بورس ایران در حالی پس از دو هفته تعطیلی، از ابتدای هفته بازگشایی شده که بازار با سقوط شاخص و قرمز بودن بیش از ۹۸ درصد از نمادها روبرو بوده است. در روزهای شنبه و یکشنبه، هفتم و هشتم تیرماه، شاخص کل بورس در مجموع بیش از ۱۳۹ هزار واحد سقوط کرد.
بازار بورس ایران امروز دوشنبه نهم تیرماه با نمادهای قرمز و صف فروش سهامداران آغاز به کار کرده و ریزش شاخص تا پیش از ظهر ادامه داشته است. در دو روز گذشته نیز بازار سهام روندی به شدت منفی را طی کرد.
ریزش شدید شاخص و قرار گرفتن سهامداران در صف فروش از جمله پیامدهای جنگ جمهوری اسلامی و اسراییل، و البته تداوم ریسک ناشی از آغاز احتمالی دوباره جنگ و تشدید بحران‌های سیاسی داخلی و بین‌المللی است.
شاخص کل بورس ایران در پایان معاملات یکشنبه هشتم تیرماه با ریزش ۷۷ هزار واحدی مواجه شد و به دو میلیون و ۸۴۴ هزار واحد رسید. روز شنبه که پس از دو هفته بازار بازگشایی شد نیز شاخص کل بورس با ریزش بیش از ۶۲ هزار واحدی روبرو شد.
روز شنبه و در پی ریزش شدید شاخص، کارشناسان بورس اعلام کردند این بازار نیازمند حمایت دولت و تزریق سرمایه است تا بتواند از شرایط بحران ناشی از جنگ عبور کند.
احمد اشتیاقی تحلیلگر بازار سرمایه در گفتگو با «اکو ایران» درباره ریزش پرسرعت شاخص بورس در حالی که در هفته‌های پیش از آغاز جنگ بازار بورس با رشد قابل توجهی روبرو شده بود گفته «اساساً رشد قبلی بازار حول محور توافق احتمالی میان ایران و آمریکا شکل گرفته بود؛ توافقی که می‌توانست به شکل معناداری بازار سرمایه را از سایر بازارهای موازی جلو بیندازد. اما نه‌تنها این توافق حاصل نشد، بلکه وقوع جنگ نیز فشار مضاعفی به بازار وارد کرد.»
احمد اشتیاقی افزوده «در شرایط جنگی، طبیعتاً اغلب سرمایه‌گذاران تمایل دارند نقد بمانند و ریسک خرید سهام را نمی‌پذیرند. این در حالی است که حتی در دوره رشد اخیر بازار که شاخص تا ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد هم بالا رفت، ورود پول تازه از بیرون بازار سرمایه اتفاق نیفتاد. این نشان می‌دهد که اعتماد عمومی همچنان نسبت به بازار سست بوده و بی‌اعتمادی، به‌رغم رشد ظاهری شاخص، از بین نرفته است.»
این کارشناس همچنین معتقد است «با وجود اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، به دلیل ابهامات در مواضع طرفین، بازار همچنان چشم‌انداز روشنی برای خود متصور نیست. مصوبه مجلس مبنی بر خروج از NPT و قطع همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز بر فضای مبهم بازار افزوده است. در چنین فضایی، سهامدار نه افق روشنی می‌بیند و نه انگیزه‌ای برای ماندن دارد.»
این کارشناس نیز معتقد است بازار نیازمند تزریق سرمایه است و با تأکید بر اینکه بازار بدون حمایت مالی، توان رسیدن به تعادل را ندارد، گفته «بازار فعلاً نیازمند یک تزریق فوری و هدفمند بین ۳۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان است. این یک خواسته حداقلی از سوی فعالان بازار است و بدون این حمایت، تعادل شکل نمی‌گیرد. همان‌طور که بانک مرکزی پیش‌تر ۹۰ هزار میلیارد تومان به اقتصاد تزریق کرد تا تعادل نسبی در بازار ارز و سیاست‌های پولی ایجاد شود، حالا هم وقت آن رسیده که چنین مداخله‌ای در بازار سرمایه انجام شود.»
برخی کارشناسان بازار معتقدند طی روزهای آینده و با فروکش کردن هیجانات، و در صورتی که دوباره تنش میان جمهوری اسلامی و اسراییل افزایش پیدا نکند، بازار به آرامش نسبی دست پیدا خواهد کرد. برخی دیگر از کارشناسان اما معتقدند که به علت وجود مشکلاتی زیربنایی در اقتصاد از جمله بحران کمبود انرژی و کاهش تولید به‌خصوص در صنایع فولادی و سیمانی، و نمایان شدن آثار آسیب‌ها و خسارت‌های اقتصادی ناشی از جنگ، بازار بورس ایران همچنان ملتهب خواهد ماند.
از سوی دیگر شماری از کارشناسان بازار سرمایه تعطیل کردن بازار از سوی دولت را از جمله عوامل آشفتگی بازار طی روزهای پس از بازگشایی ارزیابی می‌کنند و معتقدند بازار می‌توانست بدون تعطیلی به روند عادی ادامه دهد.
در این میان حمید یاری معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرده که «در شرایط جنگی طبیعی بود که باید بازار سرمایه تعطیل می شد. این شرایط گذراست و بازار به زودی به شرایط عادی بازمی‌گردد.»
حمید یاری افزوده «طی دو روز گذشته مجموعاً حدود ۵/۵ هزار میلیارد تومان منابع برای حمایت از بازار سرمایه تزریق شده و این روند با هماهنگی بانک مرکزی و صندوق تثبیت در روزهای آینده ادامه خواهد یافت.»
معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار افزوده «انتظار ریزش بازار را داشتیم. انتظار برای مدیریت بازار نیز منطقی است و ما نیز این فضا را مدیریت خواهیم کرد؛ طی روزهای آینده نتیجه اقدامات را مشاهده خواهید کرد.»
نعطیلی بازار بورس بر اساس اختیاری که قانون به مدیران این سازمان برای شرایط خاص داده صورت گرفته است.
بر اساس ماده ۳۲ قانون اوراق بهادار مصوب آذرماه ۱۳۸۴، در شرایط جنگی یا بحرانی، هیئت مدیره سازمان بورس برای حفظ سرمایه مردم مجاز است با تشخیص شرایط اضطراری، دستور تعطیلی یا توقف معاملات را حداکثر به مدت سه روز کاری صادر کند. اگر شرایط بحرانی ادامه یابد، این مدت با تصویب شورای عالی بورس قابل تمدید است.
همچنین در ماده ۳۲ قانون اوراق بهادار و ماده ۴ دستورالعمل شرایط اضطراری نیز آمده مواردی مانند سیل، زلزله، ناآرامی‌های اجتماعی، عملیات تروریستی، جنگ یا هر رویداد دیگری را که خدمات معاملاتی یا تسویه را مختل کند، به عنوان شرایط اضطراری تعریف می‌شود.
با اینهمه به نظر می‌رسد آنچه بیش از تعطیلی دو هفته‌ای بر منفی شدن بازار طی سه روز گذشته موثر بوده، عدم اطمینان سهامداران به تداوم آتش‌بس میان جمهوری اسلامی و اسراییل است؛ موضوعی که حتی از سوی برخی از مقامات حکومت نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
ابوالفضل ظهره‌وند عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی با اشاره به احتمال وقوع دوباره جنگ با اسرائیل تأکید کرده که «امکان نقض آتش‌بس در هر لحظه‌ای وجود دارد.»
ابراهیم متقی از کارشناسان و تحلیلگران حکومتی در حوزه روابط بین‌الملل نیز در برنامه‌ای در صداوسیمای جمهوری اسلامی اعلام کرده «اسرائیل تا هفته آینده دوباره حمله خواهد کرد» و افزوده «آمریکا و اسرائیل با آتش‌بس به دنبال تجدید قوا هستند.»
در چنین شرایط ناپایداری طبیعی است که سهامداران بازار بورس تلاش کنند سرمایه خود را از بازار خارج کرده و با تبدیل آن به ارز یا طلا از سقوط ارزش آن در پی حمله احتمالی اسراییل و تداوم شرایط جنگی جلوگیری کنند.
