد.
قابل توجه اینکه در میانه مذاکرات، استیو ویتکاف رئیس هیات آمریکائی، اقامتگاه سفیر عمان را ترک کرد. اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه جمهری اسلامی، دلیل خروج زودهنگام استیو ویتکاف از محل مذاکرات را لزوم ترک رم با پروازی برنامه‌ریزی شده اعلام کرد. منابع عربی اما می‌گویند رئیس هیات آمریکائی برای گفتگو با دو مقام عالیرتبه اسرائیلی که در رم حضور دارند جلسه را ترک کرد. برخی دیگر هم می‌گویند اصرار عراقچی بر حق ادامه غنی‌سازی دلیل این تصمیم و واکنش شدید استیو ویتکاف بوده است.
در حالی که طرفین در دور قبلی مذاکرات آن را «مثبت» و «سازنده» خوانده بودند و دونالد ترامپ گفته بود که «توافق نزدیک است»، در پایان این دور از گفتگوها ناامیدی از موفقیت این مذاکرات جانشین خوشبینی‌های دوره‌های قبل شده است. دور پنجم مذاکرات تهران و واشنگتن در حالی برگزار شد که رسانه‌های اسرائیل صحبت از آماده ساختن ارتش این کشور برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران می‌کنند. مقامات نظامی جمهوری اسلامی نیز در روز پنجشنبه نسبت به این تهدیدها هشدار دادند و گفتند آماده واکنش سخت به هرگونه اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای و زیرساخت‌های اقتصادی در ایران هستند.
