وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی در یک تصمیم تازه قرار است طرح «حمایت و تشویق کارآفرینان» را با هدف اشتغالزایی و رفع موانع تولید اجرایی کند. برخی معتقدند این طرح ایجاد کانال تازه رانت و به اصطلاح «پولپاشی» است.
طرح «حمایت و تشویق کارآفرینان» نخستین بار در امردادماه سال جاری و از سوی عیسی منصوری معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر کار مطرح شد. او گفته بود که «در بسته جدیدی که مبتنی بر حمایت از کارآفرینان تهیه شده است «کارآفرین» محور حمایت قرار می‌گیرد و حمایت‌ها معطوف به شخص کارآفرین است.»
پس از گذشت یک ماه، در یازدهم شهریورماه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی جزئیات طرح حمایت و تشویق کارآفرینان پیشرو را اعلام کرد. بر اساس آنچه این وزارتخانه اعلام کرده پیشنهاد شده است کلیه صندوق‌های ضمانت دولتی موظف باشند وام مربوط به طرح‌های سرمایه‌گذاری در دست اجرای کارآفرینان پیشرو را که به تصویب بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری می‌رسد مشروط بر اینکه اقساط معوق قبلی کارآفرینان پیشرو از ۲۵ درصد مبلغ تسهیلات درخواستی نباشد، ضمانت کنند.
با این وجود برخی فعالان کارگری و کارشناسان اقتصادی این طرح را نیز دارای ایرادات اساسی دانسته و معتقدند اجرای این طرح نوعی پولپاشی در جیب عده‌ای به عنوان کارآفرین است و اثری در اشتغالزایی ندارد.
در همین رابطه علی‌اکبر سیارمه فعال کارگری به خبرگزاری ایلنا گفته است «سال‌هاست که طرح‌هایی با هدف ایجاد اشتغال جدید در کشور و توسط دولت‌های مختلف اجرا شده است. وقتی قرار است طرح جدیدی اجرا شود باید یک ارزیابی مشخص از طرح‌های قبلی صورت گیرد. اغلب در این زمینه آزمون و خطا صورت گرفته و آزمون و خطا باعث هدر رفت منابع می‌شود. اکنون در شرایطی نیستیم که در خرج کردن منابع دست و دلبازی به خرج دهیم.»
این فعال کارگری درباره اینکه قرار است جای بنگاه‌های اقتصادی، افراد تسهیلات بگیرند گفته «عیب کار این است که ممکن است همه چیز به این ختم شود که طرح داده شود، وام دریافت شود، اما عملا کاری صورت نگیرد. برای جلوگیری از چنین اتفاقی باید نظارت دقیقی صورت گیرد.»
عباس وطن‌پرور فعال اقتصادی نیز معتقد است که مشکلات حوزه کار در ایران مشکلاتی بنیادین و اساسی هستند و پیش از اجرای چنین طرح‌هایی باید اول آنها را رفع کرد.
او می‌گوید: «کارآفرین و کارآفرین پیشرو یعنی چه؟ مشکل اول همینجاست. ما از تعابیری استفاده می‌کنیم که معانی بسیطی دارند و خود این باعث انحراف کار می‌شود.»
این فعال کارفرمایی با بیان اینکه کار و کارآفرین ارزش و معنای واقعی خود را از دست داده‌اند گفته است: «در چنین شرایطی اجرای طرح‌ها به سوء استفاده منجر می‌شود. درواقع بسیاری از افراد چون چشم‌انداز خوبی برای کار و تولید متصور نیستند، بجای اینکه از یک طرح حمایتی در راستای ایجاد یا حفظ شغل بهره بگیرند، از آن سوء استفاده می‌کنند.»
او در ادامه افزوده است: «برای مثال بازنشستگی زودتر برای مشاغل سخت و زیان‌آور یک طرح حمایتی است، اما شاهد این هستیم که در برخی از استان‌ها از این طرح سوء استفاده می‌شود. برخی ادارات کار افرادی را که واقعا شغل سخت و زیان‌آوری ندارند مشمول این طرح قرار داده‌اند. در مواردی کار کردن در کارگاهی که سال‌ها پیش تعطیل شده سخت و زیان‌آور محسوب شده است! حال آنکه امکان ارزیابی و راستی‌آزمایی وجود ندارد.»
وطن‌پرور با تأکید بر اینکه فضای کسب و کار در ایران منفی است گفته که «مدام طرح‌های مختلف با صرف هزینه‌های زیادی اجرا می‌شود، اما چون ارزیابی دقیقی صورت نمی‌گیرد منابع به راحتی هدر می‌رود. این اتفاق نه در حوزه کار که در تمامی بخش‌ها رخ می‌دهد. اینطور چنین باید نتیجه گرفت که یک مشکل بنیادین وجود دارد.»
به عقیده این فعال اقتصادی «مشکل ما با اجرای یک طرح و دو طرح حل نمی‌شود، چراکه شرایط و ساختار‌ها به گونه‌ای است که طرح‌ها به انحراف کشیده می‌شود.»
در این میان کارشناسان اقتصادی معتقدند که بحران رکود تورمی در ایران موجب شده است که در بنگاه‌های اقتصادی اولویت با این نیست که شغل ایجاد شود، یعنی اینکه وقتی قرار است یک کارخانه یا کارگاه تولیدی ایجاد شود، طرح توجیهی آن بر ایجاد شغل تمرکز ندارد.
اکنون در شرایطی که طرح‌های اقتصادی دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی یا نیمه‌کاره رها شده یا با ارائه خدمات زیرمجموعه طرح‌ها و مصوبات به رانت‌خوران و مافیاها منحرف شده‌اند، به نظر می‌رسد این طرح نیز به یکی از این دو سرنوشت روبرو شود؛ به ویژه آنکه در این طرح قرار است «وام» داده شود و منابع مالی برای رانت‌خواران و خودی‌های نظام همواره عاملی جذاب بوده است!
