احمد رأفت -«یک تصادف ساده» آخرین فیلم جعفر پناهی کارگردان سرشناس ایرانی نخل طلای هفتاد و هشتمین جشنواره سینمائی کن را برای وی به ارمغان آورد.
روز شنبه سوم خرداد در مراسم پایانی این جشنواره، کیت بلانشت بازیگر و تهیه‌کننده سرشناس استرالیائی و ژولیت بینوش هنرمند مشهور فرانسوی و مدیر هیئت داوران، این جایزه را به جعفر پناهی اهدا کردند. این فیلم بلافاصله پس از اولین اکران، توسط بسیاری از منتقدین به عنوان یکی از کاندیداهای جدی دریافت نخل طلائی معرفی شده بود. شخص جعفر پناهی دو روز قبل از پایان جشنواره گفته بود از او خواسته‌اند در کن بماند. در جشنواره‌ها از سینماگرانی که می‌توانند در مراسم پایانی جایزه‌ای دریافت کنند می‌خواهند که به کشور خود باز نگردند. در جریان فرش قرمز اولین اکران فیلم، به خواست این کارگردان ترانه «نقطه کور» توماج صالحی پخش شد.
جعفر پناهی در جریان اولین اکران «یک تصادف ساده» این فیلم را، در حالی که صدایش می‌لرزید، به کارگردانان ممنوع از کار در ایران به ویژه زنان فیلمساز و بازیگری تقدیم کرد که از جنبش‌های اعتراضی در دفاع از حقوق زنان حمایت کرده‌اند. او در صحبت‌های کوتاهش در جریام اکران فیلم گفته بود: «درست است من اینجایم، اما بسیاری از سینماگران و بازیگران بزرگ ممنوع‌الکارند، به خصوص زنانی که در جنبش مهسا همراه مردم ایران بودند. نمایش امشب را به آنها و نمام هنرمندانی تقدیم می‌کنم که ناخواسته از ایران تبعید شدند و اکنون در سراسر جهان حضور دارند و می‌توانند خیلی بهتر از من فیلم بسازند.»
جعفر پناهی پس از دریافت نخل طلائی نیز گفت: «من از تمام گروه‌ها با هر عقیده و مرام در کشورم و خارج از کشورم، تمام ایرانیان که برای آزادی و رسیدن به مقام انسانی و برای رسیدن به دموکراسی تلاش می‌کنند، یک خواهش دارم. تمام اختلافات را کنار بگذارید. الان مهم کشور ماست، یکپارچگی کشور ماست. به امید اینکه هر چه زودتر به آزادی برسیم. برسیم به جایی که دیگر کسی به ما نگوید چه بپوش و چه نپوش، چه بکن و چه نکن. و در سینما که عشق ماست، کسی به ما نگوید چه بساز و چه نساز. به امید آن روز.»
جعفر پناهی می‌گوید طرح این فیلم در ماه‌هائی که در دوران جنبش سبز در زندان گذرانده بود در ذهن او شکل گرفت. وی در سال ۱۳۸۸ به ۱۵ سال ممنوعیت از فعالیت‌های سینمائی و ۲۰ سال ممنوعیت سفر به خارج و گفتگو با رسانه‌ها محکوم شده بود. جعفر پناهی برای بار دوم در تیر ماه ۱۴۰۱ هنگام مراجعه به دادسرای اوین برای پیگیری بازداشت و وضعیت دو کارگردان دیگر، محمد رسول‌اف و مصطفی آل‌احمد، بازداشت شده بود. او گفته است که بلافاصله پس از پایان این جشنواره به ایران باز خواهد گشت، اگرجه امکان دارد به محض ورود برای بار سوم بازداشت شود.
«یک تصادف ساده» داستان مردی به نام وحید (با بازی وحید مبصری) را روایت می‌کند که فردی با پای مصنوعی را می‌رباید با این تصور که همان کسی است که در زندان شکنجه‌اش داده و زندگی‌اش را نابود کرده است. وحید در تلاش است با تائید دیگر زندانیان سابق، مطمئن شود که این همان شکنجه‌گر است تا بعد تصمیم بگیرد که با او چه کند. هنگامی که جعفر پناهی پس از دریافت نخل طلائی صحبت می‌کرد، بازیگران زن فیلم کنارش ایستاده بودند و اشک می‌ریختند، بازیگرانی که بدون حجاب اجباری و بطور زیرزمینی با او همکاری کرده بودند. جعفر پناهی در گفتگوئی در کن گفته بود به هیچکدام از بازیگران این فیلم نگفته با یا بدون حجاب در مقابل دوربین قرار بگیرند.
در ۱۵ سال گذشته این کارگردان که جوایز بسیاری را از ده‌ها جشنواره از جمله کن، برلین و ونیز دریافت کرده ولی نتوانسته بود به دلیل ممنوعیت خروج از کشور در اکران فیلم‌هایش در هیچ جشنواره‌ای حضور پیدا کند، آخرین بار در سال ۲۰۰۳ میلادی با «طلای سرخ» در کن حضور یافته بود. جعفر پناهی بعد از عباس کیارستمی ( که در سال ۱۹۹۷ میلادی با «طعم گیلاس» نخل طلائی را دریافت کرد) دومین سینماگر ایرانی است که موفق شده مهم‌ترین جایزه جشنواره کن را دریافت کند. جعفر پناهی تنها کارگردان ایرانی است که در کارنامه خود شیر طلائی ونیز را نیز دارد که در سال ۲۰۰۰ میلادی با فیلم «دایره» دریافت کرد.
در بخش رقابتی هفتاد و هشتمین جشنواره کن، فیلم یک سینماگر دیگر نیز از ایران حضور داشت که سینمای رسمی و با مجوز جمهوری اسلامی را نمایندگی می‌کرد. در «زن و بچه» از سعید روستائی زنان با حجاب در مقابل دوربین قرار گرفتند. فیلمی که با مجوز رسمی وزارت ارشاد اسلامی ساخته شده است. تهیه کننده این فیلم جمال ساداتیان است که بسیاری او را نماینده رژیم در سینما می‌دانند. سعید روستائی با فیلم قبلی‌اش «برادران لیلا» که بدون مجوز ساخته شده بود به همین جشنواره آمده بود. البته سعید روستائی برای حضور قبلی‌اش در جشنواره کن، پس از بازگشت به ایران به ۶ ماه حبس محکوم شد. بسیاری از سینماگران ایرانی در داخل و خارج کشور سعید روستائی را متهم می‌کنند که با حجاب بر سر زنان گذاشتن در فیلم خود به رژیم باج داده است.
همچنین سینماگران مستقل، پذیرفته شدن فیلم سعید روستائی در جشنواره کن را نشانه بازگشت جمهوری اسلامی به جشنواره‌های بین‌المللی می‌دانند. پس از خیزش «زن، زندگی، آزادی» جشنواره‌های مهم بین‌المللی درهای خود را به سینمای رسمی جمهوری اسلامی بسته بودند. جعفر پناهی نیز در اشاره به این فیلم می‌گوید: «اینهمه سال مبارزه نکردیم که باز تن به سانسور بدهیم.» علی احمدزاده که با فیلم «منطقه بحرانی» توانست جایزه اصلی جشنواره لوکارنو را به دست آورد نیز می‌گوید: «جشنواره کن با پذیرفتن فیلم سعید روستائی تصویر رسمی جمهوری اسلامی را عادی‌سازی می‌کند. تصویری که در آن مثلا زنان حتی در خانه هم حجاب دارند و این خیانت به کسانی است که برای سینمائی آزاد می‌جنگند.» سعید روستائی در توجیه تصمیم‌اش برای ساختن فیلمی با سرمایه دولتی و رعایت محدودیت‌های جمهوری اسلامی می‌گوید: «برای من بسیار مهم است که فیلم‌هایم توسط مردم کشورم دیده شوند.»
جعفر پناهی در کن به فشارهائی که پس از گزینش «یک تصادف ساده» از سوی جشنواره کن بر او و همکارانش وارد شده نیز اشاره کرد. حدیث پاک‌باطن یکی از بازیگران این فیلم می‌گوید پس از انتشار خبر گزینش «یک تصادف ساده» مورد بازجوئی قرار گرفته است. وی این تجربه را «ترسناک» خواند. در جریان فیلمبرداری نیز به گفته جعفر پناهی «۱۵ مامور به یکی از لوکیشن‌ها حمله کردند و چندین ساعت به دنبال فیلم‌های ضبط شده گشتند که خوشبختانه ما آنها را پنهان کرده بودیم و دست خالی محل را ترک کردند.»
در حاشیه جشنواره، کیت بلانشت هنرپیشه و تهیه کننده استرالیائی که نخل طلائی را به جعفر پناهی داد اعلام کرد که در همکاری با جشنواره روتردام، بنیادی را برای حمایت از سینماگرانی که مجبور به ترک کشور خود شده‌اند تاسیس کرده است. در سال ۲۰۲۶ میلادی پنج کارگردان هر کدام بودجه‌ای ۱۰۰ هزار یوروئی برای تهیه فیلم خود دریافت خواهند کرد. یکی از این سینماگران محمد رسول‌اف است. فیلمی که این کارکردان قرار است با این بودجه تهیه کند، داستان مرگ نویسنده‌ای ایرانی در تبعید را روایت خواهد کرد.
