نایب رئیس انجمن اقتصاددانان با هشدار درباره قرار گرفتن اقتصاد ایران در مسیر «بحران معیشت» گفته «سفره خانوار که کوچتر میشود، اثرش از حوزه اقتصادی فراتر میرود و به حوزه اجتماعی میرسد. باعث فساد، فحشا، عصبانیت اجتماعی، از هم پاشیدن خانوادهها و کاهش شدید نرخ ازدواج و زاد ولد میشود.»
تورم اقتصاد ایران در مهرماه ۱۴۰۴ رکوردهای جدیدی را ثبت کرد و بحرانهای عمیق در اقتصاد کشور را نمایانتر کرد. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطهای با ثبت رقم ۴۸/۶ درصد، به بالاترین سطح خود از اردیبهشت ۱۴۰۲ رسیده است. نرخ تورم ماهانه نیز با ثبت عدد ۵ درصد، رکوردی تازه در ۴۰ ماه گذشته بر جای گذاشته است.
در مهرماه امسال نرخ تورم نقطه به نقطه برای خوراکیها و آشامیدنیها این نرخ به بیش از ۶۴/۳ درصد افزایش یافته است. به بیان دیگر مصرفکنندگان ایرانی در مهرماه امسال در مقایسه با مهر ۱۴۰۳ برای خرید یکسری خوراکی و آشامیدنی یکسان ۶۴/۳ درصد بیشتر هزینه کردهاند.
افزایش قیمت نان و غلات در یک سال گذشته ۹۸/۱ درصد اعلام شده است. در مهرماه تورم نقطه به نقطه میوه و خشکبار نیز ۹۴ درصد و سبزیجات ۷۷/۷ درصد بوده است.
کارشناسان اقتصادی نیز پیشبینی میکنند تورم اقتصاد ایران به زودی مرز ۵۰ درصد را نیز رد خواهد کرد و به گفته فرشاد پرویزیان، نایب رئیس انجمن اقتصاددانان ایران، اقتصاد ایران در مسیر «بحران معیشت» قرار دارد.
فرشاد پرویزیان ادعای دولت برای در دست داشتن سیاستهای تورمزا را رد کرده و گفته «اساس این داستان سرکار گذاشتن مردم است. باعث و بانی افزایش قیمت همان تورم، افزایش نقدینگی و سیاستهای خود دولت است، حال چگونه میتوان از همین دولت مهار تورم را مطالبه کرد؟ رشد نقدینگی در ۶ ماه اخیر چگونه بوده است؟ افزایش نرخ دلار چگونه بوده است؟ آن وقت نماینده مجلس ما میگوید قیمت مرغ چه ربطی به تحریم دارد. انگار نمیداند که مرغ دانه میخورد و دانه با دلار وارد میشود.»
او برای نمونه گفته «مرغ و گوشت گران شده، چون خوراک دام را وارد میکنیم. از این رو با افزایش نرخ دلار، قیمت تمام شده بالا رفت و گوشت و مرغ گران شد. وقتی سیاست اقتصادی دولت باعث این کار شده، چطور میتوانیم بپرسیم که چرا خودش کنترل نمیکند؟»
نایب رئیس انجمن اقتصاددانان ایران یکفایتی مدیران داخلی، غیرشفاف بودن و فساد در ساختار اقتصاد ایران را، در کنار تحریمها، از عوامل افزایش تورم خوانده است.
او همچنین گفته علت افزایش تورم اینست که دولت نقدینگی را رشد میدهد. نقدینگی افزایش پیدا کرده، چون دولت درآمد نداشته و میخواسته بودجه دستگاهها را بدهد، اما چرا به دستگاهی که بهره وری ندارد بودجه میدهیم؟»
این اقتصاددان خطاب به مسعود پزشکیان گفته «آقای رئیس جمهور راهکار این نیست که ساعت کاری کارمندان را ۹ صبح تا ۱ ظهر کنید. راهکار این است که هر دستگاهی که در اقتصاد ارزش افزوده ایجاد نمیکند را کلا تعطیل کنید. به جای تهدید کارمندان و بیکار خطاب کردن آنان، دستگاههای غیر بهرهور و بدون ارزش افزوده را تعطیل کنید.»
نایب رئیس انجمن اقتصاددانان تأکید کرده که «دولت اگر جامعه المصطفی و هر نهاد دیگری که در اقتصاد ارزش افزوده ایجاد نمیکند را تعطیل کند، مشکل کسری بودجه، نقدینگی و تورم حل میشود. منتهی این حرفها را وقتی مطرح میکنیم به ما برچسب غربگرا و ضد دین میزنند.»
فرشاد پرویزیان افزوده «دولت باید زانویش را از گلوی اقتصاد بردارد. آن را به مردم و بخش خصوصی بسپارد. لازم نیست دولت صلاحدید اقتصاد را درنظر بگیرد، همانطور که رهبری گفتند آن را مردمیسازی کند و دست یکسری از مدیران نالایق و فاسد را کوتاه کند. البته که همه مدیران لزوما فاسد نیستند بلکه یکسری بیکفایت و نالایق هستند.»
این اقتصاددان همچنین درباره پیامدهای افزایش تورم مواد خوراکی و اثر آن بر معیشت شهروندان هشدار داده و گفته «سفره خانوار که کوچتر میشود، اثرش از حوزه اقتصادی فراتر میرود و به حوزه اجتماعی میرسد. باعث فساد، فحشا، عصبانیت اجتماعی، از هم پاشیدن خانوادهها و کاهش شدید نرخ ازدواج و زاد ولد میشود. کما اینکه همین الان هم اثرش را داریم میبینم. پیشتر از هر سه ازدواج، یک طلاق داشتیم، اما الان آمار آمده که در ۶ ماه نخست امسال، از هر دو ازدواج یک طلاق ثبت شده است. کم کم ازدواجی ثبت نمیشود و بعد به این میرسیم که آنهایی هم که قبلا ازدواج کردند، جدا میشوند.»
مرتضی افقه اقتصاددان و استاد دانشگاه جندیشاپور نیز درباره نقش دولت در افزایش تورم گفته «دولتها نسخهها را اشتباه میپیچند. از همان سال ۱۳۹۷ که با تشدید تحریمها مواجه شدیم و حداقل ۵۰ درصد درآمد بودجه با حذف درآمدهای نفتی، از دست رفت، دولت باید شروع به حذف ریختوپاشهای موجود میکرد.»
این اقتصاددان افزوده «از همان دوره تشدید تحریم، دولت به جای پیدا کردن و جایگزین کردن درآمدهای جدید به جای درآمدهای نفتی، شروع به اموال فروشی، فروختن شرکتها، انتشار اوراق قرضه. همچنین راهکار دیگری که اتحاذ شد، استقراض از بانک مرکزی و از جیب مردم هزینه کردن و بالا بردن سطح تورم. خارج کردن پول از صندوق توسعه ملی نیز اقدام اشتباه دیگر بود. گویی از جیب آیندگان و پول نفت فروخته شده هزینه شد.»
احسان سهرابی، فعال کارگری، نیز در گفتگو با خبرگزاری «رکنا» با اشاره به افزایش هزینههای زندگی خانوارهای کارگری گفته در حالیکه نهادهای حکومتی از جمله مرکز آمار ایران رقم سبد معیشت یا همان رقم هزینههای زندگی یک خانوار سه نفره را در مهرماه امسال ۲۴ میلیون تومان اعلام کردند که محاسبات بر اساس قیمت کالاها و خدمات نشان میدهد این رقم دستکم ۴۷ میلیون تومان بوده است.
احسان سهرابی با اشاره به تورم بالای مواد غذایی، افزوده سهم مسکن نیز در هزینههای غیرخوراکی حدود ۵۷/۲ درصد است؛ اجارهبها ۲۵ درصد افزایش یافته و کارگران مستأجر حداقل ۴۰ درصد درآمد خود را صرف مسکن میکنند.
احمد اسماعیلزاده مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت به تازگی با اشاره به نقش پررنگ سوء تغذیه در آمار مرگ و میر در ایران اعلام کرده «سالانه حدود ۱۲۰ هزار ایرانی به دلیل مشکل تغذیه جان خود را از دست میدهند.»
او توضیح داده که «آمار و ارقام میزان مرگ و میر کشور بیانگر این است که حدود ۴۰۰ هزار تا ۴۲۰ هزار نفر سالانه جان خود را از دست میدهند که ۳۵ درصد از این میزان برای مسائل تغذیهای است. بنابراین با توجه به آمار و ارقام میزان مرگ و میر کشور میتوان گفت که یک سوم مرگهای کشور یعنی حدود ۱۲۰ هزار نفر به دلیل مسائل تغذیهای است.»
