پایگاه خبری- تحلیلی واشنگتن اگزمینر به بررسی موقعیت آمریکا، ایران و اتحادیه اروپا در برخورد توافق اتمی (برجام) در شرایط فعلی پرداخته و نوشته اگرچه سیاست ترامپ در این مورد جسورانه است، اما اگر اشتباه کند و این وضعیت طولانی شود به اعتبار آمریکا آسیب خواهد رسید.
به نوشته واشنگتن اگزمینر، عملکرد دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا در مورد توافق اتمی با ایران عاقلانه و شجاعانه بود، اما اگرچه او در برابر مخالفان ایستاده، ولی چالشها و نقاط ضعف برجام همچنان سر جای خود باقی است.
رِی تِکیه نویسندهی ایرانی- آمریکایی این تحلیل بر این باور است که از نظر تاریخی، کنگرهی آمریکا معمار سیاستهای تحریمهای این کشور علیه ایران است.
در واقع این کنگره بود که تحریمهای سنگین علیه ایران را که اغلب آنها در مخالفت با سیاستهای کاخ سفید در زمان باراک اوباما بود پیاده کرد و شرایط امروز نتیجه تصمیمات گذشتهی کنگره برای مقابله با دستیابی ایران به سلاحهای کشتار جمعی بود. همین مسائل به ایران کمک کرد تا رژیم جمهوری اسلامی وارد چنین مرحلهای شود که امروز در آن قرار دارد.
ترامپ مخالف برجام است و اکنون کنگره باید دست به کار شود. زمان برگزاری انتخاباتِ کنگره و نمایندگان زمانی است که حداقل بعضی از تحریمها باید طبق توافق متوقف شود.
«اعتبار» یک کالای گرانبهاست است و وقتی از دست برود بازیابی آن سخت است. بنابراین کنگره باید با تصویب لایحه تحریمهای تنبیهی علیه ایران با ترامپ همسو باشد تا او بتواند سیاستهای خود را عملی کند.
دولت ترامپ در رویارویی با ایران با مجموعهای از مشکلات روبروست. از یک طرف حسن روحانی گفته اگر دوستان ما در اتحادیه اروپا موافق باشند ما درباره همه چیز حاضر به گفتگو هستیم و در مقابل ظریف وزیر خارجه ایران گفته هیچ بندی در توافق تغییر نخواهد کرد و چیزی به آن اضافه نخواهد شد.
آخرین قمار ایران، پیش از ریاست جمهوری حسن روحانی و مربوط به سال ۲۰۰۳ بود که رژیم اسلامی ناگهان با دولت جرج دبلیو بوش مواجه شد که به دنبال مقابله با تروریسم بود و سیاست نابودی سلاحهای کشتار جمعی را پیگیری میکرد.
به طور معمول جمهوری اسلامی وقتی با تهدیدات غیرقابل پیشبینی مواجه میشود بر سر میز مذاکره مینشیند. آن زمان ایران به طور مخفی در حال توسعه زیرساختهای اتمی خود بود و فشارهای دولت بوش بود که آنها را پای میز مذاکره نشاند. در نهایت واشنگتن با لشکرکشی به عراق در آنجا غرق شد و ایران ذخایر ضروری هستهای خود را حفظ کرد.
آنچه امروز رهبران اروپایی میگویند، نشانههایی از آمادگی برای مذاکره است. یکی از آنها فرانسه است که همیشه شریک مذاکرات بوده و اتفاقاً بیشتر از همه در مورد توافق اتمی شکایت داشت.
بنابراین جای تعجب ندارد که امانوئل ماکرون، رییس جمهوری فرانسه، اخیراً گفته «آیا این توافق کافی است؟ نه، با توجه به تحولات و وضعیت منطقه و فشار فزایندهای که ایران به منطقه وارد میکند و با توجه به فعالیت رو به گسترش ایران در زمینه موشکهای بالستیک، کافی نیست».
حتی قهرمان پر جنب و جوش توافق اتمی، فدریکا موگرینی، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز تأکید کرد که «مسائل دیگری وجود دارد که خارج از حوزه توافق اتمی است هستند و این مسائل ممکن است به شکلهای مختلف حل شود».
در داخل آمریکا، ترامپ بر سر لغو توافق اتمی با دموکراتها اختلاف دارد. از سوی دیگر نتیجه اقدامهای ترامپ به احتمال زیاد مذاکره خواهد بود تا جنگ.
حاکمان اقتدارگرای ایران سعی خواهند کرد به هر شکلی هر نوع مذاکره بر سر توافق اتمی، یک مسیر طولانی به خود بگیرد و در این مسیر امیدوار است که مذاکرات جدید به هر علتی به هم بخورد و آمریکا با بحرانهای بینالمللی روبرو و با اختلافات داخلی دست به گریبان شود. این میدان بازی همیشه به رژیم ملایان خدمت کرده است.
ترامپ اما برای اینکه گرفتار تلهی طولانی شدن مذاکرات نشود باید با اتحادیه اروپا به گفتگو بنشیند و آنها را راضی کند تا مجدداً تحریمهای جدیدی را به ایران تحمیل کنند. این توافق نمیتواند مانع جدی برای دستیابی ایران به سلاح اتمی باشد. از طرفی اروپاییها خوب میدانند که توافق اتمی بدون آمریکا نابود خواهد شد.
با این حال با توجه به سطح نگرانیهای بینالمللی، تقاضای آمریکا بایستی معقول باشد و دولت ترامپ باید صریحاً اعلام کند که فقط تلاش میکند تا بعضی از موارد تحریمها را که در سال ۲۰۱۳ توسط دولت اوباما لغو شده بود، تمدید کنند.
فهرست درخواستهای آمریکا باید در چارچوب توافق باشد به ویژه آن بخشهایی که تاکید دارد ایران نمیتواند سانتریفیوژهای پیشرفته را توسعه دهد یا ذخایر بزرگ اورانیوم غنیشده را در خاک ایران نگه دارد. همچنین آن بخشهایی که روی مقابله با برنامههای موشکی ایران تاکید کرده است.
هیچ کدام از اینها مواردی نیست که اروپا نپذیرد و چون برای جلوگیری از افزایش نفوذ ایران در خاورمیانه لازم است و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نیز با آنها موافق هستند؛ کنگره و کاخ سفید نیز باید در این مسیر حرکت کنند که نیاز به طراحی یک بستهی جدید تحریم از سوی کنگره دارد.
این روشی است که میتواند برای همیشه مانع دستیابی ایران به سلاح اتمی شود.