محمدحسن میرزا فرزند محمدعلی شاه قاجار آخرین ولیعهد سلسله قاجار در ایران بود که پس از عزل احمدشاه از سلطنت، ایران را ترک کرد و از طریق بغداد به اروپا رفت.
محمدحسن میرزا فرزند محمد علی شاه ششمین پادشاه قاجار بود که به دلیل آنکه احمد شاه فرزند نداشت در شعبان ۱۳۲۷ قمری به ولایتعهدی احمد شاه برگزیده شد.
محمدحسن میرزای نه ساله ۴۰ روز پس از خلع محمدعلی شاه از سلطنت در شرایطی که برادرش احمدشاه نیز هنوز به سن قانونی برای سلطنت نرسیده بود و کشور به وسیله نایب‌السلطنه اداره می‌شد به ولیعهدی انتخاب گردید.
پس از رسیدن احمدشاه به سن قانونی و تاج‌گذاری، وی طی فرمانی محمدحسن میرزا را طبق سنت به فرمانروایی آذربایجان تعیین کرد اما وقوع جنگ جهانی اول و اشغال آذربایجان توسط نیروهای عثمانی و روسیه، مسافرت و اقامت ولیعهد در آذربایجان را به تأخیر انداخت.
سرانجام وی در سال ۱۳۳۳ قمری در شرایطی که نیروهای روس در آذربایجان حضور داشتند، عازم تبریز شد اما ناتوانی او در اداره امور باعث شد تا در سال ۱۳۳۸ قمری به دنبال قیام شیخ محمد خیابانی از تبریز اخراج و روانه تهران شود.
محمدحسن میرزا کسی بود که در بهمن ماه ۱۳۰۲ شمسی دوره پنجم مجلس شورای ملی با نطق او افتتاح شد؛ مجلسی که چندی بعد حکم سرنگونی سلطنت قاجار و تفویض سلطنت به سلسله پهلوی را صادر کرد.
در آن تاریخ در حالی که احمدشاه در اروپا به سر می‌برد و رضا شاه هر روز قدرتمندتر می‌شد، محمدحسن میرزا به عنوان ولیعهد زمام سلطنت را در دست داشت و سعی می‌کرد مانع رضا شاه شود. نقل است که در ۱۵ فروردین ۱۳۰۳ احمدشاه طی تلگرافی از اروپا خواستار عزل سردار سپه از مقام رییس‌الوزرائی شد ولی مجلس با ردّ این پیشنهاد بار دیگر به سردار سپه رأی اعتماد داد و محمدحسن میرزا را بیشتر تحت فشار گذاشت.
سرکوب شیخ خزعل توسط رضا شاه و انتصاب به سمت فرماندهی کل قوا توسط مجلس، موقعیت سیاسی او را بیش از پیش تقویت کرد و آخرین امیدهای محمدحسن میرزا را به یأس بدل نمود.
سرانجام در سال ۱۳۰۴ مجلس شورای ملی مادّه واحده‌ای را مبنی بر خلع احمدشاه و سلسله قاجار از سلطنت تصویب کرد و حکومت موقتی را به رضا شاه واگذار نمود. محمدحسن میرزا پس از اعلان مصوبه مجلس به دستور رضاشاه پس از مصوبه مجلس کاخ گلستان را ترک کرد و از طریق بغداد به اروپا رفت. نقل است که او پیش از عزیمت خواستار ملاقات با رضاشاه شد اما رضا شاه وی را به حضور نپذیرفت ولی مقرر کرد که مبلغ ۵ هزار تومان به عنوان هزینه سفر به او پرداخت شود.
محمدحسن میرزا در سال ۱۳۰۸ شمسی پس از فوت احمدشاه در پاریس اعلامیه‌ای صادر کرد و در آن خود را پادشاه قانونی ایران خواند اما هیچ گاه نتوانست به ایران بازگردد و در سال ۱۳۲۱ در لندن چشم از جهان فرو بست.
