حجم بارندگی در ایران همچنان با کاهش روبروست و خشکسالی در بسیاری از استان‌های کشور تشدید شده است. آمارها نشان می‌دهد از ابتدای سال آبی جاری، از ابتدای مهر ۱۴۰۳، تا هشتم تیرماه جاری میزان بارش‌ها ۴۰/۲ درصد کاهش یافته است.
خشکسالی در ایران وارد پنجمین سال پیاپی شده و بارندگی‌ها به میزان قابل توجهی با کاهش روبروست. استان‌های سیستان و بلوچستان با ۷۷/۱ درصد کاهش بارندگی نسبت به سال گذشته، هرمزگان با ۷۴/۴ درصد و کهگیلویه و بویراحمد با ۵۴/۵ درصد در صدر جدول کاهش بارندگی‌ها هستند.
منصور بیجار استاندار سیستان و بلوچستان به تازگی اعلام کرده که بیش از ۹۰ درصد از خاک این استان درگیر خشکسالی است.
نوربخش داداشی مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی نیز اعلام کرده خشکسالی ۹۹/۷ درصد از پهنه این استان را فرا گرفته که ۶۶/۱۱ درصد آن از نوع خشکسالی «بسیار شدید»، ۲۸/۷۴ درصد «شدید»، ۴/۴ درصد «متوسط» و ۰/۵ درصد «خفیف» محسوب می‌شود.
شرایط در خراسان شمالی به حدی رسیده که ۱۰۰ درصد مساحت هفت شهرستان، بیش از ۹۹ درصد مساحت دو شهرستان و ۹۷/۸ درصد مساحت یک شهرستان، درگیر خشکسالی است.
وضعیت بحرانی خشکاسلی در بسیاری از استان‌های دیگر نیز گزارش شده است. حسین اسدی مدیر عامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی از کاهش قابل توجه بارندگی تا میزان ۴۰ درصد در استان مرکزی از ابتدای مهر ۱۴۰۳ تا پایان خرداد ۱۴۰۴ خبر داده است.
بهروز مرادپور مدیر کل هواشناسی لرستان نیز اعلام کرده با توجه به بارش‌های سال گذشته تنها یک درصد استان شرایط نرمال دارد و ۴۸ درصد وسعت لرستان دارای خشکسالی شدید است.
بهروز مرادپور افزوده هفت درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی خفیف، ۱۲ درصد خشکسالی متوسط، ۳۱ درصد خشکسالی شدید و ۴۸ درصد خشکسالی بسیار شدید بوده‌اند.
مدیرکل هواشناسی لرستان از کاهش چشمگیر بارندگی در سطح استان خبر داده و گفته «از مهر ۱۴۰۳ تا پایان خرداد ۱۴۰۴، متوسط بارش‌ها در لرستان نسبت به سال گذشته ۴۱ درصد و نسبت به بلندمدت ۳۸ درصد کاهش یافته است.»
در استان اصفهان هم منصور شیشه‌فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از کاهش ۶۲ درصدی آب سد زاینده‌رود به عنوان مهمترین سد استان خبر داده است.
بر اساس توضیح منصور شیشه‌فروش حجم کنونی سد زاینده‌رود را ۳۷۱ میلیون مترمکعب اعلام کرد و گفت: ذخیره سد با کاهش ۶۲ درصدی نسبت به میانگین بلندمدت، تنها ۳۱ درصد پرشدگی دارد.
او همچنین با اشاره به کاهش ۴۰ درصدی بارندگی استان از مهر سال گذشته تاکنون که معادل ۱۱۶ میلی‌متر بوده گفته «مناطق مرکزی، شرقی و جنوبی استان با کاهش ۶۰ تا ۷۰ درصدی بارش‌ها نسبت به میانگین بلندمدت روبرو هستند.»
وبسایت «تجارت نیوز» در گزارشی به اثرات مختلف تشدید خشکسالی پرداخته و نوشته کاهش حجم بارندگی‌ها علاوه بر ایجاد تنش آبی در شهر‌ها و روستا‌های کشور، تامین و پرداخت حقابه محیط زیست را نیز با مشکل مواجه می‌کند. خشکسالی می‌تواند به چالش‌هایی، چون طغیان آفات یا آتش‌سوزی در جنگل‌ها دامن بزند و تالاب‌ها را بخشکاند.
این گزارش برای نمونه به نپرداختن حقابه هورالعظیم در خوزستان اشاره کرده که سبب افزایش خطر وقوع آتش‌سوزی در بخش عراقی و ایرانی این تالاب شده است.
همچنین خبرگزاری «ایرنا» از کاهش ۵۱ سانتیمتری تراز آب دریاچه ارومیه، به دنبال روند نزولی حجم بارندگی‌ها در آذربایجان غربی، خبر داده است.
در این میان، کاهش حجم بارندگی‌ها زنگ خطر جدی در سرعت گرفتن فرایند تغییر اقلیم در برخی استان‌های کشور از جمله خراسان شمالی به شمار می‌رود. خشکسالی همچنین بر آلودگی هوای تهران نیز اثر گذاشته و باعث بروز پدیده گرد و غبار در این استان شده است.
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی، چندی پیش گفته بود که استان‌های تهران، سمنان و خراسان، با کم‌بارشی‌های استثنایی مواجه بوده‌اند و همین موضوع، بستر مساعدی را برای خیزش گرد و خاک فراهم کرده است.
کارشناسان معتقدند دولت باید به صورت اورژانسی اقدامی همچون اصلاح الگوی کشت، اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری، جلوگیری از هدررفت آب و خودداری از بارگذاری جمعیتی و صنعتی در مناطق درگیر با تنش آبی را در دستور کار قرار دهند. با اینهمه حتی اصلاح الگوی کشت نیز در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی وجود ندارد و در بسیاری از مناطق درگیر با تنش آبی محصولات آب‌بر کاشت می‌شود.
احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور روز گذشته در گفتگو با روزنامه «پیام ما» از حذف فصل بهار به دلیل افزایش دمای هوا خبر داده و گفته «اگر سناریوی بدبینانه تغییر اقلیم محقق شود و دما تا ۸ درجه افزایش یابد، بسیاری از شهرهای پرجمعیت حاشیه کویر مانند یزد، کرمان و اصفهان دیگر قابل‌سکونت نخواهند بود.»
احد وظیفه توضیح داده که بطور کلی، مناطق کویری، به ویژه کویر مرکزی ایران، جزو کم‌بارش‌ترین مناطق کشور محسوب می‌شوند. شهرهای پرجمعیتی مانند قم، کاشان، اصفهان، تهران، کرمان و یزد در حاشیه یا حتی در قلب کویر قرار دارند. این مناطق هم جمعیت زیادی دارند و هم بارندگی‌شان بطور طبیعی و اقلیمی، کمتر از میانگین کشوری است. برای مثال، میانگین بارش سالانه در یزد زیر ۱۰۰ میلی‌متر است، درحالی‌که میانگین بارش کشور ۲۳۵ میلی‌متر و میانگین بارش استان گیلان نزدیک به یک‌هزار میلی‌متر است.
او افزوده «زمانی که دما افزایش پیدا کند، الگوی بارش‌ها به‌هم می‌ریزد و مسیر عبور سامانه‌های بارشی دچار اختلال می‌شود. به‌ازای هر درجه افزایش دما، حدود ۷ درصد شدت تبخیر بالا می‌رود؛ یعنی اگر دما ۳ درجه افزایش یابد، شدت تبخیر تقریباً ۲۰ درصد بیشتر می‌شود. در این شرایط، آبی که در اختیار داریم، سریع‌تر تبخیر می‌شود و از بین می‌رود. از سوی دیگر، نیاز آبی نیز افزایش می‌یابد. در دماهای بالا، نیاز آبی گیاهان، جانوران و انسان‌ها به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی مصرف آب بالا می‌رود و اگر دما بیش‌ازاین افزایش یابد، وضعیت به‌شدت بحرانی و مخرب خواهد شد.»
